Białaczka kotów

Białaczka kotów
Czynnik chorobotwórczy
Nazwa	Wirus białaczki kotów
Rezerwuar	kot domowy
Epidemiologia
Droga szerzenia	ślina, kał, mocz, mleko, inne wydzieliny
Prawo
Przymusowe leczenie	nie

Białaczka kotów to choroba zakaźna, wywoływana przez retrowirus FeLV (ang. feline leukemia virus), charakteryzująca się przewlekłym przebiegiem. Występuje u kotów domowych na całym świecie. Pierwsze doniesienia o tej chorobie pojawiły się w latach 60. XX wieku. Białaczka uznawana jest za jedną z głównych przyczyn zachorowań i śmierci młodych kotów. Przyjmuje się, że w Polsce 12 - 14% kotów jest zakażonych FeLV. Choroba ta jest specyficzna dla kota domowego, a więc nie przenosi się na inne gatunki zwierząt, nie jest groźna dla człowieka.

Etiologia

RNA retrowirusa FeLV opisał po raz pierwszy W. Jarrett w 1964 roku. Wyróżnia się trzy podtypy wirusa, określane jako A, B i C. Wirus ten jest bardzo wrażliwy na działanie czynników środowiska, niszczą go powszechnie dostępne środki myjące i dezynfekcyjne. W temperaturze pokojowej traci zdolność do zakażania po kilku minutach.

Źródła i drogi zakażenia

Chore zwierzę lub bezobjawowy nosiciel wydala wirus ze śliną, kałem, moczem, mlekiem i innymi wydzielinami. Uznaje się, że najważniejszym źródłem zakażenia jest ślina – wirus przenosi się podczas kontaktu bezpośredniego w czasie pielęgnacji przez matkę (lizanie), pomiędzy kociętami i kotami podczas zabawy, także w razie pokąsania (walki kotów). Możliwe jest zakażenie za pośrednictwem wspólnie używanych misek lub poideł. Do zakażenia może też dojść w życiu płodowym. Głównym miejscem przenikania wirusa białaczki kotów (wrotami zakażenia) jest jama ustna, trochę rzadziej jama nosowa. Zakażeniu ulegają najczęściej kocięta we wczesnym okresie życia – najczęściej pomiędzy 4 a 15 tygodniem. Powyżej 16 tygodnia życia kociąt, podatność na infekcję ulega wyraźnemu zmniejszeniu. Starsze koty są względnie odporne na naturalne zakażenie. Jednak może dojść do infekcji dorosłych kotów podlegających działaniu stresu (np. stres socjalny, w trakcie przebiegu innych chorób, wyniszczenie, zarobaczenie, walki itp.). Zakażeniom sprzyja duże zagęszczenie zwierząt.

Patogeneza

Wirus po wniknięciu namnaża się w komórkach błony śluzowej jamy ustnej lub nosowej, następnie drogą krwi przenika do śledziony i szpiku. Tam ulega intensywnej replikacji, skąd wydostaje się do krwi doprowadzając do wiremii. Intensywny wysiew wirusa do krwi następuje po około 2 - 4 tygodniach od zakażenia. W tym czasie wirus atakuje komórki innych narządów. Istniejące siły obronne organizmu mogą zahamować rozpoczynającą się infekcję.

Rozwijające się zakażenie może przebiec w następujący sposób:

• Około 1/3 zakażonych kotów nie będzie w stanie zwalczyć infekcji. W przeciągu 1 - 3 lat od zakażenia rozwiną się u nich pełne objawy choroby. Przyjmuje się, że zdecydowana większość tych zwierząt nie przeżywa dłużej niż 3 - 4 lata od momentu zaatakowania przez wirus FeLV. Koty te zostają trwałymi nosicielami wirusa, stanowiąc źródło zakażenia.
• U około 1/3 kotów rozwijająca się odporność zwalczy zakażenie. Zwierzęta te nie zachorują, pozostała odporność na zakażenie może utrzymać się prawdopodobnie przez kilka lat. U części kotów z tej grupy może dojść do tzw. zakażenia latentnego (uśpionego).
• Pozostała 1/3 kotów nie ulegnie zakażeniu mimo kontaktu z wirusem.

Objawy kliniczne

Większość z nich wykazuje się dużą różnorodnością, zwykle mają charakter przewlekły. Najczęściej obserwuje się niedokrwistość wraz z objawami wychudzenia, apatii, braku apetytu i odwodnienia. Objawy te rozwijają się bardzo powoli. Skutkiem działania FeLV jest obniżenie odporności, u chorych kotów wzrasta skłonność do zapadania na wielorakie infekcje. Można obserwować zapalenia układu oddechowego, przewodu pokarmowego, dziąseł, ropnie i stany zapalne skóry, zapalenia układu moczowego i inne. Wspólną ich cechą jest skłonność do częstych nawrotów. Rozwijający się proces nowotworowy (głównie chłoniaki) może dać różne, często nietypowe objawy, związane ze stopniem zaawansowania i umiejscowieniem zmian w organizmie. Mogą występować objawy neurologiczne, często obserwuje się zamieranie płodów, poronienia.

Rozpoznawanie

Rozpoznanie białaczki kotów dokonuje się na podstawie badania klinicznego, uzupełnionego testem ELISA. Do prawidłowej interpretacji zaleca się w uzasadnionych przypadkach, wykonanie dwu badań testem ELISA w odstępie 60 – 90 dni.

Leczenie

Białaczka jest chorobą nieuleczalną. Jednakże stosowanie odpowiedniej terapii może przedłużyć życie chorego kota, zredukować dyskomfort i cierpienie. Bardzo istotne jest zapewnienie zwierzęciu optymalnych warunków życia, a zwłaszcza unikanie stresu. W leczeniu powikłań białaczki dużą rolę odgrywa zwalczanie wszelkich wtórnych infekcji, stosowanie środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, łagodzenie objawów anemii, odwodnienia itd. Podejmuje się próby leczenia polegające na chemioterapii, stosowaniu leków przeciwwirusowych, leków wzmacniających naturalną odporność przeciwnowotworową i przeciwzakaźną (m.in. zydowudyna – np. Retrovir®, interferon – Virbagen Omega®, czy działający immunomodulacyjnie Zylexis®).

Zapobieganie

Skuteczną metodą zapobiegania białaczce kotów jest szczepienie. Należy szczepić koty klinicznie zdrowe, wolne od wirusa białaczki. Szczepienia kociąt należy zacząć jak najwcześniej, zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii. Nie należy zapominać o szczepieniach przypominających. Również izolacja od kontaktów z innymi kotami zapobiega zakażeniom wirusem FeLV.

Bibliografia

• Horzinek Marian C., Schmidt Vera, Lutz Hans, Praktyka kliniczna: koty, Galaktyka, Łodź 2004, ​ISBN 83-89896-32-X​
• TadeuszT. Frymus TadeuszT., Choroby zakaźne kotów, Warszawa: Si-ma, 2000, ISBN 83-900596-7-3, OCLC 749805547 .