Białe Błota (powiat bydgoski)

Białe Błota

wieś
Zabudowa wsi
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	bydgoski
Gmina	Białe Błota
Wysokość	70 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	6323[1]
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-005[2]
Tablice rejestracyjne	CBY
SIMC	0079496
Położenie na mapie gminy Białe Błota Białe Błota
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Białe Błota
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Białe Błota
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego Białe Błota
53°05′56″N 17°54′58″E/53,098889 17,916111
Strona internetowa

Zabudowa

Kościół pw. Chrystusa Dobrego Pasterza

Budynek zajmowany przez Szkołę Podstawową im. Juliusza Verne’a

Hotel Sylwana w Białych Błotach

Węzeł „Białe Błota” dróg ekspresowych S5 – S10

Prefabet – Białe Błota S.A.

Leśna ścieżka dydaktyczna „Białe Błota” nadleśnictwa Bydgoszcz

Łąki w Białych Błotach

Białe Błota (niem. Bialoblott – 1802, 1867, Weißfelde – 1910) – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, siedziba gminy Białe Błota.

W czasie funkcjonowania gromad wieś była siedzibą gromady Białebłota. W latach 1950–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego.

Położenie

Białe Błota znajdują się ok. 2 km na południowy zachód od granic Bydgoszczy przy drodze wojewódzkiej nr 223. Pod względem fizycznogeograficznym miejscowość leży w obrębie makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka, w mezoregionie Kotlina Toruńska i mikroregionie Miasto Bydgoszcz Południowe (IX terasa 69–70 m n.p.m.)^[3].

Charakterystyka

Białe Błota mają charakter wsi podmiejskiej Bydgoszczy. Miejscowość od lat 90. XX wieku wykazuje dużą dynamikę rozwoju, czerpiąc z bliskości Bydgoszczy znaczne impulsy rozwojowe. Wskaźnik wzrostu społeczno-gospodarczego i demograficznego wyróżnia wieś w tym względzie w regionie kujawsko-pomorskim^[4].

W miejscowości znajdują się m.in. przedszkole i szkoł podstawowa, ośrodek zdrowia, dom kultur, apteki, poczta, oddziały banków, obiekty sportowe, hotele, dyskonty handlowe^[4]. W 1998 w Białych Błotach istniało 110 ulic i dróg zabudowanych domkami jednorodzinnymi, zakładami produkcyjnymi i usługowymi^[4]. Zlokalizowane są tu m.in. duże przedsiębiorstwa jak: Prefabet Białe Błota S.A., BZE Belma S.A. i inne. Działalność rolnicza ma znaczenie drugorzędne. Na terenie Białych Błot funkcjonują 3 gospodarstwa rolne powyżej 1 ha^[5].

W miejscowości funkcjonują dwa kluby sportowe: Gminny Klub Sportowy „Spójnia” oraz Uczniowski Klub Sportowy „Czapla”. Bazę sportowo-rekreacyjną stanowi stadion lekkoatletyczny, dwa boiska i dwie sale gimnastyczne^[5].

W skład wsi wchodzą wyodrębnione przestrzennie części o nazwach: Biedaszkowo, Bielice, Czajki i Jasiniec^[4]. W dwóch pierwszych znajdują się leśnictwa wchodzące w skład Nadleśnictwa Bydgoszcz z siedzibą w Białych Błotach. Niegdyś Bielice oraz Biedaszkowo były folwarkami oraz osadami wiejskimi, które 1 kwietnia 1920 r. zostały włączone do Bydgoszczy. Czajki zwana też Czajcze Błota to część wsi Białe Błota, zajęta od końca XIX wieku przez przedsiębiorstwa przemysłowe (Prefabet). W Jasińcu istnieje stacja kolejowa na linii Bydgoszcz-Wągrowiec oraz leśniczówka o bogatej przeszłości historycznej. W okresie okupacji mieścił się punkt przerzutowy i sanitarny związany z oddziałami partyzanckimi w Borach Tucholskich^[4]. Ze stacji Jasiniec Białebłota prowadzi bocznica kolejowa do dużych zakładów materiałów budowlanych (bocznica do „Belmy” została rozebrana). Na północnym zachodzie miejscowości znajduje się wyodrębniona przestrzennie część wsi o zanikłej nazwie Czersk Krajeński, znajdująca się w sąsiedztwie bydgoskiej dzielnicy Prądy.

Komunikacja

Na zachodnim obrzeżu Białych Błot znajduje się węzeł dróg ekspresowych S5 i S10 oraz drogi wojewódzkiej nr 223. Na północ od miejscowości przebiega również linia kolejowa nr 356: Bydgoszcz – Kcynia – Gołańcz – Poznań.

Rekreacja

Zapleczem rekreacyjnym Białych Błot jest Puszcza Bydgoska otaczająca miejscowość z trzech stron. W sąsiedztwie miejscowości znajduje się leśna ścieżka dydaktyczna Nadleśnictwa Bydgoszcz, oddana do użytku 18 października 1999 r. Posiada ona 13 przystanków tematycznych^[6]. Na północ od Białych Błot leżą Łąki Podprądy, odwadniane przez Strugę Młyńską, natomiast na południu – Bydgoskie Łąki Nadnoteckie, wśród których płynie Noteć i Kanał Górnonotecki. Na zachód od miejscowości zlokalizowane jest Jezioro Jezuickie Małe.

Północnymi obrzeżami Białych Błot przebiega szlak turystyczny im. red. W. Rzeźniackiego, wiodący z bydgoskiego Błonia lasami do wsi Tur^[7].

Historia

Historia osadnictwa na terenie Białych Błot sięga kilku tysięcy lat p.n.e., gdy po ustąpieniu lodowca i ociepleniu klimatu możliwa stała się eksploracja tego terenu przez ludzi. W Jasińcu leżącym nad jeziorem Jezuickim Małym odkryto groby skrzynkowe kultury pomorskiej^[4].

Okres staropolski

Dzieje Białych Błot wiążą się ściśle z historią miasta Bydgoszczy. W okresie istnienia I Rzeczypospolitej były osadą należącą do miasta, podobnie jak Biedaszkowo, Bocianowo, Ciele, Czajcze Błota, Miedzyń, Okole, Nowy Dwór, Szwederowo, Goryczkowo, Wilczak Wielki i Mały, Murowaniec, Rupienica, Wilcze, Koziłaszka oraz Wilcze Gardło^[8].

Po wojnie północnej (1700-1721), która przyniosła ogromne zniszczenia i wyludnienie okolicy, Rada miasta Bydgoszczy, podobnie jak starostowie i wójtowie bydgoscy, podjęła starania w celu lokacji nowych osad, wsi i folwarków oraz osadzania na nich osadników tzw. olędrów. Miało to sprzyjać rozwojowi gospodarczemu, zagospodarowaniu nieużytków oraz wzrostowi dochodów z czynszów. 8 stycznia 1730 roku bydgoska Rada Miejska wydzierżawiła w Białych Błotach folwark zwany Biały Smug Marcinowi i Katarzynie Dreyfom oraz Maciejowi i Katarzynie Dausom^[9]. W 1742 r. przynosił on miastu 133 zł rocznego dochodu, co stanowiło ok. 2% całkowitych dochodów miasta^[10]. Osadnicy otrzymali 3 włóki terenu oraz 9 lat wolnizny na „pobudowanie się”. W latach 1752-1762 z folwarku Białe Błota czynsz opłacali gburzy (chłopi): Marcin Drewft, Hertman Drewft oraz syn Marcin Drewft^[9]. Obok czynszu płacili też dziesięcinę na rzecz parafii farnej w Bydgoszczy, do której należały wszystkie folwarki miejskie. 14 kwietnia 1772 r. rada miejska wydzierżawiła Katarzynie i Janowi Freydrychom kolejny grunt położony nad „polem białobłockim” celem założenia tam folwarku Czajka (Czaikeblotte – 1789, Kiewitzblott – 1867)^[10]. Folwark Białe Błota położony był na południowy wschód od Jeziora Jezuickiego Małego, podczas gdy osada Czajka w rejonie obecnie zajmowanym przez Prefabet.

We wsiach mieszkali gospodarze dzierżawiący posiadłości oraz komornicy, którzy za mieszkanie i kawałek ziemi pracowali u właściciela. Według informacji z katastru fryderycjańskiego z 1773 roku w Białych Błotach mieszkało 29 osób, w tym 4 gospodarzy i 4 komorników^[4].

Okres zaborów

W XIX wieku wyodrębniła się gmina Białe Błota. W XIX wieku była to duża wieś czynszowa otoczona lasami. Przecinały ją dwie zasadnicze drogi: z Bydgoszczy do Ciela oraz trakt pocztowy Bydgoszcz – Szubin^[4]. W 1816 r. we wsi znajdowało się 10 domów mieszkalnych i 39 mieszkańców. Gburzy posiadali gospodarstwa na zasadzie dzierżawy wieczystej i płacili miastu czynsz pieniężny. Czynszem objęte były domy, zabudowania gospodarcze, pola ogrody, łąki i wspólne pastwisko usytuowane między Białymi Błotami a Cielem. W latach 40. XIX wieku pastwisko to podzielono na odrębne działki, które przyłączono do poszczególnych gospodarstw, wytyczając im nowe granice. Do 1858 roku dokonano uwłaszczenia gospodarstw chłopskich^[4].

Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że we wsi Bialoblott w powiecie bydgoskim mieszkało 82 osób (71 ewangelików, 9 katolików, 2 Żydów) w 10 domach. W miejscowości znajdował się folwark^[11]. Ponadto w folwarku Kiwitsblott (Czajcze Błota) mieszkało 50 osób (45 ewangelików, 5 katolików) w 9 domach^[11]. W połowie XIX wieku we wsi znajdowała się glinianka, cmentarz, dom pasterza, domy olędrów oraz Czerwona Karczma (niem. Rother Krug), której właścicielem w 1846 r. był Johann Seehagen. W tym okresie w Białych Błotach mieściło się sołectwo^[4]. Według opisu Jana Nepomucena Bobrowicza z 1846 r. folwarki Białe Błota i Czajki należały do majątku Białebłoto należącego do miasta Bydgoszczy^[12].

W kolejnych latach nastąpił rozwój osadnictwa. Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1860 r. podaje, że we wsi Białe Błota mieszkało 138 osób (136 ewangelików, 2 katolików) w 18 domach, natomiast w osadzie Czajcze Błota – 81 osób (64 ewangelików, 17 katolików) w 11 domach^[13]. Najbliższa szkoła elementarna znajdowała się w Cielu. W pobliżu Białych Błot, przy jeziorze Jezuickim Małym istniała także osada Przyjezierze (niem. Jesuitersee), gdzie mieszkało 70 osób (58 ewangelików, 12 katolików) w 7 domach^[13]. Dzieci z Przyjezierza uczęszczały do szkoły w Kruszynie Niemieckim. Miejscowości te należały do parafii katolickiej i ewangelickiej w Bydgoszczy^[13].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje za rok 1884 187 mieszkańców wsi^[14]. Miejscowość obejmowała wówczas folwarki Białe Błota, Czajki, Czajczebłota, Jasiniec oraz Biedaszkowo^[15]. Kolejny spis z 1885 r. wykazał, że na terenie Białych Błot było 29 budynków i 210 mieszkańców, w tym 5 katolików, natomiast na terenie Czajki – 10 budynków i 71 mieszkańców, w tym 14 katolików i 54 ewangelików^[10]. Przytłaczającą większość stanowiła ludność niemiecka, a około trzecią część mieszkańców stanowili analfabeci^[4].

W 1895 r. przez Białe Błota poprowadzono linię kolejową z Bydgoszczy do Żnina; przedłużenie tej linii przez Kcynię i Wągrowiec stworzyło drugą linię z Bydgoszczy do Poznania (1908). Nieopodal jeziora Jezuickiego Małego powstała stacja kolejowa na tej linii o nazwie Jasiniec Białebłota^[4]. W 1897 roku przy nowo zbudowanej linii kolejowej w Białych Błotach powstała filia niemieckiej firmy Windschild & Langelott, zajmująca się produkcją wyrobów betonowych – późniejszy Prefabet Białe Błota.

W 1902 r. utworzono szkołę powszechną w Białych Błotach. Do tego momentu dzieci z miejscowości należały do obwodu szkolnego w Cielu. Bezpośrednio przed I wojną światową do Białych Błot wprowadziło się kilka rodzin polskich, gdyż np. w 1910 r. do miejscowej szkoły uczęszczało 12 dzieci katolickich^[4].

Zimą 1919 roku w okresie powstania wielkopolskiego między wsią a pobliskim Rynarzewem toczyły się zacięte walki powstańców z oddziałem Grenzschutzu oraz oddziałami niemieckimi z garnizonu bydgoskiego^[16].

Do końca okresu pruskiego Białe Błota było miejscowością około dwa razy mniejszą od sąsiedniego Łochowa^[4].

Dwudziestolecie międzywojenne

20 stycznia 1920 roku Białe Błota weszły w skład odrodzonej Rzeczypospolitej. Do 1934 r., tj. do czasu wprowadzenia w życie reformy samorządowej, Białe Błota stanowiły jedną z 161 samodzielnych gmin wiejskich powiatu bydgoskiego, w którym znajdowały się ponadto 3 miasta i 38 obszarów dworskich. Później na terenie powiatu bydgoskiego utworzono 10 gmin zbiorowych, a gromada Białe Błota weszła w skład gminy Bydgoszcz-Wieś, która obejmowała większość miejscowości zaliczonych do dzisiejszej gminy Białe Błota, ale także np. Nową Wieś, Brzozę i Stryszek^[4].

Według spisu z 1921 r. w Białych Błotach oraz osadzie Czajki na obszarze 485 ha zamieszkiwało 260 osób, w tym 92 Polaków i 168 Niemców. We wsi istniało w tym czasie 49 budynków mieszkalnych^[4].

W latach 20. z miejscowości wyjechało wielu Niemców, a na ich miejsce napływali Polacy. Zmieniał się więc skład narodowościowy, jednakże aż do 1945 r. okolice Białych Błot charakteryzowały się stosunkowo dużym odsetkiem ludności niemieckiej. Ośrodkami niemczyzny pozostawały zwłaszcza Ciele i Łochowo, gdzie znajdowały się kościoły i szkoły ewangelickie, zaś ludność niemiecka miała przewagę pod względem ilościowym, jak i majątkowym. Na tym tle inaczej wyglądała sytuacja w Białych Błotach, gdzie w latach 30. Polacy już przeważali m.in. dzięki akcji parcelacyjnej przeprowadzonej w latach 1932-1934. Dokonano wówczas podziału części majętności Wilhelma Preislera, największego posiadacza ziemskiego, mającego gospodarstwo 78 ha, przydzielając kilkadziesiąt działek budowlanych wyłącznie Polakom. W rezultacie Białe Błota były jedną z nielicznych miejscowości gminy Bydgoszcz Wieś, gdzie wpływy niemieckie zostały zredukowane do minimum. Do lokalnej Rady gminnej wchodziło zaledwie 1-2 Niemców^[4]. Miejscowi Polacy prowadzili działalność środowiskową, w czym pomocne były organizacje społeczne: Towarzystwo Powstańców i Wojaków, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, zastęp harcerski im. Tadeusza Kościuszki, SKO, oddział Ochotniczej Straży Pożarnej^[4].

W okresie międzywojennym w Białych Błotach przeważali drobni właściciele rolni. Do pozarolniczych źródeł zatrudnienia należały m.in.: fabryka betonów, dwa tartaki, leśniczówki (Błotniki, Przyjezierze, Biedaszkowo), kolej, poczta, sklep spożywczy. Funkcje sołtysa pełnili w okresie międzywojennym Franciszek Leis (1920-1927), potem Franciszek Szczygieł, a bezpośrednio przed wojną Wawrzyniec Janowski^[4].

1 lipca 1921 r. zmieniono profil szkoły w Białych Błotach z niemieckiej na polską^[4]. Katolicka Szkoła Powszechna w Białych Błotach istniała tylko do 1924 r., po czym włączono ją do obwodu szkolnego w Murowańcu. Ponowne uruchomienie szkoły nastąpiło w 1933 r. Należały do niej również dzieci z Jasińca i Trzcińca^[4].

W przededniu wybuchu II wojny światowej wzrosła aktywność mniejszości niemieckiej, na którą silnie oddziaływała propaganda nazistowska.

Okupacja niemiecka

Białe Błota leżące w sąsiedztwie wielkich kompleksów leśnych stanowiły dogodny punkt koncentracji wojsk polskich w przededniu II wojny światowej. Stacjonował tu sztab 15 Dywizji Piechoty (dowódca gen. bryg. Zdzisław Wincenty Przyjałkowski) oraz formacje 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich im. gen. Orlicza-Dreszera^[4].

3 i 4 września 1939 r. w trakcie wycofywania się wojsk polskich doszło w okolicy (Łochowo, Murowaniec, Prądki) do dywersji niemieckiej i ostrzeliwania żołnierzy^[4]. Zajęcie Białych Błot przez wojska hitlerowskie i grupy specjalne, składające się głównie z szowinistów niemieckich, zapoczątkowało represje miejscowej ludności polskiej. W dniu 16 września 1939 r. dokonano pierwszej egzekucji 12 mieszkańców Białych Błot^[4]. Dalszych egzekucji dokonano w październiku 1939 r. Dokonano także licznych wysiedleń Polaków z gospodarstw rolnych, bądź domów i mieszkań. Na ich miejsce osiedlano Niemców z Wołynia, krajów nadbałtyckich i Besarabii^[4].

W okresie okupacji niemieckiej 1939–1945 miejscowość wchodziła w skład rejencji bydgoskiej, powiatu bydgoskiego (niem. Landkreis Bromberg), obwodu urzędowego Bydgoszcz-Wieś (niem. Amtsbezirk Bromberg-Land), który składał się z 15 gmin: Białe Błota, Brzoza, Ciele, Jachcice, Kruszyn, Lisi Ogon, Łochowice, Łochowo, Murowaniec, Opławiec, Osowa Góra, Prądki, Prądy, Przyłęki i Zielonka^[4].

31 października 1943 roku gmina wiejska Białe Błota (niem. Weißfelde) liczyła 6700 ha. Mieszkało tu 717 osób w 203 domach^[4].

Po II wojnie światowej

Tuż po wyzwoleniu zaczęto już w styczniu 1945 r. organizować władze administracyjne. Na terenie powiatu bydgoskiego utworzono 10 urzędów gminnych, w tym gminę Bydgoszcz-Wieś, docelowo z siedzibą w Białych Błotach^[4]. Do gminy tej należało 14 gromad (sołectw): Białe Błota, Brzoza, Ciele, Kruszyn Krajeński, Lisi Ogon, Łochowice, Łochowo, Murowaniec, Opławiec, Osowa Góra, Prądki, Prądy, Przyłęki i Zielonka. Największą gromadą były Białe Błota, w których w 1945 r. mieszkało 452 Polaków i 25 Niemców^[4].

Niemcy byli internowani i zatrudniani w polskich gospodarstwach rolnych. Gospodarstwa poniemieckie zajęli Polacy, którzy przybyli z kresów wschodnich. W miejscowości zorganizowano posterunek MO oraz uruchomiono szkołę. Wiosną 1946 r. odsłonięto pomnik ku czci pomordowanych mieszkańców gminy w okresie okupacji hitlerowskiej^[4].

Podczas reformy samorządowej w 1954 r. zamiast gmin utworzono duże gromady. Powstała wtedy gromada Białebłota, powiększona w 1959 r. o zlikwidowaną gromadę Łochowo, w 1962 r. o Przyłęki i Prądki wyłączone ze zlikwidowanej gromady Brzoza^[4].

Okres powojenny był bardzo pomyślny dla Białych Błot. Szczególnym impulsem rozwoju było powołanie w 1973 roku w obecnych granicach gminy Białe Błota. Stworzyło to możliwości kompleksowego sterowania rozwojem gospodarczym i przestrzennym miejscowości i całej gminy. Ludność wsi w okresie 1970-1997 wzrosła z 2,1 do 4,6 tys. osób^[4]. W latach 60. i 70. XX. rozważano włączenie Białych Błot do obszaru administracyjnego miasta Bydgoszczy^[17].

W latach 90. rozpoczął się gwałtowny proces suburbanizacji okolic Bydgoszczy, których Białe Błota były jednym z głównych beneficjentów. W ciągu 20-lecia po 1990 r. ludność miejscowości podwoiła się. Atrakcyjności osiedleńczej Białych Błot sprzyjały: bliskość komunikacyjna Bydgoszczy, atrakcyjne przyrodniczo otoczenie (lasy), niższe ceny działek budowlanych.

W latach 2021-2022 kosztem blisko 3,7 mln zł brutto powstał budynek Gminnego Centrum Kultury^[18][19].

Infrastruktura

Obiekty sakralne

• Kościół Chrystusa Dobrego Pasterza w Białych Błotach
• cmentarz komunalny

Oświata

• Szkoła Podstawowa im. Juliusza Verne’a
• Szkoła Podstawowa im. Mariana Rejewskiego (ul. Centralna 27), jedna z największych w regionie (w 2020 1440 uczniów i 64 oddziały), 167 nauczycieli i 38 pracowników obsługi^[20]; w 2021 powstał na niej mural z wizerunkiem patrona^[21].
• Gminne Przedszkole „Wróżka”

Gospodarka

• Prefabet Białe Błota S.A.
• Stalwent
• Hydrapress Sp. z o.o.
• Horpol
• abt FAAC partner Bydgoszcz
• Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne Belma S.A.
• CSH HERKULES – Centrum Szkoleniowe Herkules
• Sanitrans
• GEOPLAN Usługi Geodezyjne s.c.

Sport

• Klub Piłkarski GKS „Spójnia” Białe Błota^[22]
• Klub Lekkoatletyczny UKS „Czapla” Białe Błota
• boisko Orlik 2012

Komunikacja miejska

Przez Białe Błota przejeżdżają autobusy linii międzygminnych 91, 92 oraz autobus nr 42^[23].

Wspólnoty wyznaniowe

Ewangelicka

Ludność wyznania ewangelickiego, zasiedlająca od XVIII w. Białe Błota, należała do dużej gminy bydgoskiej. Z uwagi na dużą liczbę ewangelików, mieszkających tutaj w XIX w. (95% mieszkańców) w 1867 r. utworzono nową gminę ewangelicką w Cielu, która objęła wsie: Ciele, Białe Błota, Kruszyn, Lipniki, Murowaniec, Prądki i Zielonka. W latach 1880–1881 wzniesiono w Cielu pastorówkę, a w latach 1892-1893 zbór ewangelicki. W 1946 r. kościół ten przekazany został katolikom i stał się kościołem parafialnym także dla Białych Błot^[4].

Do dnia dzisiejszego we wsi Białe Błota zlokalizowane są dwa zamknięte cmentarze ewangelickie^[24][25].

Katolicka

Do 1924 r. kościołem parafialnym dla Białych Błot była fara bydgoska, a następnie po podziale parafii farnej – kościół Świętej Trójcy w Bydgoszczy. W latach 1946-1980 miejscowość należała do parafii pw. Matki Boskiej Bolesnej w Cielu^[4]. 1 października 1980 r. ks. kard. Stefan Wyszyński erygował w Białych Błotach parafię Chrystusa Dobrego Pasterza. Kościół parafialny wzniesiono w latach 1989-2000^[4]. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii gnieźnieńskiej, diecezji bydgoskiej, dekanatu Białe Błota.

Inne

W miejscowości działalność kaznodziejską prowadzi również zbór Świadków Jehowy – Białe Błota^[26].

Ciekawostki

Szkoła w Białych Błotach

W latach 1910–1921 istniała w Białych Błotach jednoklasowa, czterooddziałowa ewangelicka szkoła elementarna^[4]. Uczył w niej tylko jeden nauczyciel takich przedmiotów, jak: język niemiecki, rachunki, geografia, historia, przyroda, gimnastyka i śpiew oraz religia. Był już w tym okresie ustalony obwód szkolny dla Białych Błot, który nie ograniczał się do miejscowej wsi, ale wchodziły do niego jeszcze Lipniki (niem. Lindendorf) i Przyjezierze (niem. Jezuitersee). Do 1920 r. uczyło się tu ok. 50 dzieci, z tego jedna trzecia to dzieci polskie. W latach 1918–1920 nauka w szkole była zawieszona, gdyż stacjonował w niej oddział niemieckiej pieszej artylerii^[4].

W odrodzonej Polsce sprawy szkolne w Białych Błotach zaczęto regulować przy końcu 1920 r. Postanowiono zmienić wyznaniowy charakter szkoły na katolicki. Dzieci niemieckie z Białych Błot skierowano do szkół ewangelickich w Cielu i Kruszynie Krajeńskim^[4].

Do obwodu szkolnego należały takie wsie, jak: Białe Błota, Jasiniec, Przyjezierze, Lipniki i Ciele. Do szkoły uczęszczało przeciętnie od 20 do 25 dzieci. 1 września 1924 roku szkołę tymczasowo zamknięto, a dzieci przeniesiono do szkoły w Murowańcu^[4]. Z dniem 30 marca 1927 r. zlikwidowany został obwód Białych Błot i w całości przyłączony do obwodu szkolnego w Murowańcu. W 1933 r. rozpoczęto starania o reaktywowanie szkoły w Białych Błotach, co nastąpiło 1 września tego roku^[4]. Obwód szkolny 1-klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Białych Błotach obejmował również Jasiniec oraz leśniczówki Biedaszkowo i Przyjezierze. W 1938 r. do szkoły uczęszczało 69 dzieci, w tym 5 ewangelików. 7 kwietnia 1933 r. szkoły w Białych Błotach i Murowańcu utworzyły wspólną Drużynę Harcerską im. T. Kościuszki^[4].

Białe Błota osiedlem Bydgoszczy

Po II wojnie światowej rozważano włączenie Białych Błot do Bydgoszczy. W latach 50. w granicach miasta znalazły się m.in. takie miejscowości jak: Prądy, Osowa Góra, Opławiec. Do czasu budowy Bydgoskiego Kombinatu Budowanego „Wschód” na Siernieczku, Zakłady Prefabet w Białych Błotach były głównym dostarczycielem elementów prefabrykowanych do montażu bydgoskich osiedli mieszkaniowych m.in. Błonia i innych osiedli zrealizowanych w latach 60. i 70. (Kapuściska II, Szwederowo)

W planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego Bydgoszczy, uchwalonym w 1964 r., w którym podzielono miasto na nowe jednostki urbanistyczne i wskazano zasady rozwoju miasta na następne 20 lat – w sferze zainteresowań znalazła się także jednostka urbanistyczna Białe Błota o obszarze 380 ha o zaludnieniu 1,1 tys. osób, przewidywana do zespolenia z Bydgoszczą. W planie przeznaczono ją do zabudowy jednorodzinnej obok takich jednostek jak: Jary, Miedzyń, Osowa Góra (górny taras), Czyżkówko, Opławiec, Jachcice, Piaski, Górzyskowo, Biedaszkowo, Bielice, Glinki. Do 1980 r. na terenie Białych Błot planowano podwojenie liczby mieszkańców^[17]. Ponieważ główny impet budownictwa mieszkaniowego skierowano na osiedla górnego tarasu miasta oraz w kierunku dzielnicy wschodniej, w latach 70. dokonano poszerzeń terytorium miasta w kierunku wschodnim i północnym. Białe Błota chwilowo znalazły się na uboczu zainteresowań miasta, tym bardziej że istniały rezerwy terenów pod budownictwo jednorodzinne na innych osiedlach. Kolejny plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony w latach 70. przewidywał nowe tereny pod zabudowę (osiedli mieszkaniowych, zakładów przemysłowych, obiektów usługowych, urządzeń sportu i wypoczynku, urządzeń inżynierskich oraz komunikacji) w Fordonie, Osielsku-Maksymilianowie oraz Łęgnowie nad Wisłą^[17]. Dominującą funkcją jednostki urbanistycznej Białe Błota miało być ekstensywne mieszkalnictwo i przemysł. Plan przewidywał wzrost liczby ludności w 1990 r. do 8,5 tys., a liczby miejsc pracy do 2,7 tys.^[17] Kryzys lat 80. zweryfikował jednak plany i starania w celu włączenia Białych Błot zawieszono.

Statystyka

Poniżej podano wybrane informacje statystyczne dotyczące wsi Białe Błota na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS^[27].

W 1998 r. we wsi Białe Błota mieszkało 3973 osób w 1145 gospodarstwach domowych. Cztery lata później Narodowy Spis Powszechny 2002 wykazał, że we wsi mieszkało 5369 osób w 1701 gospodarstwach domowych. 10% populacji posiadało wykształcenie wyższe, a 30% – średnie. We wsi znajdowało się 1241 budynków ze 1442 mieszkaniami. Ponad połowa mieszkań posiadała 5 izb lub więcej. Tylko 3% mieszkań pochodziło sprzed 1945 roku, zaś co trzecie wzniesiono w latach 1989-2002. Prawie tysiąc domów wzniesiono w Białych Błotach w latach 1945-1988.

Narodowy Spis Powszechny 2011 odnotował 6323 mieszkańców Białych Błot. W 2013 r. działalność gospodarczą prowadziło 1073 podmiotów, w tym 842 osób fizycznych, 231 osób prawnych, 80 spółek handlowych (w tym 9 z udziałem kapitału zagranicznego). Dominowały firmy niewielkie (1-9 osób). 10 przedsiębiorstw zatrudniało powyżej 50 osób, a 43 – w granicach 10-49 osób. W miejscowości zarejestrowanych było: 1 fundacja oraz 12 stowarzyszeń i organizacji społecznych.

W latach 2008-2013 oddano do użytku 192 mieszkań – wszystkie w budownictwie indywidualnym. Stanowiło to tylko 13% wszystkich nowych mieszkań wzniesionych w tym czasie w całej gminie. We wsi znajdowały się: przedszkole gminne (281 dzieci), szkoła podstawowa (840 uczniów) i gimnazjum (430 uczniów). We wsi odnotowano również: 2 hotele, w których nocowało ok. 4 tys. turystów rocznie oraz 7 zespołów artystycznych, których uczestnikami było ok. 100 osób.

Zobacz też

• Białe Błota
• gmina Białe Błota
• gromada Białebłota
• Dekanat Białe Błota

Przypisy