Białko Z

Budowa białka Z

Białko Z jest kodowane u ludzi przez gen PROZ[1][2].

Białko Z należy do kaskady krzepnięcia krwi, grupy białek, które są odpowiedzialne za formowanie skrzepu krwi. Jest zależne od witaminy K, a jego działanie zostaje zaburzone podczas stosowania warfaryny. Białko Z jest glikoproteiną.

Fizjologia

Chociaż nie wykazuje aktywności enzymatycznej, jego budowa jest podobna do proteaz serynowych biorących udział w kaskadzie krzepnięcia – czynników VII, IX, X i białka C. Reszty karboksyglutaminianowe (których tworzenie zależy od witaminy K) wiążą białko Z do fosfolipidów błonowych[3].

Głównym zadaniem białka Z jest degradacja czynnika Xa[3]. Reakcja ta zachodzi pod wpływem inhibitora proteazy związanej z białkiem Z (ZPI), ale obserwuje się 1000-krotne przyspieszenie tej reakcji przy obecności białka Z. Osobliwa dla ZPI jest także degradacja czynnika XI, jednakże zachodzi ona bez udziału białka Z.

Niektóre badania wskazują, że stany niedoboru białka Z są związane z tendencją do zakrzepicy, podczas gdy inne wskazują na korelacje pomiędzy niedoborem białka Z a tendencją do występowania krwawień (skazy krwotocznej); wyjaśnienie tego zjawiska nie jest jasne, ponieważ fizjologicznie białko Z funkcjonuje jako inhibitor, więc logicznym wydaje się fakt, że jego niedobór powinien predysponować do zakrzepicy[4].

Genetyka

Białko Z ma wielkość 62 kDa i jest zbudowane z 396 aminokwasów. Gen PROZ jest zlokalizowany na trzynastym chromosomie (13q34).

Posiada cztery domeny: domenę Gla, dwie domeny podobne do EGF i domenę trypsynopodobną. Białko Z nie posiada reszty serynowej, która determinuje aktywność katalityczną, jako proteaza serynowa.

Historia

Białko Z po raz pierwszy wyizolowali z krwi krowy Prowse i Esnouf w 1977 roku[5], a w 1984 roku Broze i Miletich oznaczyli je w ludzkim osoczu[6].

Struktura

Analiza budowy białka Z powinna pozwolić na lepsze poznanie jego funkcji. II-rzędową strukturę białka Z opisano na podstawie wykresu Ramachandrana. Wykres Ramachandrana przy zastosowaniu równań matematycznych pozwala na ustalenie możliwych kątów wiązań pomiędzy aminokwasami I-rzędowej struktury białka Z. Poznanie wartości możliwych kątów pozwala na ustalenie możliwej II-rzędowej struktury białka. Analiza przy użyciu wykresu Ramachandrana wskazuje, że białko Z składa się wyłącznie z α-helis. Ostateczną strukturę wszystkich helis określono przy pomocy dyfrakcji promieni rentgenowskich. Białko składa się z łańcuchów A i B, w których występują motywy helisa-pętla-helisa[7].

Przypisy

  1. ↑ Ichinose A, Takeya H, Espling E, Iwanaga S, Kisiel W, Davie EW. Amino acid sequence of human protein Z, a vitamin K-dependent plasma glycoprotein. „Biochem. Biophys. Res. Commun.”. 172 (3), s. 1139–44, listopad 1990. DOI: 10.1016/0006-291X(90)91566-B. PMID: 2244898. 
  2. ↑ Sejima H, Hayashi T, Deyashiki Y, Nishioka J, Suzuki K. Primary structure of vitamin K-dependent human protein Z. „Biochem. Biophys. Res. Commun.”. 171 (2), s. 661–8, September 1990. DOI: 10.1016/0006-291X(90)91197-Z. PMID: 2403355. 
  3. ↑ a b F. Sofi, F. Cesari. Protein Z: "light and shade" of a new thrombotic factor.. „Clin Lab.”. 50 (11-12). s. 647-52. (ang.). 
  4. ↑ Vasse M.. Protein Z, a protein seeking a pathology.. „Thromb Haemost.”. 100 (4), s. 548-56, październik 2008. 
  5. ↑ Prowse CV, Esnouf MP. The isolation of a new warfarin-sensitive protein from bovine plasma. „Biochem. Soc. Trans.”. 5 (1), s. 255–6, 1977. PMID: 892175. 
  6. ↑ Broze GJ, Miletich JP. Human Protein Z. „J. Clin. Invest.”. 73 (4), s. 933–8, April 1984. DOI: 10.1172/JCI111317. PMID: 6707212. PMCID: PMC425104. 
  7. ↑ M. Högbom, M. Eklund. Structural basis for recognition by an in vitro evolved affibody.. „Proc Natl Acad Sci U S A.”. 100 (6), s. 3191-6, 18.03.2003. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Protein Z.png
Protein Z