Białkomocz

Białkomocz (łac. proteinuria) – występowanie białka w moczu.

• białkomocz fizjologiczny – dobowa utrata białka <250 mg (występuje m.in. w stanach dużego wysiłku fizycznego)
• białkomocz patologiczny – dobowa utrata białka z moczem wynosi >500 mg (niektóre podręczniki podają >300 mg)

Gdy ilość wydalanego białka w moczu przekracza 3,5 g/24 godz^[1]. lub 50 mg/kg/24 godz^[2]. należy podejrzewać zespół nerczycowy.

Najczęściej białkomocz występuje w poważnych chorobach nerek – zapaleniach kłębuszków nerkowych.

Podział białkomoczu

Białkomocz możemy podzielić ze względu na ilość wydalonego białka, bądź ze względu na pochodzenie^[3].

Podział ze względu na ilość wydalanego białka

Ze względu na ilość wydalonego białka rozróżniamy:

• białkomocz znikomy – <500 mg na dobę
• białkomocz mierny – od 500 do 3500 mg na dobę
• białkomocz znaczny – >3500 mg na dobę

Podział ze względu na pochodzenie

Białkomocz kłębuszkowy

Białkomocz kłębuszkowy powstaje w wyniku zwiększonego przesączania białek w kłębuszkach jako następstwo nasilenia filtracji kłębuszkowej. Powstaje głównie w efekcie uszkodzenia błony filtracyjnej, a tym samym zniesienia elektroujemnej bariery błony podstawnej, zapobiegającej filtrowaniu białek osocza.

Umożliwia to przenikanie stosunkowo dużych białek osocza takich jak albuminy oraz IgG. Ten rodzaj białkomoczu towarzyszy cukrzycowej chorobie nerek i kłębuszkowym zapaleniom nerek, gdzie osiąga znaczne wartości w przebiegu zespołu nerczycowego.

Białkomocz kłębuszkowy można podzielić na:

• Białkomocz selektywny – odpowiada wczesnym stadiom zaawansowania zmian chorobowych, kiedy przez błonę filtracyjną przedostają się do przesączu białka o mniejszej średnicy takie jak albumina i transferryna
• Białkomocz nieselektywny – odpowiada późnym stadiom zaawansowania zmian chorobowych, wówczas przez błonę filtracyjną przenikają zarówno białka małej średnicy, jak i duże cząsteczki takie jak IgG oraz IgM

Białkomocz cewkowy

Białkomocz cewkowy jest spowodowany zmniejszeniem reabsorpcji w cewce nefronu drobnocząsteczkowych białek takich jak α₁-mikroglobuliny, β₂-mikroglobuliny, insuliny oraz lizozymu. Funkcja bariery kłębuszkowej zostaje zachowana. Białkomocz cewkowy występuje w przebiegu wrodzonych lub nabytych nefropatii śródmiąższowo-cewkowych (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek, zespół hemolityczno-mocznicowy) oraz w przypadku toksycznego uszkodzenia nefronów przez leki i jony metali ciężkich.

Białkomocz mieszany kłębuszkowo-cewkowy

Powstaje w wyniku działania obu przedstawionych powyżej mechanizmów. Ujawnia się w zaawansowanych stadiach chorób nerek.

Białkomocz przednerkowy

Białkomocz przednerkowy, z przeładowania, przelewowy – spowodowany jest przesączaniem do moczu nadmiernej ilości białek występujących w osoczu. Prowadzi do uszkodzenia nerek i powstania białkomoczu kłębuszkowego.

Białkomocz czynnościowy

Białkomocz w przebiegu gorączki, białkomocz ortostatyczny (po przebywaniu dłuższy czas w pozycji stojącej), białkomocz po wysiłku fizycznym oraz po przebytym stresie należą do grupy białkomoczu czynnościowego, który jest stanem przemijającym i nie jest związany z ryzykiem dysfunkcji nerek.

Białkomocz zanerkowo-sekrecyjny

Ten typ białkomoczu powstaje na skutek zwiększonej ilości białek fizjologicznie wydzielanych przez cewki (np. białko Tamma-Horsfalla).

Różnicowanie białkomoczu

Do celów diagnostycznych stosuje się oznaczenia mikrobiałkomoczu, czyli specyficznych białek których stężenie może nie przekraczać 150mg/l.

Przyczyny

Białkomocz może występować w następujących stanach^[4]:

• zespoły nefrotyczne
• przedrzucawka
• rzucawka
• toksyczne uszkodzenia nerek
• choroby układowe (np. toczeń rumieniowaty układowy)
• odwodnienie
• choroby kłębuszków nerkowych, takie jak kłębuszkowe zapalenie nerek
• forsowny wysiłek
• stres
• łagodny ortostatyczny (posturalny) białkomocz
• nefropatia IgA
• nefropatia IgM
• zakrzepica żyły nerkowej
• sarkoidoza
• zespół Alporta
• cukrzyca
• związki chemiczne (np. NLPZ, nikotyna, penicylamina, sole złota, inhibitory ACE, antybiotyki, opiaty, zwłaszcza heroina^[5])
• choroba Fabry’ego
• zakażenia (np. HIV, kiła, zapalenia wątroby)
• aminoacyduria
• zespół Fanconiego
• anemia sierpowata
• hemoglobinuria
• szpiczak mnogi
• mioglobinuria
• zespół paznokieć-rzepka
• rodzinna gorączka śródziemnomorska
• zespół HELLP

Zobacz też

• bezmocz, skąpomocz, wielomocz

Przypisy

Bibliografia

• A. Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Wyd. 3 popr. i uzupełn.. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2010, s. 685. ISBN 978-83-7609-137-2.