Biały krzyż (piosenka)
 Mogiła nieznanego żołnierza | |
| Utwór zespołu Czerwone Gitary | |
| Wydany | |
|---|---|
| Nagrywany | |
| Twórca | muzyka: Krzysztof Klenczon |
Biały krzyż – piosenka Czerwonych Gitar napisana w 1968 roku. Autorem jej słów jest Janusz Kondratowicz, muzyki – Krzysztof Klenczon. Piosenka zapewniła zespołowi nagrodę Ministra Kultury i Sztuki na VII Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu w 1969 roku.
Historia
Krzysztof Klenczon skomponował „Biały krzyż” aby upamiętnić swego ojca, Czesława Klenczona, żołnierza Armii Krajowej i uczestnika polskiego podziemia antykomunistycznego w okresie powojennym. W 1945, gdy Krzysztof Klenczon miał trzy lata, Czesława Klenczona zatrzymał Urząd Bezpieczeństwa. Przez kolejnych 11 lat Czesław Klenczon ukrywał się na Pomorzu. Do rodziny powrócił jesienią 1956. Siostra gitarzysty opowiada, że "ojciec po powrocie do domu zamykał się z synem w pokoju i całą noc opowiadał – jakby chciał nadrobić w ten sposób lata rozłąki". Gdy po 1968 komunistyczna cenzura zaczęła promować w głównym nurcie wątki partyzanckie, powstał „Biały krzyż”[1].
Inspiracją dla autora tekstu Janusza Kondratowicza był napotkany w zakopiańskim lesie brzozowy krzyż bez tabliczki, charakterystyczny element polskiego krajobrazu[2]. Skromnym krzyżem z brzozowego drewna często oznaczano partyzanckie mogiły, nieraz – bezimienne. Tekst piosenki wprost mówi o pamięci o poległych w boju, pochowanych w tych bezimiennych mogiłach. Brak w nim odniesienia do przynależności organizacyjnej poległych, co z jednej strony nadawało mu ponadczasowości i uniwersalizmu, z drugiej pozwoliło uniknąć kłopotów z cenzurą.
Na końcu utworu brzmi melodia pieśni partyzanckiej Rozszumiały się wierzby płaczące.
Wykonawcy
Piosenkę wykonywali również między innymi (kolejność alfabetyczna): Stan Borys, Piotr Cugowski, Artur Gadowski, Irydion, Paweł Izdebski[3], Andrzej Lampert, Justyna Steczkowska.
Piosenkę podczas Koncertu dla Niepodległej 10 listopada 2018 na Stadionie Narodowym w Warszawie dla 37 000. publiczności wykonali: Skubas, Jan Radwan i Maciej Starnawski[4].
Przypisy
- ↑ Jan Pospieszalski, "Tajemnica „Białego krzyża", Gazeta Polska Codziennie
- ↑ Ryszard Wolański, Krzysztof Klenczon. Wspomnienie i piosenki, Wydawnictwo Lester, Warszawa 1996, s. 15.
- ↑ Paweł Izdebski - Biały Krzyż (Czerwone Gitary Cover) ✞. [dostęp 2019-11-11].
- ↑ Koncert dla Niepodległej STADION NARODOWY 10 listopada - program występów (pol.). www.eska.pl, 2018-11-11. [dostęp 2018-11-12].
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Lasy Chojnowskie, Konstancin-Jeziorna, mogiła węgierskiego żołnierza rozstrzelonego przez Niemców w 1944 r. za pomoc warszawskim powstańcom.