Biblia w przekładzie Ewangelicznego Instytutu Biblijnego

Biblia, to jest Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza
Ilustracja
Pełna nazwa

Biblia, to jest Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza.

Inne nazwy

Biblia Ewangeliczna, Przekład literacki

Skrót(y)

LB, EIB, SNP

Kanon

Protestancki

Język

Polski

Opublikowanie kompletnego przekładu

2016

Tłumacz(e)

Ewangeliczny Instytut Biblijny

Źródła przekładu

Stary TestamentBiblia Hebraica Stuttgartensia, Biblia Hebraica Quinta, Pięcioksiąg samarytański, Zwoje znad Morza Martwego oraz Septuaginta. Nowy Testament - Novum Testamentum Graece Nestle-Aland (NA27 i NA28, odpowiednio: 1993 i 2012), Tekst bizantyński i Textus receptus.

Rodzaj tłumaczenia

Literackie

Wydawca

Liga Biblijna w Polsce

Przynależność religijna

Protestantyzm

Wersja online

http://bibliepolskie.pl/zzteksty.php?txid=30&e=

Księga Rodzaju 1, 1-3
Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. Ziemia zaś była bezładna i pusta. Ciemność rozciągała się nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód. Wtedy Bóg powiedział: Niech się stanie światło! I stało się światło.
Ewangelia Jana 3, 16
Bóg bowiem tak bardzo ukochał świat, że dał swego jedynego Syna, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.

Biblia, to jest Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza (znana także jako Biblia Ewangeliczna, Przekład literacki, Zarembówka) – protestancki przekład Pisma Świętego na współczesny język polski. Jest drugim przekładem Pisma Świętego dokonanym przez Ewangeliczny Instytut Biblijny z języków oryginalnych. Autorami przekładu są pastor dr Piotr Zaremba oraz Anna Haning[1].

Przekład jest częścią tryptyku przekładów: Dosłownego, Literackiego i Egzegetycznego, jako pierwszy został wydany drukiem.

14 czerwca 2016 została wydana „Biblia, to jest Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza”, która zawiera cały przekład łącznie ze Starym Testamentem.

Elektroniczna wersja „Nowego Przymierza i Psalmów” wydana przez Logos Media w roku 2012, we współpracy z Ewangelicznym Instytutem Biblijnym, była pierwszym polskojęzycznym ebookiem z tekstem Pisma Świętego (udostępnionym w formacie EPUB i MOBI). W roku 2016, również nakładem wydawnictwa Logos Media, ukazało się pełne wydanie Biblii w formie ebooka.

Charakterystyka przekładu

Cele przekładu

Wydanie nowego przekładu Pisma Świętego miało na celu ułatwienie lektury osobom, dla których specjalistyczny i nieaktualny język Biblii warszawskiej czy Biblii gdańskiej nie pozwala zagłębić się w przekazywany sens.

Literackość a wierność przekładu

W nazwie przekładu użyto wyrażenia Literacki, ponieważ starano się jak najlepiej przekazać oryginał grecki, wykorzystując piękno języka polskiego. Jednak zawsze wierność przekładu była traktowana priorytetowo. Dlatego w ważnych miejscach przekład odchodzi od zasad gramatyki polskiej, aby uwypuklić przekaz dosłowny.

Literackość odnosi się głównie do:

  • opisów życia codziennego;
  • narracji historycznych i geograficznych;
  • używania zaimków zamiast powtarzania słów;
  • wtrącania imion tam, gdzie ich brak mógłby zaburzyć przekaz;
  • przekładu idiomów i związków frazeologicznych;
  • do miar i wag w miejscach, gdzie nie mają znaczenia symbolicznego.

Zagadnienia terminologiczne

Tłumacze odeszli także od powszechnie przyjętych określeń nowotestamentowych, na przykład:

  • Opiekun zamiast Pocieszyciel (por. Paraklet);
  • przełożony lub starszy zamiast biskup;
  • opiekun lub przedstawiciel zamiast diakon;
  • miejsce kary lub gęste mroki zamiast piekło.

Starano się jednak nie zmieniać tłumaczeń słów o znaczeniu teologicznym (np.: duch, dusza, grzech, odkupienie, potępienie, przebłaganie, ucisk, zbawienie itp).

Tetragram JHWH

Występujące powszechnie w Starym Przymierzu imię własne Boga, oddawano w formie PAN w miejsce JHWH.

Tam jednak, gdzie domagał się tego kontekst, użyto tetragramu JHWH, (hebr. יהוה), który zwokalizowany brzmi: Jahwe.

Tetragram zastosowano w zdaniach typu: „A Jego imię brzmi…”, w opisach kluczowych momentów objawienia, jak Wj 3 i 6, oraz w wyrażeniach o dużym nagromadzeniu określeń Boga.

Onomastykon

Co do imion i nazw własnych, w przekładzie literackim kierowano się zasadami podanymi w Onomastykonie Biblii Hebrajskiej i Nowego Testamentu autorstwa Krzysztofa Sielickiego (2010. Warszawa: Vocatio), jednak nie bez odstępstw uznanych za konieczne. Odstępstwa te dotyczą głównie:

  1. Imion teoforycznych;
  2. Imion i nazw własnych z ustaloną w języku polskim pisownią;
  3. Imion i nazw własnych trudniejszych do odnalezienia, w podanej w Onomastykonie formie, w literaturze anglojęzycznej oraz na stronach internetowych;
  4. Imion i nazw własnych, których podana w Onomastykonie forma rodzi w języku polskim na przykład humorystyczne skojarzenia.

Wokalizacja i idiomy

Pojawiające się w przypisach wyrażenia hebrajskie zostały zwokalizowane w sposób uproszczony z wyjątkiem miejsc, w których wokalizacja pokrywa się z brzmieniem polskiego odpowiednika. Wokalizacja ta nie uwzględnia znaków akcentowych. Wyrażenia greckie nie zostały zwokalizowane.

Do idiomów zaliczono słowa, zwroty i wyrażenia charakterystyczne tylko dla hebrajskiego i greckiego sposobu opisywania rzeczywistości, a także antropomorfizmy, personifikacje przedmiotów nieożywionych oraz zwroty możliwe do zaklasyfikowania w kategorii wyrażeń symbolicznych lub metafor. Umieszczano je w przypisach, tłumacząc w tekście głównym ich znaczenie, ale też umieszczano w tekście głównym, podając w przypisach ich znaczenie. O wyborze miejsca umieszczenia idiomu decydował w każdym przypadku kontekst lub względy poznawcze i estetyczne

Konfesyjność przekładu

Zamiarem autorów było, aby nowy przekład mógł być wykorzystywany przez całe społeczeństwo, dlatego starano się, aby nie był to przekład stricte wyznaniowy. Używany jest w ewangelizacji, w tym celu Liga Biblijna udostępnia tańsze[2] lub darmowe edycje[3].

Tekst źródłowy Nowego Przymierza

W trakcie pracy nad przekładem początkowo przełożono tekst grecki na dosłowne tłumaczenie na język polski, powstał w ten sposób Przekład Dosłowny. Następnie tak przygotowany tekst przekształcono na Przekład Literacki.

Podstawą prac przekładowych ksiąg Nowego Przymierza był tekst i aparat krytyczny zawarty zarówno w dwudziestym siódmym, jak i w dwudziestym ósmym wydaniu Novum Testamentum Graece Nestlego-Alanda (NA27 i NA28, odpowiednio: 1993 i 2012, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft).

Jednak dodatkowo włączono do tekstu następujące warianty tekstowe, które są powszechnie uznane w chrześcijaństwie ewangelicznym:

  • Z Tekstu Większościowego – Mt 6,13b; Mt 17,21; Mt 18,11; Mt 18,15a; Mt 23,14; Mk 7,16; Mk 9,44; Mk 9,46; Mk 11,26; Mk 15,28; Łk 1,28; Łk 9,55-56; Łk 17,36; Łk 23,17; J 5,3b-4; 1 Kor 11,29;
  • Z Tekstu Przyjętego – Dz 8,37; Dz 15,34;

Warianty tekstowe są oznaczone w przypisach.

Tekst Listów Powszechnych zweryfikowano w oparciu o NA28, jako że tylko w obrębie tych Listów wydawcy tekstu greckiego dokonali zmian w oparciu o nowo opracowaną wytyczną, tzw. metodę genealogii spójnych wariantów (ang. Coherence Based Genealogical Method, w skrócie CBGM). Zgodnie z tą nazwą opiera się ona na statystycznej spójności pomiędzy wariantami potencjalnego poprzednika danego świadectwa tekstowego a wariantami jego niekoniecznie bezpośredniego następnika. Metoda ta przywraca miejsce w tekście głównym NA28 tym wariantom tekstowym, które – jako późniejsze – w NA27 znajdowały się w aparacie krytycznym. W ten sposób tekst grecki najnowszego wydania Novum Testamentum Graece w obrębie Listów Powszechnych jest bardziej zbliżony do Tekstu większościowego. Ważniejsze warianty tekstowe zostały w przekładzie szczegółowo opisane. Sposób opisu jest w większości przypadków taki, jak w aparacie krytycznym NA27 lub, szczególnie w obrębie Listów Powszechnych, taki jak w NA28.

Tekst źródłowy Starego Przymierza

Tekstem źródłowym dla przekładu ksiąg Starego Przymierza były:

Tekst główny przekładu trzydziestu dziewięciu ksiąg Starego Przymierza nie jest konsekwentnym tłumaczeniem tekstu masoreckiego (MT) podanego w BHS. Znalazły w nim odzwierciedlenie również warianty tekstowe BHQ, PS, ZMM i LXX.

Dobór wariantów tekstu wyjściowego podporządkowany był koncepcji spójności logicznej tekstu Starego Przymierza, ale także spójności logicznej jego tekstu z pismami Nowego Przymierza. Tam, gdzie tekst główny odbiega od MT, zostało to wyraźnie zaznaczone i opatrzone uwagami krytycznymi.

W przekładzie uwzględniono tylko ważniejsze warianty tekstowe BHQ, PS, ZMM i LXX. Takie podejście uzasadniono trzema względami:

  1. Odkrycie zwojów znad Morza Martwego rzuciło nowe światło na tekst masorecki, a przez to na Septuagintę, która dzięki temu zyskała na znaczeniu.
  2. Sama Septuaginta, pojmowana w tych rozważaniach jako grecki przekład ksiąg Biblii hebrajskiej, nie jest konsekwentnym tłumaczeniem tekstu masoreckiego w takiej formie, w jakiej podaje go BHS.
  3. Tekst Septuaginty jest w niektórych przypadkach bardziej zgodny z tekstem manuskryptów znad Morza Martwego, a w co najmniej dwóch przypadkach, z tekstem dokumentów dziś już nieznanych. Jest to o tyle ważne, że z Septuaginty korzystali autorzy Nowego Testamentu.

Zdanie autorów konsekwentne przekładanie tekstu masoreckiego czasem niepotrzebnie wprowadza do Pisma Świętego Starego i Nowego Przymierza rozbieżności znaczeniowe, co jest szczególnie ważne w przypadku starotestamentowych cytatów w Nowym Przymierzu.

Historia wydań

Wydanie pierwsze

Do 2006 na stronach internetowych Instytutu opublikowano (w postaci plików PDF) jedynie trzy ewangelie: Marka, Łukasza i Jana. Te same ewangelie wydane zostały jako broszurki przez Ligę Biblijną. W 2007 opublikowano także w formie PDF Ewangelię Mateusza oraz List do Galatów, zaś w listopadzie nakładem Ligi Biblijnej ukazał się cały Nowy Testament.

Wydanie drugie

W 2008 roku ukazało się wydanie drugie, zawierające korekty w tekście Nowego Testamentu względem wydania pierwszego[4]. Dokonano także zmian stylistycznych (zmieniono układ na dwuszpaltowy, usunięto odsyłacze oraz opisy wariantów tekstowych), dzięki czemu te wydanie jest bardziej zwarte objętościowo.

Wydanie trzecie

W listopadzie 2012 ukazało się trzecie wydanie Nowego Przymierza i Psalmów[5], oddające w ręce czytelników także Księgę Psalmów. Cofnięto zmiany stylistyczne wprowadzone w drugim wydaniu (przywrócono układ jednoszpaltowy, odsyłacze i dodano przypisy).

To wydanie zostało także udostępnione jako e-book oraz audiobook[6]. Jest także dostępne w Internecie na portalu BibleGateway[7].

Wydanie czwarte

Kolejne wydanie zostało udostępnione w listopadzie 2015 roku. Jest to pierwszy polski przekład opierający się na dwudziestym ósmym wydaniu Novum Testamentum Graece Nestlego-Alanda z 2012 roku[8].

Odbiór przekładu

Idea nowego przekładu została pozytywnie przyjęta w polskim środowisku chrześcijan ewangelicznych.

  • Zdaniem prof. dr. hab. Andrzeja Zaborskiego z Instytutu Filologii Orientalnej UJ, przekład Biblii Ewangelicznej (przekład literacki) Anny Haning (Józak) i Piotra Zaremby to obok przekładu Popowskiego, najlepszy przekład Nowego Testamentu na współczesny język polski. Językoznawca, odnosząc się do polskich przekładów Pisma Świętego, wyraża opinię, że: ...lepiej byłoby, żeby w roli konsultantów występowali teolodzy, a przekładali dobrzy tłumacze, chyba że kiedyś znajdzie się ktoś dobrze łączący wszystkie konieczne dziedziny wiedzy oraz umiejętności, czego bardzo bliski okazał się ks. Popowski, a w jeszcze większym stopniu Anna Józak i Piotr Zaremba, których przekłady, niestety mało znane, uważam za najlepsze[9].
  • Serwis psnt.pl – ANTOLOGIA POLSKICH PRZEKŁADÓW PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ zajmujący się analizą przekładów z greckiego na polski napisał o Przekładzie Literackim Osobiście uważam, że to jeden z najlepszych, jeśli nie najlepszy, polski przekład NT[10]. W tym serwisie znajdują się opisy aż dwudziestu siedmiu polskich przekładów Biblii.

Zobacz też

Przypisy

  1. LINK NIEAKTUALNY Nowy Testament. Przekład literacki. Wstęp – stopka redakcyjna, uwagi o przekładzie, wykaz skrótów.
  2. http://www.sklep.ligabiblijna.pl/contact-form.php Ramka 'Uwaga', informacja o obniżonej cenie dla zborów na egzemplarze przeznaczone do darmowego rozdawania
  3. https://web.archive.org/web/20121030103905/http://www.ligabiblijna.pl/index.php/projekt-filip Liga Biblijna – Projekt Filip, kursy dla dorosłych
  4. Nowe Przymierze, wydanie drugie poprawione, Ważniejsze uwagi o przekładzie
  5. http://www.sklep.ligabiblijna.pl/product.php?id_product=610 Strona sklepu z informacją o produkcie
  6. http://www.logosmedia.pl/ Publikacje Logos Media
  7. Bible Gateway passage: Mateusz 1 - Nowe Przymierze. Bible Gateway. [dostęp 2015-11-20].
  8. Nowe Przymierze - Pismo Święte Nowego... - Liga Biblijna Sklep | Facebook, www.facebook.com [dostęp 2017-12-02] (fr.).
  9. Recepcja Transfer Przekład. T. 3. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, 2005
  10. http://www.psnt.pl/Charak.html#PL Opisy przekładów polskich, ramka "22. Nowe Przymierze"

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Eibw4kolorach.jpg
Autor: Kadstos, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zdjęcie Biblii EIB