Bibliotheca Corviniana

Bibliotheca Corviniana

Państwo	Węgry
Miejscowość	Budapeszt
Właściciel	król Maciej Korwin, król Władysław II Jagiellończyk, król Ludwik II Jagiellończyk
Data założenia	tworzona w latach 1460–1490
Wielkość zbiorów	około 3000 woluminów
Rodzaje zbiorów	druki lub kodeksy rękopiśmiennne, zawierały około 4000–5000 dzieł, głównie autorów greckich i łacińskich

Bibliotheca Corviniana, Biliotheca Corvina, Corvinae (węg. Mátyás könyvtára, na określenie kodeksów z niej pochodzących używa się także określeń: Corvinák, Mátyás Corvinák, ewentualnie Korvinák, Mátyás Korvinák, łac. Corvinae, wł. Biblioteca Corviniana) – biblioteka węgierskiego króla Macieja Korwina założona przy współudziale jego drugiej małżonki Beatrycze Aragońskiej na zamku w Budzie, tworzona pomiędzy 1460 a 1490 rokiem, uważana za jeden z najbardziej znanych i najwspanialszych księgozbiorów renesansowych. Bibliotekarzem zarządzającym księgozbiorem królewskim był przybyły z Italii humanista Galeotto Marzio.

Maciej rozpoczął tworzenie swej kolekcji około 1460 roku, systematycznie rozbudowując ją do stanu około 3000 woluminów (druków lub kodeksów rękopiśmiennych) w chwili swojej śmierci w 1490 roku, zwanych w historiografii i bibliologii mianem łacińskim Corvinae; kodeksy te zawierały łącznie około 4000–5000 dzieł, głównie autorów greckich i łacińskich.

Po śmierci króla Macieja Korwina, w okresie od 1490 do 1526 rokiem, biblioteka pozostała nienaruszona w swym zrębie, jednakże księgozbiór podlegał powolnemu i ciągłemu zubożeniu. Za rządów Władysława II Jagiellończyka poszczególne egzemplarze zaczęły znikać z księgozbioru, a tendencja ta utrzymała się jeszcze za panowania zmarłego na polu bitwy pod Mohaczem w dniu 29 sierpnia 1526 roku Ludwika II Jagiellończyka. W tym czasie ambasadorzy i humaniści spoza Węgier obecni w Budzie zakupili znaczną część kodeksów greckich i łacińskich. Pomimo powolnego wyprzedawania główna część biblioteki pozostała w zasadzie nienaruszona i w chwili zdobycia Budy przez osmańskiego sułtana Sulejmana Wspaniałego kolekcja ta była przechowywana na zamku królewskim. Sulejman spalił Budę i Peszt, jednakże sam zamek został oszczędzony, dzięki czemu ocalały zgromadzone na nim skarby, w tym Bibliotheca Corviniana. Corvinae były w częściach wywożone i stopniowo pojawiały się w stołecznym Konstantynopolu. W Konstantynopolu używano ich przez wiele lat dla doraźnych celów politycznych, w ten sposób, że części kolekcji były stopniowo darowywane rozmaitym ambasadorom i władcom. W ten sposób część Corvinianów trafiła między innymi do Torunia, Oksfordu i Lipska. 26 kodeksów Korwiniańskich zostało podarowane Franciszkowi Józefowi Habsburgowi i do dzisiaj są one przechowywane w Wiedniu. Pozostałości kolekcji zostały w 1862 roku odnalezione przez delegację z Węgier i od tego czasu są przechowywane w Budapeszcie. Do dzisiaj przetrwało tylko około 650 kodeksów Korwiniańskich (około 20% pierwotnego stanu).

Bibliotheca Corviniana była na przełomie XV i XVI wieku największą biblioteką na północ od Alp i drugą na świecie zaraz za Biblioteką Watykańską. W 1489 roku Bartolomeo della Fonte z Florencji napisał, że Wawrzyniec Medyceusz, zwany Wspaniałym, ufundował w 1470 roku swoją bibliotekę grecko-łacińską zwaną Medicea privata, stanowiącą bazę dla Biblioteki Laurenziany w oparciu o Fondo Mediceo wzorując się na bibliotece Macieja Korwina w Budzie.

Około 2/3 ocalałych tomów z kolekcji Korwiniańskiej nie zostało wydanych w formie drukowanej przed śmiercią króla Macieja w 1490 roku. Niektóre z kodeksów stanowiły jedyne istniejące autografy lub odpisy danych prac, jak na przykład dzieło Konstantyna Porfirogenety o obyczajach panujących na dworze cesarza bizantyńskiego, lub chociażby Historia Kościoła Nikeforosa Kallistosa. Co więcej, wiadomo że wraz z większością Corvinianów przepadły jedyne odnotowane kopie wielu dzieł, między innymi cała twórczość Hyperejdesa oraz pisma takich autorów jak Flaviusa Cresconiusa Corippusa i Prokopiusza z Cezarei.

Biblioteka Narodowa im. Széchényiego w Budapeszcie (Országos Széchényi Könyvtár) pracuje obecnie nad rekonstrukcją biblioteki Macieja Korwina w formie elektronicznej. Węgierska Biblioteka Narodowa posiada obecnie tylko 36 kodeksów z kolekcji Macieja Hunyadiego, kolejne 14 znajduje się w Bibliotece Węgierskiej Akademii Nauk w Budapeszcie. W stolicy Węgier znajdują się jeszcze dwa kodeksy Korwiniańskie, obecnie w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie (węg. Egyetemi Könyvtár (Eötvös Loránd Tudományegyetem)). Łącznie na Węgrzech znajdują się tylko 54 księgi z biblioteki Macieja Korwina.

W 2005 roku pozostałości Biblioteki Korwiniańskiej zostały wpisane na listę Pamięci Świata UNESCO^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Csapodi Csaba, Csapodiné Gárdonyi Klára, Bibliotheca Corviniana, Budapest, 1976.
• Davies Norman, Europe, a History, Pimlico, 1997.

Linki zewnętrzne

• Corvinae ze zbiorów Országos Széchenyi Könyvtár (Biblioteki Narodowej im. Széchenyiego w Budapeszcie). oszk.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-22)].
• Bibliotheca Corviniana Digitalis
• Bibliotheca Corviniana na liście UNESCO