Bidzina Iwaniszwili

Bidzina Iwaniszwili

ბიძინა ივანიშვილი

Data i miejsce urodzenia	18 lutego 1956 Czorwila
Premier Gruzji
Okres	od 25 października 2012 do 20 listopada 2013
Przynależność polityczna	Gruzińskie Marzenie
Poprzednik	Iwane Merabiszwili
Następca	Irakli Garibaszwili
Odznaczenia
Strona internetowa

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Bidzina Iwaniszwili i Bogdan Borusewicz podczas wizyty premiera Gruzji w Senacie RP (2013)

Bidzina Iwaniszwili i İlham Əliyev podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos (2013)

Posiadłość Iwaniszwilego w Tbilisi (2009)

Bidzina Iwaniszwili (gruz. ბიძინა ივანიშვილი, używał imienia Boris, ur. 18 lutego 1956 w Czorwili) – gruziński miliarder i polityk. Przywódca koalicji Gruzińskie Marzenie, która wygrała wybory parlamentarne w październiku 2012. Premier Gruzji od 25 października 2012 do 20 listopada 2013.

Edukacja i działalność gospodarcza

Bidzina Iwaniszwili urodził się w miejscowości Czorwila w regionie Imeretia jako najmłodszy z pięciorga rodzeństwa. Jego rodzina była stosunkowo uboga; ojciec był górnikiem w kopalni rud manganu w pobliskiej miejscowości Cziatura^[1]. Ukończył szkołę średnią w Saczchere, a następnie inżynierię i ekonomię na Państwowym Uniwersytecie w Tbilisi. Po jego zakończeniu wyjechał do Moskwy, gdzie doktoryzował się w zakresie ekonomii na Moskiewskim Państwowym Uniwersytecie Transportu Szynowego^[2][3][4].

Przebywając w Moskwie rozpoczął działalność gospodarczą, której początek przypadł na czas rozpadu ZSRR i okres prywatyzacji państwowych przedsiębiorstw. Rozpoczynał od sektora usług, handlując elektroniką, w tym częściami komputerowymi oraz telefonami z klawiaturą. W 1990 założył Rossijski Kredit Bank, który w późniejszych latach stał się jednym z największych banków w Rosji. Obok sektora bankowego prowadził interesy w branży przemysłowej, rolniczej, budowlanej i na rynku nieruchomości. Został właścicielem sieci aptek „Doktor Stoletow” oraz dwóch pięciogwiazdkowych hoteli w Moskwie. Uzyskał udziały w takich firmach, jak Gazprom i Łukoil. Część swego majątku inwestował również w dzieła sztuki. Znany był z kolekcjonowania obrazów, w tym dzieł Pabla Picassa. W 2006 za 95 mln USD zakupił obraz tego malarza, Dora Maar z kotem^[2][3][4].

Według magazynu Forbes, wartość jego majątku w 2009 wyniosła 3,2 mld USD i systematycznie wzrastała w ciągu kolejnych trzech lat. W marcu 2012, jako najbogatszy mieszkaniec Gruzji, zajął 153. miejsce na liście najbogatszych ludzi magazynu Forbes z majątkiem wartym 6,4 mld USD^[4]. Jego majątek stanowił połowę rocznego gruzińskiego budżetu^[2].

W 2002 powrócił wraz z rodziną, żoną i czworgiem dzieci, do Gruzji. Zamieszkał w rodzinnej Czorwili. Po dojściu do władzy prezydenta Micheila Saakaszwilego w czasie rewolucji róż w 2003, wspierał finansowo krajowe instytucje społeczne i publiczne oraz Gruzińską Cerkiew Prawosławną; prowadził działalność filantropijną. Współfinansował odbudowę szkół, szpitali, kościołów i instytucji kulturalnych. Finansował Fundusz Obrony, zajmując się odbudową infrastruktury policyjnej. Według własnych szacunków na działalność publiczną przeznaczył w ciągu kilku lat ok. 1,5 mld USD^[2][3].

Kariera polityczna

W październiku 2011 Iwaniszwili ogłosił decyzję o zaangażowaniu się w życie polityczne i o udziale w nadchodzących wyborach parlamentarnych w październiku 2012. Decyzję tę uzasadniał potrzebą zmian w kraju. Choć w pierwszych latach popierał rząd prezydenta Saakaszwilego, z biegiem czasu coraz bardziej dystansował się od władz, a zwłaszcza po przegranej przez Gruzję wojnie pięciodniowej z Rosją w 2008. Administrację prezydenta oskarżał o podejmowanie złych decyzji politycznych w czasie i po zakończeniu konfliktu, budowanie autorytarnych rządów, łamanie i ograniczenie wolności oraz swobód obywatelskich, w tym działalności mediów i przedsiębiorstw^[2].

W tym samym miesiącu został pozbawiony przez władze gruzińskiego obywatelstwa; nastąpiło to na mocy prawa o przyjęciu obywatelstwa państwa trzeciego, oznaczającego w takiej sytuacji pozbawienie obywatelstwa państwa ojczystego. Iwaniszwili w 2010, posiadając już obywatelstwo gruzińskie i rosyjskie, przyjął dodatkowo obywatelstwo francuskie. Pozbawienie go obywatelstwa miało, jego zdaniem, uniemożliwić mu udział w wyborach. Na początku 2012 sam dobrowolnie zrzekł się obywatelstwa rosyjskiego. W maju 2012 parlament gruziński przyjął przejściową nowelizację konstytucji, umożliwiającą start w wyborach parlamentarnych i prezydenckich kandydatowi posiadającemu obywatelstwo jednego z krajów Unii Europejskiej i zamieszkującemu w Gruzji co najmniej pięć lat. Nowe prawo, które miało obowiązywać do 2014 roku, stwarzało możliwość startu Iwaniszwilemu w wyborach parlamentarnych w 2012 i prezydenckich w 2013. Ten jednakże, bezskutecznie starając się o odzyskanie gruzińskiego obywatelstwa, nie zdecydował się na start na mocy nowo uchwalonych przepisów, uznając je dodatkowo za motywowane politycznie i wobec tego niekorzystne dla krajowego porządku prawnego^[5][6].

W grudniu 2011 założył ruch społeczny Gruzińskie Marzenie, który 21 kwietnia 2012 przybrał formę koalicji wyborczej pod tą samą nazwą. Oprócz partii Iwaniszwilego (Gruzińskie Marzenie-Demokratyczna Gruzja) w jej skład weszło kilka największych partii opozycyjnych, w tym Partia Republikańska, Nasza Gruzja-Wolni Demokraci, Partia Konserwatywna, Forum Narodowe oraz partia Przemysł Zbawi Gruzję^[2][7].

Ogłaszając w 2011 decyzję o zaangażowaniu się w działalność polityczną, Iwaniszwili zapowiedział sprzedaż swojego majątku w Rosji. Powodem decyzji miało być ukrócenie spekulacji i pomówień o reprezentowanie zagranicznych interesów i rosyjskich władz, o co oskarżali go przeciwnicy polityczni. W maju 2012 sprzedał aktywa Rossijskiego Kredit Banku^[8], a we wrześniu 2012 – ostatnie z posiadanych udziałów w rosyjskich przedsiębiorstwach^[9].

W czasie kampanii sondaże przedwyborcze wskazywały na zwycięstwo rządzącego Zjednoczonego Ruchu Narodowego. Iwaniszwili zapowiadał odbudowę gospodarki kraju po wojnie z 2008 oraz zerwanie z polityką administracji Saakaszwilego, łamiącej jego zdaniem standardy demokratyczne. W polityce zagranicznej opowiadał się za kontynuacją współpracy z państwami zachodnimi, NATO i Unią Europejską, lecz równocześnie wskazywał potrzebę normalizacji i poprawy relacji z Rosją. Przełomowym momentem w kampanii wyborczej była publikacja 18 września 2012 przez opozycyjne stacje telewizyjne nagrań ze stołecznego więzienia, w którym służba więzienna poniżała i torturowała osadzonych, co miało stanowić dowód na postępującą degradację wartości i łamania praw demokratycznych w kraju. Upublicznienie nagrań doprowadziło do masowych demonstracji antyrządowych oraz dymisji w szeregach rządu^[2][7][10].

Po ogłoszeniu wstępnych wyników prezydent Saakaszwili uznał zwycięstwo rywala i zapowiedział przejście Zjednoczonego Ruchu Narodowego do opozycji^[11]. 5 października 2012 Centralna Administracja Wyborcza Gruzji ogłosiła, że w wyborach parlamentarnych z 1 października 2012 koalicja Gruzińskie Marzenie zdobyła 54,9% głosów^[12]. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie uznała wybory za wolne i demokratyczne, zauważając jednak istnienie pewnych niedociągnięć^[13]. Stanowiły one jednocześnie pierwszy demokratyczny i pokojowy transfer władzy w historii Gruzji^[7].

W nowym parlamencie koalicja Gruzińska Marzenie objęła 85 mandatów, a Zjednoczony Ruch Narodowy pozostałe 65 miejsc^[14][15]. 8 października 2012 Iwaniszwili podał wstępny zarys swojego przyszłego gabinetu^[16]. 17 października 2012 został desygnowany przez prezydenta na stanowisko premiera i rozpoczął misję formowania gabinetu^[15]. 25 października 2012 przedstawił ostateczny skład rządu, który tego samego dnia uzyskał wotum zaufania ze strony parlamentu głosami 88 za do 54 przeciw. W jego 19-osobowym gabinecie stanowisko wicepremiera i ministra obrony objął Irakli Alasania, a stanowisko ministra energii były piłkarz Kacha Kaladze^[14][17]. Premierem Gruzji przestał być 20 listopada 2013 r.

Przypisy