Biedrzychowice (województwo opolskie)

Biedrzychowice

wieś
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0 Kościół pw. Wniebowzięcia NMP
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Głogówek
Liczba ludności (2011)	788[1]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-250[2]
Tablice rejestracyjne	OPR
SIMC	0493729
Położenie na mapie gminy Głogówek Biedrzychowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Biedrzychowice
Położenie na mapie województwa opolskiego Biedrzychowice
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Biedrzychowice
50°20′12″N 17°56′22″E/50,336667 17,939444

Biedrzychowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Friedersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek^[3]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Stradunia.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 788 osób^[4].

Nieoficjalną częścią wsi jest Kapełków^[5].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 13 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad^[6]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[7]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Stradunia.

Środowisko naturalne

W Biedrzychowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Biedrzychowic wynoszą 633 mm. Dominują wiatry zachodnie^[8].

Nazwa

Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie Bedrchouici pochodzi z 1228 roku. Nazwa była później notowana także w formach Frederici villa (ok. 1300), Bedrzichovice (1407), Fredrichsdurff (1430), Fredrichsdorf (1430), Biedrzichowitz (1534), Fridersdorf, Friedersdorff (1596), Friedersdorff (1679), Friedersdorf, pol. Piedrzichowitz (1784), Friedersdorf, Biedrzychowice (1845), Biedrzychowice, Friedersdorf (1939), Friedersdorf – Biedrzychowice, -ic, biedrzychowicki (1946)^[9].

Najstarsze zapisy świadczą o polskiej formie Biedrzychowicy, która została przejęta potem do języka niemieckiego jako Friedrichsdorf, a następnie uległa przekształceniu do Friedersdorf^[9]. Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy osobowej Biedrzych, dawnego odpowiednika imienia Fryderyk (niem. Friedrich)^[10], zapożyczonego do polszczyzny zapewne z języka czeskiego (por. cz. Bedřich). Podstawa Biedrz- może też być powiązana z psł. wyrazem *bedro ‘biodro’^[10].

Po II wojnie światowej polska nazwa Biedrzychowice została oficjalnie przyjęta 16 grudnia 1946 roku^[11].

Historia

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0

Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I i II wojny światowej

Ślady pobytu człowieka na terenie obecnej wsi Biedrzychowice, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają VIII–VII wieku p.n.e.^[12] We wsi znajdują się neolityczne stanowiska archeologiczne oraz ślady osadnictwa celtyckiego^[13].

Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez księcia Kazimierza I opolskiego, gdzie zanotowana została w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico^[14]. Jej założycielem przypuszczalnie był Bedrich (Friedrich). Książę Kazimierz przekazał wieś klasztorowi w Czarnowąsach. Kościół parafialny w Biedrzychowicach wzmiankowany był po raz pierwszy w 1430 w dokumencie księcia Bolka V. Z końca XVII wieku ze sprawozdań powizytacyjnych diecezji wrocławskiej pochodzą pierwsze wzmianki o szkole w Biedrzychowicach^[12].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1490 mieszkańców Biedrzychowic 57 posługiwało się językiem niemieckim, 1397 językiem polskim, a 36 było dwujęzycznych^[15]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej.

Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Biedrzychowicach 851 osób, z czego 641, ok. 75,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 631, ok. 74,1% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 840 głosów (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 834 (99,2%) ważne; za Niemcami głosowało 749 osób (89,8%), a za Polską 85 osób (10,1%)^[16]. W ramach akcji „Mosty”, która rozpoczęła III powstanie śląskie, polscy dywersanci z Grupy Wawelberg wysadzili koło Biedrzychowic most kolejowy nad Stradunią^[17].

Po II wojnie światowej wieś została przejęta przez polską administrację. Mieszkańcom Biedrzychowic, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.

W latach 1945–1950 Biedrzychowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gminy Biedrzychowice, a w latach 1954–1972 gromady Biedrzychowice.

W 1998 Biedrzychowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej^[18].

Mieszkańcy

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Hery^[19].

Liczba mieszkańców wsi

• 1793 – 364^[20]
• 1910 – 1234^[21]
• 1933 – 1420^[22]
• 1939 – 1447^[22]
• 1998 – 992^[4]
• 2002 – 882^[4]
• 2009 – 794^[4]
• 2011 – 788^[4]

Zabytki

Kapliczka z XIX w.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[23]:

• kościół par. pw. Wniebowzięcia NMP, z XIV w., k. XVIII w., 1930 r.
• cmentarz parafialny
• kapliczka, przy domu nr 3, z XIX w.
• dom na folwarku, z XIX w., nie istnieje.

Transport

Przez Biedrzychowice przebiega droga krajowa

• 40 Głuchołazy – Prudnik – Kędzierzyn-Koźle – Pyskowice

Oświata

W Biedrzychowicach pod numerem 110 znajduje się Szkoła Podstawowa im. siostry Anny Kaworek^[24]. We wsi funkcjonuje również oddział Publicznego Przedszkola nr 3 w Głogówku^[25].

Kultura

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0

Pomnik upamiętniający konkurs „Piękna Wieś Opolska”

W Biedrzychowicach działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim^[26]. W 2002 we wsi powstało muzeum wiejskie „Farska Stodoła”, które stanowi bazę edukacji regionalnej i rozwoju turystyki^[27]. W 2004 Biedrzychowice zajęły 3. miejsce w kategorii „najpiękniejsza wieś” konkursu „Piękna Wieś Opolska” organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego^[28].

Religia

W Biedrzychowicach znajduje się katolicki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, który jest siedzibą parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (dekanat Głogówek)^[29]. We wsi jest też 6 kapliczek przydomowych, a także znajdują się tu polne krzyże^[12].

Sport

W Biedrzychowicach działa kobiecy klub piłkarski LKS Rolnik Biedrzychowice. W sezonie 2019/2020 występował w Ekstralidze^[30].

Ludzie związani z Biedrzychowicami

• Ludwik Tunkel (1862–1941) – działacz społeczny, proboszcz parafii Trójcy Przenajświętszej w Kochłowicach
• Anna Kaworek (1872–1936) – zakonnica, współzałożycielka i pierwsza przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr św. Michała Archanioła, urodzona w Biedrzychowicach
• Franciszek Styra (1882–1941) – proboszcz parafii Mszana w powiecie wodzisławskim, więzień KL Auschwitz, urodzony w Biedrzychowicach

Przypisy

Bibliografia

• Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz. Breslau: Josef Max & COMP., 1857.
• Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).
• Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschlesien. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.

Linki zewnętrzne

• Biedrzychowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 206 .