Biegus rdzawy
| Calidris canutus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Biegus rdzawy w szacie godowej | |||
 Biegus rdzawy w szacie spoczynkowej | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | biegus rdzawy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki[1] | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg i trasy migracji podgatunków biegusa rdzawego | |||
Biegus rdzawy[4] (Calidris canutus) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Zamieszkuje wybrzeża wszystkich kontynentów oprócz Antarktydy. Bliski zagrożenia wyginięciem.
Występowanie
Zamieszkuje w zależności od podgatunku[2][5]:
- Calidris canutus canutus – środkowo-północna Syberia, Półwysep Tajmyr i być może Jakucja. Zimuje w zachodniej i południowej Afryce. W Polsce spotykany w czasie przelotów w kwietniu-maju i lipcu-październiku. Regularnie, a jesienią dość licznie pojawia się na wybrzeżu, zaś w głębi kraju jest rzadki i nieliczny.
- Calidris canutus piersmai – Wyspy Nowosyberyjskie. Zimuje w północno-zachodniej Australii.
- Calidris canutus rogersi – Półwysep Czukocki, być może także obszary dalej na zachód. Zimuje w Australazji.
- Calidris canutus roselaari – Wyspa Wrangla i północno-zachodnia Alaska. Zimuje na Florydzie oraz w południowej Panamie i północnej Wenezueli.
- Calidris canutus rufa – subarktyczne terytoria północnej Kanady, w tym południowy Archipelag Arktyczny. Zimuje w północno-wschodniej i południowej części Ameryki Południowej.
- Calidris canutus islandica – północny Archipelag Arktyczny i północna Grenlandia. Zimuje w Europie Zachodniej.
Morfologia
- Wygląd
- W upierzeniu godowym samiec ma rdzawobrązowy wierzch ciała. Pióra na grzbiecie są biało obrzeżone. Spód ciała rdzawy. Kuper biały. Brzuch i podogonie rozjaśnione, niekiedy nawet białe. Ogon szary z ciemnym, poprzecznym prążkowaniem. Prosty dziób i nogi czarne. Samica ubarwiona podobnie, lecz kolor rdzawy jest mniej intensywny. W szacie spoczynkowej wierzch ciała u obu płci jest szaropopielaty, a spód biały. Podobnie ubarwione są osobniki młodociane. C. c. islandica ma jaśniejszy spód, a pióra na wierzchu ciała w szacie godowej są obrzeżone żółtawo. C. c. rogersi jest bledszy, a rozjaśnienie na brzuchu zajmuje większą powierzchnię. C. c. rufa jest najbledszym podgatunkiem o czysto białym brzuchu. C. c. roselaari jest bardziej kontrastowo ubarwiony, z ciemniejszym brzuchem i podogoniem.
- Wymiary średnie[6]
- dł. ciała 23–25 cm
rozpiętość skrzydeł 45–54 cm
masa ciała 85–220 g
Ekologia i zachowanie
Jajo
- Biotop
- Tundra z dużą ilością traw, zazwyczaj w pobliżu morskiego brzegu.
- Gniazdo
- Na ziemi, czasem na skalnym występie.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w czerwcu-lipcu 4, rzadko 3 jaja.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres około 21 dni przez obydwoje rodziców. Pisklętami opiekuje się wyłącznie samiec. Młode są w pełni opierzone po 18–20 dniach od wyklucia. Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 2–3 lat[6].
- Pożywienie
- Bezkręgowce – mięczaki, w tym ślimaki, owady, pająki, skorupiaki czy robaki[6], jednak w przypadku niedoborów pokarmu zjada również rośliny i ich nasiona.
Status i ochrona
IUCN od 2015 roku uznaje biegusa rdzawego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2015 roku organizacja Wetlands International szacowała liczebność światowej populacji na 891–979 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].
W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Calidris canutus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Van Gils, J., Wiersma, P. & Sharpe, C.J.: Red Knot (Calidris canutus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ a b Calidris canutus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Arenariinae Stejneger, 1885 (1840) - biegusy (wersja: 2020-11-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-06].
- ↑ F. Gill, D. Donsker (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c N. Bouglouan: Red Knot. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-04-06]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Calidris canutus (Biegus rdzawy). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 53–56. ISBN 83-86564-43-1.
Media użyte na tej stronie
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Red Knot 1 - Boat Harbour.jpg
Autor: JJ Harrison (https://www.jjharrison.com.au/), Licencja: CC BY-SA 4.0
Red Knot, Boat Harbour, New South Wales, Australia
Autor: JJ Harrison (https://www.jjharrison.com.au/), Licencja: CC BY-SA 4.0
Red Knot, Boat Harbour, New South Wales, Australia
RedKnotMigration.svg
Migration of Red Knot subspecies based on information from Buehler D.M., Baker A.J. & Piersma T. 2006. Reconstructing palaeoflyways of the late Pleistocene and early Holocene Red Knot Calidris canutus. Ardea 94(3): 485–498.
Migration of Red Knot subspecies based on information from Buehler D.M., Baker A.J. & Piersma T. 2006. Reconstructing palaeoflyways of the late Pleistocene and early Holocene Red Knot Calidris canutus. Ardea 94(3): 485–498.
Calidris canutus MHNT.jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Egg of Red Knot. Collection of Jacques Perrin de Brichambaut.
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Egg of Red Knot. Collection of Jacques Perrin de Brichambaut.
Calidris-canutus.jpg
Autor: (Photo: Jan van de Kam), Licencja: CC BY 2.5
Commercial shellfish dredging in the Dutch Wadden Sea led to declines in both the quality and amount of the red knot's food resources, causing the population to crash.
Autor: (Photo: Jan van de Kam), Licencja: CC BY 2.5
Commercial shellfish dredging in the Dutch Wadden Sea led to declines in both the quality and amount of the red knot's food resources, causing the population to crash.