Bielów (Mirocice)

Bielów
— część wsi —
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Nowa Słupia
Część miejscowości	Mirocice
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	26-006[1]
Tablice rejestracyjne	TKI
SIMC	0255480
Położenie na mapie gminy Nowa Słupia Bielów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bielów
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Bielów
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Bielów
50°53′04,200″N 21°02′10,986″E/50,884500 21,036385

Bielów – część wsi Mirocice w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Nowa Słupia^[2][3].

W latach 1975–1998 Bielów administracyjnie należał do województwa kieleckiego.

W roku 1442 w powiecie sandomierskim^[4]. Od 1819 w powiecie opatowskim^[5]. Od 1470-80 parafia Nowa Słupia (Długosz L.B. II 463, 490).

Początkowo własność szlachecka, następnie konwentu świętokrzyskiego do czasów kasaty klasztoru.

Nazwy lokalne wsi w dokumentach źródłowych: 1369 „Bellow”, 1390, 1444 „Below”, 1414, 1433 „Byelow”, 1437, 1439, 1440, 1441, 1442 „Byelow”, „Byelyow,” 1442, 1449 „Bielow”, 1446 „Byelowska”, 1450 „Byelyow”, „Byelyowiensem”, „Byelowiensem”, 1470-80 „Byelow”, „Byelyow”, „Wyelow”, 1495 „Vilewo”, „Vylewo” [!], 1504 „Byelyow”, „Bijelow”, 1510 „Bÿelow”, 1529, 1530, 1531 „Byelow”, 1532 „Bÿeloff”, 1540 „Byelyow”, 1553 „Bielow”, 1564-5 „Bylyow”, 1569, 1571 „Bieliow”, 1577 „Bielow”, 1578 „Biellow”, 1629 „Bielow”, 1650, 1651 „Bielow”, w Bielowie, Biełowianie, 1789 „Bilow”, 1819 „Bielów”, 1827 „Bilów”^[6][7][8].

W wieku XV także „Wilewo” (nazwa używana przez Długosza), jeszcze w XIX wieku używano zamiennie nazwy Bielów i Bilów. Ostatecznie po roku 1827 utrwaliła się obecnie brzmiąca nazwa wsi Bielów.

Topografia okolic, opisanie granic

• 1437 – do Bielowa włączona zostaje część Bostowa, mianowicie cała w Dębnicy, z zaroślami, lasami, łąkami^[9], a także dąbrowa (merica) z rolą w Bostowie, od granic klasztorowi świętokrzyskiemu do rzeczki Dębnicy („Dambnicza” – obecnie potok Dębianka.)^[10][11],
• 1439 – granica z należącymi do klasztoru Mirocicami prowadzi od narożnicy między Bostowem, Bielowem i Mirocicami wzdłuż rzeczki Pokrzywianki (Koprzywianka), omijając staw Bartłomieja z Bielowa brzegiem do starego kopca granicznego przy drodze z Mirocic do młyna Bartłomieja z Bielowa naprzeciw grobli wyżej wymienionego stawu. Dalej wzdłuż potoku „Zaszronin” przez drogę ze → Słupi [Nowej] do Bodzentyna, do końca łąk należących do Mirocic w kierunku Bielowa, omijając mały staw położony koło dworu Bartłomieja, do ścieżki z Bielowa na Święty Krzyż, a stąd do wielkiego lasu k. góry [Łyśca] i dalej strumieniem do kopca granicznego między Huciskiem i Bielowem, następnie do dąbrowy (merica) Rudka należącej do klasztoru, gdzie koniec rozgraniczenia^[12],
• 1442 – granica między wsiami klasztorowi świętokrzyskiemu Bielów i Mirocice a częścią Bostowa należącą do Jana z Bostowa wiedzie w dużej odległości od granic posiadłości Niemierzy z Bostowa i jego braci oraz ich potomstwa, nie narusza granic włości klasztoru. Prowadzi do narożnicy, czyli „wjezdnicy”. wzdłuż znaków „alias pasmukem” do lasu, czyli łęgu, a stąd przez łęg do potoku Dębnica^[13],
• 1446 – do Bielowa włączone zostają łąki leżące między potokiem Dębnica płynącym z wsi Jeziorko a dziedzictwem „Bielowska”^[14]
• 1450 – do Bielowa włączone zostają zarośla należące do Jarosława z Bostowa, leżące koło stawu bielowsko-mirocickiego, ciągnące się od wiązu, który rozdziela działy Jana, brata stryjecznego Jarosława, i śp. Niemierzy jego brata rodzonego, dalej od strony wiązu (wyanz) i w górę do dębu, a następnie w dół do stawu^[15],
• 1470-80 – graniczy z Jeziorkiem, Bostowem, Baszowicami, Słupią Nową (Długosz L.B. III 233),
• 1696 – Michał Tymiński z Bostowa wyprocesował od klasztoru świętokrzyskiego grunty przy drodze bostowskiej za wiązem, aż do grobli stawu bielowskiego^[16],
• 1801 – graniczy z Jeziorkiem^[17].

Kalendarium własności, przywileje i obciążenia ekonomiczne

Własność szlachecka, od 1441 r. (czy w całości?, nie ma co do tego pewności – przypis autorów słownika) klasztoru świętokrzyskiego

• 1369 – Piotr z Bielowa wymieniony wśród familii Stefana opata świętokrzyskiego^[18]
• 1390 – bracia Jan, Pietrasz i Marcin, synowie Cedra, sprzedają Paszkowi z Bostowa swoją część Bielowa za 40 grzywien^[19][20][21];
• 1414 – dziedzicem jest Piotr z Bielowa herbu Ostoja^[22];
• 1433 – dziedzicem jest Jan z Bielowa^[23]
• 1404 – Jachna wdowa po Paszku z Bostowa z dziećmi Katarzyną, Elżbietą, Mikołajem i Paszkiem odstępują Bartłomiejowi synowi Jachny całą część w Bielowie z młynem i stawem oraz sołectwo w Krzyżu^[24].
• 1404 – 1450 – dziedzicem jest Bartłomiej Bostowski z Bielowa i Bostowa herbu Bielawa (w rzeczywistości Bielina) (Długosz L.B. II 463 III 233)^{[25][26][27][28][29]},
• 1414 – sąd ziemi sandomierskiej stwierdza na podstawie wpisu do księgi sądowej, że Bartłomiej z Bielowa kupił od Heleny wdowie po Macieju z Nieczmirza [?] jej część matczyną w Bielowie za 20 grzywien^[30][31][32],
• 1437 – Bartłomiej z Bielowa kupił od Jana z Bostowa część Bostowa zwaną Dębnica za 40 grzywien^[33] oraz od tegoż za tę samą sumę dąbrowę z rolą w Bostowie^[10][11], a od Elżbiety żony Piotra z Iłży część Bielowa za 20 grzywien^[34],
• 1439 – Bartłomiej z Bielowa zobowiązuje się zwrócić klasztorowi świętokrzyskiemu 37 grzywien do najbliższego Bożego Narodzenia [25 XII]^[35],
• 1440 – tenże Bartłomiej kupuje za 100 grzywien od swego bratanka Niemierzy z Bostowa część Bielowa, którą za taką samą sumę nabył kiedyś od Jana s. Wawrzyńca z Bielowa Mikołaj, ojciec Niemierzy^[36],
• 1441 – Bartłomiej z Bielowa kwituje (z należnych im z tytułu dziedziczenia część Bielowa) swoim córkom: Jachnie żonie Mikołaja z Łazisk^[37], Katarzynie, żonie Mikołaja Kazuskiego (ib. 1059)^[38] i Małgorzacie, żonie Tomasza z Kochowa^[39],
• 1441 – Bartłomiej z Bielowa z żoną Heleną sprzedaje za 700 grzywien klasztorowi świętokrzyskiemu wieś Bielów wraz z tym, co kupił od swego bratanka Jana z Bostowa, transakcję zatwierdził król^[40] (Długosz L.B. II 463 III 233),
• 1441 – Jan z Bostowa rezygnuje na rzecz klasztoru ze swych praw w Bielowie^[41],
• 1441 – Anna, żona Andrzeja z Warszowa (obecnie Warszówek), córka Bartłomieja z Bielowa, rezygnuje za odszkodowaniem ze swych praw w Bielowie na rzecz klasztoru^[42],
• 1442 – własność jak Baszowice,
• 1444 – szlachcic Mikołaj z Bielowa^[43],
• 1446 – Niemierza z Bostowa w połowie darowuje, w drugiej połowie sprzedaje za 23 grzywien klasztorowi świętokrzyskiemu łąki między potokiem Dębnica i dziedzictwem bielowskim^[44],
• 1450 – Jarosław z Bostowa w połowie darowuje, w drugiej połowie sprzedaje za 12 grzywien klasztorowi świętokrzyskiemu zarośla koło stawu bielowsko-mirocickiego^[15],
• 1470-80 – własność klasztoru świętokrzyskiego, który otrzymał go z nadania bezdzietnego Bartłomieja Bostowskiego herbu Bielawa lub Bielów 5 łanów kmiecych, 1 zagroda z rolą, 4 stawy: „Nalanszny”, „Orzeszny”, „Forzstkonis” oraz młyn klasztorny ze stawem i rolą. Kmiecie płacą po 1 wiardunek czynszu, dają po 30 jaj, 2 koguty oraz sep: po 2 korce żyta i 3 korce owsa, pracują po 1 dniu tygodniu własnym wozem lub pługiem, odrabiają powabę wiosenną i zimową. Młynarz płaci z roli 4 grzywny czynszu oraz miele zboże klasztorne (Długosz L.B. III 233 II 463, 490),
• 1495 – Jakub Drozdowski z Wilewa odstępuje Janowi synowi Abrahama część Wilewa, którą otrzymał od Katarzyny, córki Pawła Pachnickiego z Wilewa^[45], in dorso „in Bielow”^[a],
• 1504 – pobór z 2,5 łana i od 1 zagrodników^[46], podobnie w roku 1506,
• 1510 – pobór z 2 łana^[47],
• 1529 – należy do stołu konwentu, daje 1 grzywnę czynszu^[48],
• 1529 – własność klasztoru świętokrzyskiego, pobór z 2,5 łana i karczmy,
• 1530-2 pobór z 2 łanów i karczmy^[49],
• 1553 – pobór płacono jak w Baszowicach,
• 1564-5 własność klasztoru^[50],
• 1569, 1571 – własność opata, pobór z 2,5 łana i od 1 zagrodnika z ogrodem, karczma nie płaci poboru^[51],
• 1577 – własność opata, pobór od 5 kmieci na 2,5 łanach, 1 zagrodnik z ogrodem, karczma opustoszała^[52]
• 1578 – własność konwentu, pobór od 5 kmieci na 2,5 łanach i 1 zagrodnika z rolą^[53][54],
• 1629 – własność konwentu, pobór od 6 kmieci na 2,5 łanach i 1 zagrodnika z rolą^[55],
• 1650 – konwent świętokrzyski daje pobór z 8 domów, od 6 kmieci na 2,5 ł. i 1 zagrodnika z rolą^[56],
• 1651 – należy do stołu konwentu, 5 kmieci 3 zagrodników, 2 chałupników, 1 tkacz. Powinności poddanych tak jak w Baszowicach. Tkacz płacił 10 florenów i 2 grosze czynszu, pomocne z innymi, teraz przyjął rolę, z której odrabia 1 dzień tygodniowo^[57],
• 1662 – własność konwentu, pogłówne od 59 mieszkańców^[58],
• 1673 – pogłówne od 51 mieszkańców^[59],
• 1674 – pogłówne od 46 mieszkańców^[60],
• 1691-1692 – płacone jak w Baszowicach,
• 1787 – Bielów liczył 58 mieszkańców (Spis I 399 118),
• 1819 – należy do stołu konwentu^[61],
• 1827 – posiadał 10 domów i 91 mieszkańców (Tabela I 23).

Kościół, dziesięciny

Dziesięcina należy do plebana w Świętomarzy.

• 1470-80 – z całej wsi dziesięcina snopowa i konopna wartości do 5 grzywien dowożą plebanowi ze Świętomarzy (Długosz L.B. II 463, 490 III 233)
• 1529 – dziesięcina snopowa wartości 4 grzywien należy do plebana ze Świętomarzy^[62]
• 1533 – pleban ze Świętomarzy bezskutecznie domaga się od klasztoru świętokrzyskiego 4 garnców wina rocznie za dziesięcinę z gruntów młynarskich w Bielowie^[63]
• 1540 – dziesięcina należy do plebana Świętomarzy^[64]
• 1822 – dziesięcina snopowa należy do tegoż plebana^[65]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bielów, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk [dostęp 2014-04-29] .
• Archiwum Skarbu Koronnego, dział w Archiwum Główne, „Archiwa Państwowe” .
• Lustracja województwa sandomierskiego 1564-1565, wyd. W. Ochmański, Wr. 1963 .
• Archiwum Główne Akt Dawnych w W.; jeśli nie zaznaczono inaczej, cyfra arabska oznacza numer dokumentu ze zbioru dokumentów pergaminowych, „Archiwa Państwowe” .
• A.A. Pawiński A.A., Polska XVI w. pod względem geograficzno-statystycznym. Małopolska, t. III-IV, „Źródła dziejowe” (14-15), Warszawa 1886 .
• Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), wyd. Z. Leszczyńska-Skrętowa, 1968, „Liber retaxationum” .
• Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. I-V/l, wyd. T. Wierzbowski, W. 1905-1919; t. V/2, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, W. 1961, „Poloniae Summaria” .
• Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I-IV, wyd. F. Piekosiński, „Poloniae Summaria” .
• E.E. Wiśniowski E.E., Prepozytura wiślicka do schyłku XVII w., Lublin: Preopozytura wiślicka, 1976 .
• J.J. Wiśniewski J.J., Dekanat Iłżecki, Radom 1909–1911 (Historyczny opis kościołów) .
• Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. Kuraś, t. I-II, Lublin 1965-1973 I 138, „Diecezja krakowska” .
• Szepiński, Notata quedam ex variis libris et manuscriptis per R.P. Bonifacium Szepiński..., przekład J. Gacki, „Pamiętnik Religijno-Moralny” ser. 2, 7, 1861, s. 136-151, 257-273, „Notata quedam ex variis libris” .
• Lefebvre, Spicilegium sive Collectio veterum aliquot scriptorum qui in Poloniae bibliothecis delituerant..., t. I-VII, Rajhrad 1802, rps Brno, Statni Oblastni Archiv, Kloster Rajhrad, „Scriptorum qui in Poloniae libris” .
• J.J. Jonston J.J., Annales Archicoenobii Calvo-Montani..., t. I-III, „Annales Archicoenobii Calvo-Montani” .
• J.J. Gacki J.J., Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze .
• Zbiór dokumentów Małopolskich, wyd. S. Kuraś i I. Sułkowska-Kurasiowa, t. I-VIII, Kr.-Wr. 1962-1975 .
• Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I-IV, wyd. F. Piekosiński (Mon.MAe., 3, 9, 10, 17), Kr. 1876-1905. T. V, rps w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kr .
• FranciszekF. Nieckuła FranciszekF., Nazwy miejscowe z sufiksem -ov-, -in- na obszarze Wielkopolski i Małopolski, Wrocław 1971 .
• DanutaD. Kopertowska DanutaD., Nazwy miejscowe województwa kieleckiego. Nazwy miast i wsi, nazwy części miast i wsi oraz nazwy alei, placów, ulic i osiedli mieszkaniowych, Warszawa-Kraków 1984 .
• Nazwy miejscowe Polski. Historia - pochodzenie - zmiany, red. K. Rymut, t. I, A-B; t. II, C-D, Kr. 1996-1997 .
• R.R. Hube R.R., Prawo polskie w 14. wieku. Sądy, ich praktyka i stosunki prawne społeczeństwa w Polsce ku schyłkowi 14. wieku ze źródeł współczesnych..., W. 1886, Dodatek .
• Liber formularum ad ius Polonicum necnon canonicum spectantium in codice Regimontano asservatarum, wyd. B. Ulanowski, Kr. 1895, s. 169-256 .
• Archiwum Komisji Historycznej, poniżej dane bibliograficzne pozycji wydanych w tej serii i wykorzystanych w Materiałach , (skrót: Archiwum skarbu).
• Akta Okupacji klasztoru świętokrzyskiego, 1819 r., ZDP rps 1456 .
• Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kr , (skrót: BPAN).
• Acta officialatus Cracoviensis, rps w AMetr .
• Archiwum Skarbu Koronnego, dział w AG, „Archiwa Państwowe” , (skrót: Archiwum skarbu).
• RS 1629 - Z. Guldon, L. Stępkowski, Z. Trawicka, Rejestr poborowy powiatu sandomierskiego z roku 1629, „Teki Archiwalne” 21, 1989, s. 17-108, wyd. Teki Archiwalne, Kraków , (skrót: Rejestr poborowy).