Bielany (Toruń)

Bielany
	Część urzędowa Torunia
	; Fragment zabudowy wielorodzinnej przy ul. Gagarina
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miasto	Toruń
Data założenia	XVII w.
Populacja (2016); • liczba ludności	; 5 793
Strefa numeracyjna	(+48) 56
Kod pocztowy	87-100
	Położenie na mapie Torunia;
	Portal Polska

Fragment zabudowy wielorodzinnej przy ulicy św. Józefa

Wieża ciśnień na starych Bielanach, mieszcząca Muzeum Inżynierii Komunalnej Torunia

Fragment ul. Balonowej

Wojewódzki Szpital Zespolony im. L. Rydygiera

Fragment linii tramwajowe na Bielanach, którą otwarto w czerwcu 2014 roku

Kościół parafialny pw. św. Józefa

Publiczne Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych

Bielany (niem. Weißhof) – część urzędowa Torunia zlokalizowana na prawobrzeżu.

Przy podziale miasta dla potrzeb rad okręgów (jednostek pomocniczych gminy), teren Bielan współtworzy okręg „Bydgoskie”^[2].

Lokalizacja

Bielany zlokalizowane są w zachodniej części miasta, od zachodu i północy graniczą z Barbarką, od wschodu z Wrzosami i Chełmińskim Przedmieściem, zaś od południa z Bydgoskim Przedmieściem^[3].

Ulice

Do głównych ulic przecinających lub stanowiących granice Bielan zaliczyć należy: Gagarina, Fałata, Polną, Reja, Szosę Chełmińską oraz św. Józefa.

Demografia

Liczba ludności Bielan na przestrzeni lat^[4]^[5]:

Historia

Od ok. połowy XVII wieku na Bielanach znajdowało się miejsce straceń przestępców (tzw. Wiesiołki, Galgenberg, Szubieniczne Wzgórze). Obecnie dokładnie w tym miejscu stoi budynek basenu, a grunt pochodzący ze splantowanego wzgórza stanowi podbudowę ulicy św. Józefa, biegnącej częściowo na nasypie. Po 1688 roku Bielany należały do przybyłego z Gdańska D. K. Janitzena, wówczas do Bielan przyłączone zostało Podborowno – folwark należący do Pawła Stranskiego (jego płyta nagrobna, przeniesiona ze zlikwidowanej części cmentarza św. Jerzego znajduje się w kościele pw. Matki Boskiej Zwycięskiej w dzielnicy Mokre).

Już od końca średniowiecza Bielany były miejscem, z którego wodę pitną czerpał Toruń, w latach 1893-1894 powstała tu nowoczesna stacja wodociągów „Stare Bielany”.

W latach 20. XX wieku na Bielanach zostali osadzeni Redemptoryści, powstała kaplica, następnie zaś około 1960 roku kościół św. Józefa, wchodzący w skład Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W latach 60. XX wieku został oddany do użytku Wojewódzki Szpital Zespolony im. Ludwika Rydygiera.

Nazwa

Nazwa osiedla pochodzi prawdopodobnie od charakteru okolicznych gleb – piasków, Bielany położone są pośród lasów sosnowych porastających wydmy. Istnieje również hipoteza, że nazwa Bielany wywodzi się od istniejących tu niegdyś bielników – blichów, w których bielono wosk i płótno^[6].

Osiedla

Historycznie dzielnica podzielona jest na dwie części: część północna (do ulicy Polnej włącznie) to Stare Bielany (Weißhof), część południowa (do ulicy Fałata) to Nowe Bielany (Neu Weißhof). Osiedla na Bielanach to:

Osiedle św. Józefa - teren pomiędzy ulicami św. Józefa, Osiedlową, Orzechową i Jesienną. Przylega do obszaru zajmowanego przez Wojewódzki Szpital Zespolony w Toruniu. Zabudowę osiedla stanowią domy jednorodzinne. Na osiedlu nie ma szkoły, jest jedno prywatne przedszkole, z placówek handlowych jedynie niewielkie sklepy^[7]
Osiedle św. Klemensa - teren graniczący z zespołem budynków kościoła i klasztoru św. Józefa pomiędzy ulicami Grunwaldzką, Źródlaną, Św. Klemensa i Śniadeckiego. Jego zabudowę stanowią domy jednorodzinne. Samo osiedle nie ma przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum^[7]
Osiedle Uniwersyteckie - campus^[7]
Osiedle Fałata^[7]
Osiedle Łukasiewicza
Osiedle Przy Lesie - zgrupowanie czteropiętrowych bloków wielorodzinnych w pobliżu skrzyżowania ulicy Polnej z Szosą Chełmińską^[7]
Brzezina - teren obejmujący zachodnią część Bielan, graniczący z lotniskiem. Od pozostałych osiedli oddzielony jest terenami leśnymi. Zabudowa osiedla składa się z domków jednorodzinnych oraz z zabudowy szeregowej. Samo osiedle nie ma przedszkola czy szkoły, jedynie niewielkie sklepy^[7]

Infrastruktura

Instytucje

Instytucje znajdujące się w dzielnicy Bielany (stan z sierpnia 2016 roku)^[8]:

Parafia pw. św. Józefa, ul. św. Józefa 23/35
Dom Pielgrzyma, ul. św Józefa 23
Studio Telewizji Trwam
Uniwersytet Mikołaja Kopernika (rektorat z aulą, Biblioteka Główna, Wydziały: Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych, Chemii, Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Nauk Historycznych, Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Prawa i Administracji, Teologiczny)
Klub Studencki Od Nowa, ul. Gagarina 37a
Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej, ul. św. Józefa 23/35
Kino "Niebieski Kocyk", ul. Gagarina 37a
Przedszkole Miejskie nr 9 im. Doroty Gellner, ul. Gagarina 130
Przedszkole Miejskie nr 17 im. Fryderyka Chopina, ul. Gagarina 210
Oddział Przedszkolny w SP nr 11, ul. Gagarina 36
Szkoła Podstawowa nr 11 im. Pabla Nerudy, ul. Gagarina 36
Zespół Szkół Mechanicznych Elektrycznych i Elektronicznych, ul. św. Józefa 26
Zespół Szkół nr 26 im. ks. prof. Józefa Tischnera, ul. Fałata 88/90
Wojewódzki Szpital Zespolony im. Ludwika Rydygiera, ul. św. Józefa 53/59
Hospicjum "Światło", ul. Grunwaldzka 64

Sport

Uniwersyteckie Centrum Sportowe, ul. św. Józefa 17
basen szkolny^[9]

Inne

Toruńskie Wodociągi, św. Józefa 37-49
Samodzielny Oddział Geograficzny im. płk dypl. inż. Tadeusza Zieleniewskiego^[10]
Placówka Żandarmerii Wojskowej

Zabytki i atrakcje turystyczne

Park na Bielanach

Na terenie dzielnicy znajduje się kilkanaście zabytków:

Zespół klasztorny oo. redemptorystów wraz z kościołem pw. św. Józefa wybudowany w latach 20. XX wieku, w którym znajduje się również Sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy zwanej również Matką Boską Bielańską, nieopodal posługują również siostry Józefitki
Bielański Dwór (Biały Dwór, Prezydentówka) – to zespół zabytków
- barokowy dwór z XVIII wieku, przebudowany w pierwszej połowie XX wieku
- park dworski (z największym skupiskiem pomników przyrody w Toruniu)
- rezydencja Janitzena, w okr. międzywojennym siedziba prezydenta Torunia, obecnie Hospicjum Światło
- w parku kamień upamiętniający założyciela folwarku
- wiele pomników przyrody w parku dworskim
Stacje wodociągów Stare i Nowe Bielany – pierwsza z 1894 roku, druga z 1913 roku
- w Starych Bielanach 32-metrowa wieża ciśnień w której znajduje się ekspozycja Muzeum Inżynierii Komunalnej Torunia, poświęconą technikom inżynierii komunalnej Torunia od średniowiecza do czasów współczesnych
- Cmentarz rodziny Elsnerów – XIX wieku znajduje się w parku, wchodzącym w skład stacji wodociągów
Obiekty fortowej Twierdzy Toruń, m.in.: Fort VII (1879-83), podczas II wojny światowej obóz ludności polskiej^[11] i Fort VIII Twierdzy Toruń
dawna Willa Płockiego z 1931 roku