Bielkowo (powiat gdański)
| osada | |
Elektrownia wodna Bielkowo | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020[1]) | 303 |
| Strefa numeracyjna | 58 |
| Kod pocztowy | 83-050 |
| Tablice rejestracyjne | GDA |
| SIMC | 0164032 |
Położenie na mapie gminy Kolbudy _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Kolbudy") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gdańskiego  | |
 54°16′40″N 18°30′19″E/54,277778 18,505278 | |
| Strona internetowa | |
Bielkowo (kaszb. Bélkòwò, do 1945 niem. Bölkau)[2] – osada kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Kolbudy.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Elektrownia wodna
Elektrownie Wodną Bielkowo zbudowano w 1925 roku jako czwartą elektrownie wodną na Raduni. Inwestorem przedsięwzięcia był Senat Wolnego Miasta Gdańska. Gdański Senat na odcinku Raduni wyprocesowanym od Schichaua wybudował dwie elektrownie wodne, wykorzystując 58,6 m spadu. Bielkowo ruszyło w 1925 roku, mniejsze Łapino dwa lata później. Obiekty elektrowni stanowiły poważny obiekt wojskowy w trakcie walk w 1945 roku. W budynku wieży kompensacyjnej mieściło się stanowisko ogniowe i obserwacyjne broniących się Niemców.
Osuszonym rurociągiem dostarczano posterunkowi zaopatrzenie. Ślady tego okresu odkrywane są podczas prac remontowych do dziś, np. zakonserwowany karabin maszynowy na dnie kanału dolnej wody odkryty w latach 90. ub. wieku, inne elementy uzbrojenia i ekwipunku wojskowego, tablice informacyjne urzędów hitlerowskich itp. Czasy te przypominają również ślady po bombardowaniach 1945 roku widoczne na rurze stalowej rurociągu, jak i na budynku. Elektrownia Bielkowo jest drugą z kolei elektrownią kaskady. Jest elektrownią derywacyjną zbiornikową z dwoma zbiornikami o wyrównaniu półdobowym. Przy projektowaniu elektrowni wykorzystano fakt, iż Radunia pomiędzy Kolbudami Górnymi a odległym o 3,5 km Bielkowem zatacza pętlę. Długość pętli mierzona po korycie rzeki wynosi blisko 11 km, różnica poziomów blisko 50 m. Wystarczyło wykonać 3,5 km „skrót”, by wykorzystać ten duży spad w jednym obiekcie. Poprzez spiętrzenie wód rzeki za pomocą jazu betonowego o zamknięciach klapowych powstał zbiornik Kolbudy I o powierzchni 6 ha wypełniający naturalną dolinę Raduni. Jaz w Kolbudach powstał równocześnie z elektrownią Bielkowo w 1925 roku.
Władze niemieckie w oczekiwaniu nadejścia wojsk radzieckich wybrały elektrownię w Bielkowie dla ukrycia m.in. figury św. Jerzego ze szczytu wieży strzelnicy Świętego Jerzego w Gdańsku. W elektrowni ukryto również wiele dokumentów urzędów byłego WM Gdańska.
Dane techniczne
- średni przepływ: 5,28 m³/s
- moc instalowana: 7200 kW
- przełyk instalowany: 21,6 m³/s
- rzędna piętrzenia: 86,00 m np
- liczba turbozespołów: 3
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[3] na listę zabytków wpisany jest park dworski z początku XIX w. (oraz nieistniejące już ogrodzenie z bramą), nr rej.: 958 z 24.01.1986.
Znajdujący się tu niegdyś dwór uległ zniszczeniu.
Nazwy źródłowe miejscowości
Dawniej Bielkowo wielkie, Wilkowo majus, kaszb. Bielkòwò, Wieldżé Bélkòwò, niem. Gross Bölkau[4]
Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[5].
Zobacz też
- Inne miejscowości nazwie Bielkowo
- Aglomeracja trójmiejska
- Bielkówko
- Jezioro Straszyńskie
- Lublewo Gdańskie
Przypisy
- ↑ dane Urzędu Gminy dot. ludności sołectwa, www.kolbudy.pl, 30 czerwca 2020.
- ↑ „Polsko-Kaszubski Słownik Nazw Miejscowych i Fizjograficznych” / „Pòlskò-Kaszëbsczi Słowôrz Miestnëch ë fizjografnëch Mión”, ISBN 978-83-87258-86-3 wydanie I, Gdańsk 2006 Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego, w zespole redagującym m.in. Edward Breza i Jerzy Treder „Kaszuby – Leksykon Geograficzny”, ISBN 83-7326-099-4 Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 33 [dostęp 2017-01-15].
- ↑ Dr F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3).
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
Bibliografia
- www.energazew.pl
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Autor:
Mapa powiatu gdańskiego, Polska
Autor:
Mapa gminy Kolbudy, Polska
.jpg)
(c) Yanek / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Elektrownia w Bielkowie.
.jpg)
(c) Yanek / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Zamek Wodny na zbiorniku Kolbudy II.
Autor: Jasny63, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Bielkowo - park dworski, XVIII, XIX
.jpg)
(c) Yanek / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Wieża kompensacyjna na rurociągu doprowadzającym wodę do elektrowni w Bielkowie.