Bill Clinton

Ten artykuł należy dopracować: od 2020-03 → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny, od 2020-03 → zweryfikować treść i dodać przypisy. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Bill Clinton

Bill Clinton (1993)
Pełne imię i nazwisko	William Jefferson Blythe III Clinton
Data i miejsce urodzenia	19 sierpnia 1946 Hope, Arkansas
42. prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres	od 20 stycznia 1993 do 20 stycznia 2001
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna
Pierwsza dama	Hillary Clinton
Wiceprezydent	Al Gore
Poprzednik	George H.W. Bush
Następca	George W. Bush
Gubernator Arkansas
Okres	od 9 stycznia 1979 do 19 stycznia 1981
Poprzednik	Joe Purcell
Następca	Frank D. White
Okres	od 11 stycznia 1983 do 12 grudnia 1992
Poprzednik	Frank D. White
Następca	Jim Guy Tucker
Odznaczenia

Bill Clinton, właśc. William Jefferson Blythe III Clinton (ur. 19 sierpnia 1946 w Hope) – amerykański polityk, 42. prezydent Stanów Zjednoczonych (w latach 1993–2001), w latach 1976–1978 prokurator generalny stanu Arkansas, w latach 1978–1980 i następnie w okresie 1982–1992 gubernator stanu Arkansas, baptysta, mąż Hillary Rodham Clinton – byłej sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych.

Zajmuje 49. miejsce na liście 50 najbogatszych polityków świata, sporządzonej przez tygodnik „Angora” jako posiadacz 55 milionów USD majątku osobistego^[1].

Dzieciństwo, młodość i edukacja

Urodził się w miasteczku Hope w stanie Arkansas. Pochodził z biednej rodziny. Jego ojciec, William Jefferson Blythe II, zginął w wypadku samochodowym na trzy miesiące przed narodzinami syna. Matka, Virginia Dell Cassidy, wyszła za Rogera Clintona w 1950. Po ukończeniu 15. roku życia Bill oficjalnie przejął nazwisko od ojczyma. Bill wspomina go jako hazardzistę i alkoholika, który często bił żonę.

Mając kilka lat, przeniósł się z matką z Hope do Pine Bluff w stanie Arkansas. Bill był świetnym uczniem w szkole podstawowej i średniej. Śpiewał w chórze i namiętnie grał na saksofonie, myśląc nawet o karierze muzyka. Jako członek delegacji organizacji młodzieżowej spotkał prezydenta Kennedy’ego w Białym Domu. To spotkanie mogło mieć wpływ na jego decyzję o zostaniu politykiem, podobnie jak fakt wysłuchania przemówienia I Have a Dream Martina Luthera Kinga, którego młody Bill nauczył się na pamięć.

Z niskiej warstwy społecznej wybił się dzięki temu, że dostał się na Uniwersytet Georgetown w Waszyngtonie, gdzie uzyskał dyplom w dziedzinie stosunków międzynarodowych. Następnie, dzięki prestiżowemu stypendium Cecila Rhodesa, studiował w University College w Oksfordzie (Uniwersytet Oksfordzki). Potem ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Yale, gdzie poznał swoją żonę Hillary.

Kariera polityczna

Gubernator Clinton i prezydent Carter

Po ukończeniu studiów wrócił do Arkansas i pracował jako profesor prawa na uniwersytecie w stolicy stanu, Little Rock. W 1974 kandydował w wyborach do Kongresu, ale przegrał. W 1976 został wybrany na stanowisko prokuratora generalnego stanu Arkansas. W 1978 zwyciężył w wyborach gubernatorskich. 27 lutego 1980 urodziło się jego jedyne dziecko – córka Chelsea^[2].

Przegrał kolejne wybory na gubernatora w 1980, ale potem ponownie wygrał w 1982, 1984, 1986, 1988 i 1990. Piastował urząd gubernatora Arkansas do 1992.

Kampania prezydencka

Bill Clinton z Rosą Parks

Na początku kampanii wyborczej przed wyborami w 1992 George H.W. Bush, urzędujący republikański prezydent ubiegający się o kolejny wybór, wydawał się nie do pokonania. Po zwycięstwie USA w wojnie w Zatoce Perskiej w 1991 notowania popularności prezydenta były bardzo wysokie. Co więcej, za rządów Busha zakończyła się globalna konfrontacja ze Związkiem Radzieckim i nastąpił koniec zimnej wojny.

Przy tak silnej pozycji prezydenta, wielu najlepszych kandydatów Partii Demokratycznej (na przykład Mario Cuomo) nie miało ochoty stawać do wyborów, w których przegrana wydawała się pewna. Otworzyło to drzwi dla kandydatów z drugiego szeregu partii. Jednym z nich był Bill Clinton, mało znany gubernator z Arkansas, jednego z najbardziej zacofanych stanów USA. Pomimo doniesień o skandalach obyczajowych, Clinton zdołał zdobyć nominację swojej partii.

W tym samym czasie popularność prezydenta Busha zaczęła stopniowo spadać. Społeczeństwo amerykańskie, po zakończeniu zimnej wojny, chciało prezydenta, który poświęciłby więcej uwagi problemom gospodarczym kraju, a nie polityce zagranicznej. Problemy gospodarcze wynikały z dokuczliwej recesji, która dotknęła gospodarkę USA właśnie przed wyborami. Clinton prowadził kampanię pod hasłem It’s the economy, stupid, w luźnym tłumaczeniu Liczy się gospodarka, głupcze.

Amerykanie zaczęli widzieć Busha jako człowieka nierozumiejącego ich problemów, bez jasnej recepty na poprawę sytuacji gospodarczej. Kolejnym ciosem dla szans Busha było pojawienie się silnego trzeciego kandydata, biznesmena z Teksasu Rossa Perota. Perot zabrał część głosów obu kandydatom, ale było oczywiste, że większość głosów odciągnął od Busha.

Clinton podczas kampanii prezydenckiej zadbał o profesjonalne zaplecze marketingowe (na czele ze znanym specjalistą PR, Jamesem Carville’em). Co więcej, zatrudnił własną ekipę telewizyjną, co pozwoliło mu uniknąć wielu niefortunnych scen. Innym ciekawym elementem kampanii było wykreowanie wizerunku Billa Clintona jako zwykłego faceta (ang. ordinary guy). Zabieg ten odniósł skutek i przyniósł Clintonowi ogromną popularność^[3].

Clinton wygrał wybory prezydenckie w 1992 zdobywając 43,3% głosów i 370 głosów elektorskich, George H.W. Bush (37,7% głosów i 168 głosów elektorskich), Ross Perot (19% głosów i 0 głosów elektorskich).

Prezydentura

Bill Clinton na krótko przed wygraną w wyborach, 1992

Clinton z papieżem Janem Pawłem II, 1993

Clinton rozpoczął urzędowanie z silnej pozycji, mając poparcie obu izb Kongresu, kontrolowanych w tym czasie przez demokratów. Po raz pierwszy od dwunastu lat władza wykonawcza i ustawodawcza znalazła się w rękach jednej partii, tak więc ekipa Clintona miała ambitne plany. W pierwszym roku urzędowania Clinton przeforsował przez Kongres budżet zwiększający opodatkowanie i zwiększający wydatki rządu w celu rozruszania amerykańskiej gospodarki, borykającej się wciąż ze skutkami recesji.

Najbardziej ambitną inicjatywą Clintona w tym okresie była próba całkowitego zreformowania amerykańskiego systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Specjalna grupa pod przewodnictwem Hillary Clinton, żony prezydenta, przygotowała daleko idący pakiet reform, który miał na celu przekształcenie amerykańskiego systemu ubezpieczeń prywatnych na model zbliżony do tego używanego we wszystkich innych państwach uprzemysłowionych z dużo większą rolą dla rządu federalnego. Zdecydowany opór interesów związanych z prywatnymi spółkami ubezpieczeniowymi sprawił, że inicjatywa Clintona nie uzyskała poparcia w amerykańskim Kongresie.

Duża część społeczeństwa amerykańskiego nie była zadowolona z radykalnych działań Clintona i wyraziła swoje niezadowolenie w wyborach jesienią 1994, oddając po raz pierwszy od 42 lat kontrolę obu izb Kongresu Partii Republikańskiej. Kontrola ta utrzymała się aż do końca prezydentury Clintona, zdecydowanie ograniczając jego pole manewru i zmuszając do współpracy z Partią Republikańską.

Wybory prezydenckie w USA w 1996 były pierwszymi od 1980, kiedy o reelekcję ubiegał się urzędujący prezydent z ramienia Partii Demokratycznej. Z ramienia Partii Republikańskiej nominację otrzymał senator Robert Dole; jego kandydatem na stanowisko wiceprezydenta został Jack Kemp. Jednakże wiek Dole’a, który miał wówczas 73 lata, zaś Clinton 50 lat, a wiceprezydent Gore 48 lat, mocna pozycja i popularność Clintona przyczyniły się do wygranej urzędującego tandemu Clinton – Gore. Pomimo iż od dwóch lat Partia Republikańska kontrolowała obie izby Kongresu, Partii Demokratycznej sprzyjał największy w amerykańskiej historii boom gospodarczy, którego autorem była administracja prezydenta Clintona. W głosowaniu powszechnym 5 listopada 1996 Clinton uzyskał 49,24% (47 402 357 głosów wyborców, 379 głosów elektorskich), zaś Dole 40,71% (39 198 755 głosów wyborców, 159 głosów elektorskich).

20 stycznia 1997 Bill Clinton został zaprzysiężony na drugą kadencję.

10 lipca 1997 prezydent Clinton złożył oficjalną wizytę w Polsce, przemawiając na placu Zamkowym w Warszawie.

Gabinet Billa Clintona (1993-2001)

Administracja Białego Domu

Nominacje do składu Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych

• Ruth Bader Ginsburg w 1993
• Stephen Breyer w 1994
  (obie zatwierdzone przez Senat)

Skandale

Z Jiang Zeminem

Z Carlem Bildtem

Podczas swojej prezydentury Bill Clinton borykał się z szeregiem skandali, których badania przez Kongres i Departament Sprawiedliwości ciągnęły się przez cały okres jego urzędowania i ostatecznie doprowadziły do głosowania za jego impeachmentem (czyli usunięciem z urzędu) przez Izbę Reprezentantów 19 grudnia 1998. Był to drugi taki przypadek w historii Stanów Zjednoczonych. Próba usunięcia nie udała się, gdyż Clinton został uniewinniony przez głosowanie Senatu z 12 lutego 1999, stosunkiem 55 do 45 głosów.

Opinie w społeczeństwie amerykańskim o winach Clintona są podzielone. Większa część społeczeństwa twierdzi, że Clinton był dobrym prezydentem i nie popełnił poważniejszych nieprawidłowości, a próba odsunięcia go od prezydentury była posunięciem wyłącznie politycznym (w trakcie procedury impeachmentu aprobata dla niego wynosiła ponad 60%, według sondaży).

Po jesieni 1994, gdy w Kongresie większość zdobyli republikanie, izba ta rozpoczęła serię śledztw w poszukiwaniu nieprawidłowości i przestępstw Clintona i jego najbliższych współpracowników, popełnionych w trakcie jego prezydentury i wcześniej w Arkansas, gdy był gubernatorem stanu. Już wcześniej śledztwa w tych sprawach prowadził również Departament Sprawiedliwości. Główną rolę odgrywała tu tzw. afera Whitewater, od Whitewater Development Corporation, zbankrutowanej spółki, w której rodzina Clintonów miała udziały. Kierownicy spółki zostali postawieni przed sądem pod zarzutem przestępstw finansowych. Istniały podejrzenia, że Clinton i jego żona również popełnili przestępstwa, choć ostatecznie nie udało się tego udowodnić. Demokraci twierdzili, że te śledztwa wynikają z pobudek politycznych.

Kolejny skandal z początku obracał się wokół Pauli Jones, pracownicy rządu stanowego, która oskarżyła Clintona o molestowanie seksualne. Choć sąd oddalił sprawę, uznając oskarżenia za bezpodstawne, w jej trakcie Clinton musiał złożyć zeznania. Nieco wcześniej pojawiły się niesprecyzowane pogłoski, że już jako prezydent Clinton miał romans z młodą stażystką Białego Domu, Monicą Lewinsky. Podczas zeznań Clinton zaprzeczył, jakoby miał z nią stosunki seksualne. Gdy wyszło na jaw, że romans ten miał miejsce, Kongres zarzucił Clintonowi składanie fałszywych zeznań i blokowanie działań organów sprawiedliwości (obstruction of justice) i rozpoczął proces impeachmentu. Clinton bronił się twierdząc, że jego zeznania nie były kłamstwem, opierając to na dosyć chwiejnym rozumowaniu, że miał miejsce tylko seks oralny, który nie może być uznany za pełny stosunek seksualny. Bardziej ogólnie Clinton bronił się też twierdząc, że nieujawnienie prawdy w tak osobistej sprawie nie powinno być uznane za poważne przestępstwo. Ostatecznie Senat uznał te argumenty i uniewinnił Clintona.

W różnych komentarzach oraz analizach politycznych kontekstów tej afery pojawia się coraz więcej opinii, że przyczyną tak zajadłych ataków był zamiar przeprowadzenia przez administrację Clintona gruntownych reform społecznych i zdrowotnych. Mimo faktu, iż praca Kongresu została sparaliżowana na kilka miesięcy przez toczące się śledztwo, Clinton przeprowadził wiele z zaplanowanych reform.

Krytyka prezydentury

Clinton był jednym z najpopularniejszych prezydentów – świadczy o tym poziom aprobaty dla niego

W trakcie prezydentury doszło do jednego z największych masowych mordów od czasu II wojny światowej. Gabinet Clintona przez długi okres nie chciał uznać (nazwać) wydarzeń w 1994 roku w Rwandzie jako ludobójstwo. Stany Zjednoczone głosowały za wycofaniem całkowitym sił ONZ z zagrożonych obszarów, co było praktycznym przyzwoleniem na te zbrodnie. Mimo licznych zapowiedzi w trakcie kampanii przedwyborczej, zwlekał z jakimikolwiek działaniami w celu powstrzymania tego konfliktu, tłumacząc się „europejskimi sojusznikami”. Dopiero masakra w Srebrenicy zmieniła jego nastawienie.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• William J. Clinton Biały Dom