Bioluminescencja
.svg) | Ten artykuł od 2008-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Bioluminescencja – świecenie żywych organizmów, jeden z rodzajów chemiluminescencji. Zachodzi ona wskutek bezpośredniej zamiany energii wiązań chemicznych w energię promienistą(ang.) z minimalnym wydzieleniem ciepła (proces ten cechuje się bardzo wysoką wydajnością, sięgającą niekiedy nawet 100%)[1].
Zjawisko to nie jest powszechne, jednak obejmuje bardzo szeroki zakres taksonomiczny: niektóre bakterie i grzyby, pierwotniaki (np. Noctilucales), morskie bezkręgowce, owady oraz ryby[1]. U różnych zwierząt występują różne mechanizmy odpowiedzialne za świecenie – jednym z nich jest enzymatyczne utlenianie lucyferyny z udziałem lucyferazy. Często jest przystosowaniem umożliwiającym orientację, jak np. u ryb głębinowych, świetlików. Niektóre zwierzęta mają specjalne organy świetlne.
Bioluminescencja może być też zjawiskiem ubocznym towarzyszącym innym procesom chemicznym, jak np. u grzybów. Jednym z grzybów wykazujących bioluminescencję jest występująca w Polsce opieńka miodowa, a także łycznik ochrowy[2].
Badanie bioluminescencji, a w szczególności cząsteczek chemicznych odpowiedzialnych za świecenie (fluoroforów), jest źródłem cennych informacji wykorzystywanych we współczesnej biologii molekularnej. Przykładowo, odkryte u świecących meduz białko GFP (z ang. Green Fluorescent Protein) jest wykorzystywane do znakowania innych naturalnie występujących białek, np. w celu ich lokalizacji w komórce. Tę samą substancję wykorzystuje się w immunologii oraz embriologii, gdzie podmienienie fragmentu nici DNA na fragment kodujący GFP pozwala w prosty sposób śledzić ekspresję zmodyfikowanych w ten sposób genów.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Encyklopedia Audiowizualna Britannica: Biologia. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006, s. 23. ISBN 978-83-60563-11-3.
- ↑ Marek Ples, Światło w ciemności – bioluminescencja łycznika ochrowego, „Biologia w Szkole” (6), Forum Media Polska, 2017, s. 58–63.
Media użyte na tej stronie
The saprobe Panellus Stipticus displaying bioluminescence.
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Uwe kils (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
bioluminescence antarctic krill - watercolor by User:uwe kils.