Biskupi poznańscy

Biskupi poznańscy – biskupi misyjni, biskupi diecezjalni, biskupi koadiutorzy i biskupi pomocniczy diecezji poznańskiej (od 1821 archidiecezji).

Początek posługi duszpasterskiej biskupów w Poznaniu datuje się na rok 968^[1], kiedy założono tu pierwsze – wpierw misyjne – biskupstwo, przekształcone w 1000 w zwyczajne (diecezjalne).

Od 1821 poznańskim biskupom diecezjalnym przysługuje godność arcybiskupa. Od 1821 do 1946 arcybiskupi poznańscy byli poprzez unię personalną równocześnie arcybiskupami gnieźnieńskimi i nosili w związku z tym tytuły prymasów Polski.

Biskupi

Biskupi misyjni

Lata urzędowania	Biskup		Uwagi
968–982/984		Jordan	biskup misyjny podlegający bezpośrednio papieżowi
982/992^[2]–1000		Unger	biskup misyjny podlegający bezpośrednio papieżowi

Biskupi diecezjalni

Lata urzędowania		Uwagi
1000–1012	Unger	biskup diecezjalny niezależny od metropolii gnieźnieńskiej, po 1004 prawdopodobnie sufragan arcybiskupa magdeburskiego
1012?–1030	Roman (?)^[3]
ok. 1030?–1038	Ederam (zm. przed 1049^[4])	ok. 1038 upadek diecezji wskutek reakcji pogańskiej i najazdu Brzetysława I czeskiego

W roku 1038 w wyniku najazdu Brzetysława I diecezja poznańska upadła. Złupiono Wielkopolskę grabiąc cenne relikwie kościelne, które następnie biorący udział w wyprawie biskup praski Sewer uroczyście złożył w katedrze św. Wita w Pradze^[5]. Prawdopodobnie w roku 1075 Bolesław Śmiały, gdy reorganizował Kościół polski przywrócił diecezję poznańską^[6].

Lata urzędowania		Uwagi
1075?–?	Franko	pierwszy znany biskup po odnowieniu diecezji ok. 1075, podległy metropolii gnieźnieńskiej
1097/1102^[7]–1103?	Eckhard	prawdopodobnie złożony z urzędu przez legata Gwalona
ok. 1103?–po 1113	Paweł I
po 1113	Goswin (?)^[8]
?–1146	Bogufał I^[9]
1146–1152	Pean
1152–1159	Stefan
1159–1164	Bernard
1164–1172^[10]	Radwan
1172–1180^[11]	Cherubin
ok. 1180^[12]–1186	Arnold
1186–przed 1191	Piotr Łabędź	następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński
ok. 1192, 1193^[13]	Benedykt
?–1196^[14]	Mrokota
1196/1201–1211^[15]	Arnold
1211–1242	Paweł II^[16]	pierwszy biskup obrany przez kapitułę w wolnej elekcji
1242–1253	Bogufał II
1253–1254	Piotr I
1254–1264	Bogufał III z Czerlina
1265–1267	Falenta	niezatwierdzony przez papieża
1267–1278	Mikołaj
1278–1285^[17]	Jan Wyszkowic
1285–1297^[15]	Jan Gerbicz
1297–1317^[17]	Andrzej Zaremba
1318–1324^[15]	Domarad Grzymała
1325–1335	Jan Doliwa
1335–1346	Jan Łodzia
1347–1348	Andrzej z Wiślicy	następnie biskup zwierzyński (szweryński)
1348–1355	Wojciech Pałuka
1356–1374	Jan z Lutogniewa
1375–1382	Mikołaj z Kórnika
1382–1384	Jan Kropidło	następnie biskup diecezjalny kujawski, późniejszy biskup diecezjalny kamieński, biskup diecezjalny chełmiński i ponownie biskup diecezjalny kujawski
1384–1394	Dobrogost z Nowego Dworu	następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński
1394–1395	Jan	następnie biskup diecezjalny kamieński
1395–1399	Mikołaj Kurowski	następnie biskup diecezjalny kujawski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński
1399–1412	Wojciech Jastrzębiec	następnie biskup diecezjalny krakowski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1412–1414	Piotr Wysz
1414–1426	Andrzej Łaskarz
1426–1427	Mirosław Brudzewski
1428–1437	Stanisław Ciołek
1438–1479	Andrzej Bniński
1479–1498	Uriel Górka
1498–1520	Jan Lubrański
1520–1525	Piotr Tomicki	następnie biskup diecezjalny krakowski
1525–1536	Jan Latalski	następnie biskup diecezjalny krakowski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1536–1538	Jan z Książąt Litewskich
1538–1539	Stanisław Oleśnicki
1539–1544	Sebastian Branicki
1544–1546	Paweł Dunin Wolski
1546–1553	Benedykt Izdbieński
1553–1562	Andrzej Czarnkowski
1562–1574	Adam Konarski
1577–1597	Łukasz Kościelecki
1598–1600	Jan Tarnowski	następne biskup diecezjalny kujawski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1601–1607	Wawrzyniec Goślicki
1607–1623	Andrzej Opaliński
1624–1627	Jan Wężyk	następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1627–1631	Maciej Łubieński	następnie biskup diecezjalny kujawski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1631–1634	Adam Nowodworski
1635	Henryk Firlej
1636–1650	Andrzej Szołdrski
1650–1655	Kazimierz Florian Czartoryski	następnie biskup diecezjalny kujawski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1655–1663	Wojciech Tolibowski
1664–1687	Stefan Wierzbowski
1688–1698	Stanisław Jan Witwicki
1699–1707	Mikołaj Stanisław Święcicki
1710–1715	Michał Bartłomiej Tarło
1716–1719	Krzysztof Antoni Szembek	następnie biskup diecezjalny kujawski, arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1721–1722	Piotr Franciszek Tarło
1722–1732	Jan Joachim Tarło
1733–1738	Stanisław Józef Hozjusz
1739–1768	Teodor Kazimierz Czartoryski
1768–1780	Andrzej Stanisław Młodziejowski
1780–1793	Antoni Onufry Okęcki
1794–1806	Ignacy Antoni Raczyński	następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1809–1825	Tymoteusz Gorzeński	od 1821 arcybiskup metropolita oraz jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1828–1829	Teofil Wolicki	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1831–1842	Marcin Dunin	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1845–1865	Leon Przyłuski	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1866–1886	Mieczysław Ledóchowski	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1886–1890	Julius Dinder	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1891–1906	Florian Stablewski	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1914–1915	Edward Likowski	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1915–1926	Edmund Dalbor	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski, kardynał
1926–1946	August Hlond	arcybiskup metropolita, jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski, późniejszy arcybiskup metropolita warszawski, kardynał
1946–1956	Walenty Dymek	arcybiskup metropolita
1957–1977	Antoni Baraniak	arcybiskup metropolita
1978–1996	Jerzy Stroba	arcybiskup metropolita
1996–2002	Juliusz Paetz	arcybiskup metropolita
od 2002	Stanisław Gądecki	arcybiskup metropolita

Biskupi pomocniczy

Lata urzędowania		Uwagi
1260–1263	Wit
1382–1384	Stefan ze Lwowa	następnie biskup pomocniczy kujawski, jednocześnie biskup diecezjalny chełmski
1386–1404	Jan
?–1397	Mikołaj
1414–1424	Marek
1420–1439	Jan
1449–1453	Bernard
1455–1463	Mikołaj
1469–1494	Wincenty Wierzbięta
1494–1506	Wojciech z Bydgoszczy
1506–1529	Wojciech z Sochaczewa
1531–1539	Adrian Żakowski	Być może desygnowany już w 1529 lub 1530^[18]
1540–1568	Jakub Dziaduski
1568–1573	Stanisław Szedziński
1573–1586	Jan Węgorzewski
1586–1604	Jakub Brzeźnicki
1607–1616	Andrzej Rychlicki
1618–1619	Kasper Hap
1619–1625	Jan Trach Gniński
1626–1650	Jan Baykowski
1651–1655	Jan Branecki
1656–1659	Wojciech Grabowski
1661–1681	Maciej Marian Kurski
1680–1681	Kazimierz Jan z Bnina Opaliński	koadiutor, następnie biskup diecezjalny chełmiński
1682–1712	Hieronim Wierzbowski
1713–1717	Piotr Franciszek Tarło	następnie biskup diecezjalny inflancko-piltyński, późniejszy biskup diecezjalny poznański
1722–1725	Bernard Gozdzki
1725–1727	Karol Samuel Poniński
1728–1729	Baltazar Wilksycki
1729–1732	Franciszek Kaznowski
1733–1736	Adam Stanisław Grabowski	następnie biskup diecezjalny chełmiński, późniejszy biskup diecezjalny kujawski i biskup diecezjalny warmiński
1736–1768	Józef Tadeusz Kierski	następnie biskup diecezjalny przemyski
1748–1759	Józef Pawłowski
1768–1779	Władysław Klemens Walknowski
1779–1802	Ludwik Józef de Mathy
1781–1795	Franciszek Ksawery Rydzyński	następnie biskup diecezjalny chełmiński
1796–1798	Jan Chrzciciel Albertrandi	następnie biskup pomocniczy warszawski
1805–1808	Stanisław Żarnowiecki
1833–1837	Józef Chełkowski
1843–1853	Jan Kanty Dąbrowski
1855–1871	Franciszek Stefanowicz
1871–1891	Jan Chryzostom Janiszewski
1887–1914	Edward Likowski	następnie arcybiskup metropolita poznański i jednocześnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1915–1918	Paweł Jedzink
1920–1926	Stanisław Kostka Łukomski	następnie biskup diecezjalny łomżyński
1927–1929	Karol Radoński	następnie biskup diecezjalny kujawski
1929–1946	Walenty Dymek	następnie arcybiskup metropolita poznański
1947–1975	Franciszek Jedwabski
1959–1984	Tadeusz Etter
1974–1981	Marian Przykucki	następnie biskup diecezjalny chełmiński, późniejszy arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński
1980–1992	Stanisław Napierała	następnie biskup diecezjalny kaliski
1982–2014	Zdzisław Fortuniak
1997–2012	Marek Jędraszewski	następnie arcybiskup metropolita łódzki, późniejszy arcybiskup metropolita krakowski
od 1999	Grzegorz Balcerek
2013–2021	Damian Bryl	następnie biskup diecezjalny kaliski
2019–2022	Szymon Stułkowski	następnie biskup diecezjalny płocki
od 2021	Jan Glapiak

Przypisy

↑ Dwaj pierwsi biskupi misyjny na całą Polskę w latach 968–1000: Jordan i Unger są tradycyjnie uznawani za biskupów poznańskich, choć jest to bardzo problematyczne. Dopiero w 1000 Unger został biskupem diecezjalnym utworzonej wówczas diecezji poznańskiej. Por. Stanisław Trawkowski: Początki Kościoła w Polsce za panowania Mieszka I, [w:] Civitas Schinesghe. Mieszko I i początki państwa polskiego, Poznań – Gniezno 2004, s. 49–70.
↑ Data rozpoczęcia posługi niepewna. Zob. Kehr P.F., Das Erzbistum Magdeburg und die erste Organisation der Christlichen Kirche in Polen, [w:] Abhandlungen der Königlich preussischen Akademie der Wissenschaften, 1920, s. 25
↑ Nie jest pewne, czy faktycznie był biskupem poznańskim. Zob. Karwowski, Najstarsi..., s. 335; W. Kętrzyński, Studyja nad dokumentami XII wieku, „Roczniki Akademii Umiejętności”, Lwów 1891, s. 311; P.F. Kehr, Das Erzbistum Magdeburg und die erste Organisation der Christlichen Kirche in Polen, [w:] Abhandlungen der Königlich preussischen Akademie der Wissenschaften, 1920, s. 53.
↑ W. Kętrzyński, Studyja nad dokumentami XII wieku, „Roczniki Akademii Umiejętności”, Lwów 1891, s. 311; T. Wojciechowski, Szkice Historyczne XI wieku, Kraków 1904, s. 238–239; W. Abraham, Organizacja Kościoła w Polsce do połowy wieku XII, Lwów 1890, s. 84, datują jego rządy na koniec XI lub początek XII wieku, jednak badania nad rękopisem nekrologu opactwa św. Emmerama w Ratyzbonie wykazały, że notatka o jego zgonie pochodzi sprzed 1049. Por. T. Wasilewski, Kościół monarszy w X–XII wieku i jego zwierzchnik biskup polski, „Kwartalnik historyczny”, t. 92, 1985, s. 751.
↑ Tomasz Jurek. Ryczyn biskupi. Studium z dziejów Kościoła polskiego w XI wieku. „Roczniki historyczne”. LX, s. 59, 1994.
↑ Tomasz Jurek. Ryczyn biskupi. Studium z dziejów Kościoła polskiego w XI wieku. „Roczniki historyczne”. LX, s. 56, 1994.
↑ T. Wasilewski, Kościół monarszy w X–XII wieku i jego zwierzchnik biskup polski, „Kwartalnik historyczny”, t. 92, 1985, s. 752
↑ Znany jedynie z nekrologu wrocławskiego opactwa św. Wincentego. Jego diecezja nie jest tam wymieniona, stąd nie ma pewności czy faktycznie był biskupem poznańskim (Monumenta Poloniae Historica, t. V, s. 685, przyp. e).
↑ Lista dla okresu 1146 do 1172/80 za Annales Lubinensis z końca XIII wieku, z korektą polegającą na zamianie kolejności Radwana i Cherubina. Zob. W. Semkowicz: Nieznane nadania na rzecz opactwa jędrzejowskiego, „Kwartalnik Historyczny”, nr 24 (1910), s. 83–84; oraz K. Maleczyński, Studia nad dokumentem polskim, Wrocław 1971, s. 44. W. Kętrzyński, Studyja nad dokumentami XII wieku, „Roczniki Akademii Umiejętności”, Lwów 1891, s. 312, także polega na Annales Lubinensis, ale bez wspomnianej korekty. Z kolei S. Karwowski, Biskupi..., s. 119–122, podaje dla okresu po 1159 następującą chronologię, opartą na spisanej w XVII wieku Kronice Trzemeszeńskiej oraz na Długoszu: Radwan (1159–1162), Bernard herbu Syrokomla (1162–1175), Świętosław (1176), Gerward herbu Leszczyc (1176), Cherubin (1180).
↑ Według Annales Lubinensis Bernard został biskupem dopiero w 1172. Prawdopodobnie jednak jest to błąd polegający na zamianie kolejności Radwana i Cherubina. Zob. W. Semkowicz: Nieznane nadania na rzecz opactwa jędrzejowskiego, „Kwartalnik Historyczny”, nr 24 (1910), s. 83–84.
↑ Według Annales Lubinensis Cherubin był biskupem w latach 1164–1172, co jednak kłóci się z faktem, że brał udział w synodzie łęczyckim w 1180. Przyjmuje się, że w Annales Lubinensis doszło do zamiany kolejności Radwana i Cherubina. Zob. W. Semkowicz, Nieznane nadania na rzecz opactwa jędrzejowskiego, „Kwartalnik Historyczny”, nr 24 (1910), s. 83–84.
↑ Data rozpoczęcia posługi niepewna. Długosz wymienia Świętosława (1176) i Gerwarda (1177) jako jego poprzedników, jednak ich istnienie nie jest w żaden sposób udokumentowane.
↑ Daty rozpoczęcia i zakończenia posługi nieznane. Poświadczony w niedatowanym prywatnym dokumencie (ok. 1192?) oraz bulli Celestyna III z 9 kwietnia 1193. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1, nr 29 i 30, a za nim S. Karwowski, Biskupi..., s. 122–123, podają dla tych dokumentów daty odpowiednio ok. 1191 i 9 kwietnia 1192, jednak w świetle Philipp Jaffé, Regesta pontificum Romanorum ab condita Ecclesia ad annum post Christum natum MCXCVIII, vol. II, Lipsk 1888, s. 597 nr 16981, należy je skorygować o jeden rok.
↑ Data rozpoczęcia posługi nieznana; znany jedynie z nekrologów.
↑ ^a ^b ^c Data rozpoczęcia posługi niepewna
↑ Biskup Filip, wspomniany przez Długosza i umieszczany przez niektórych historyków pod rokiem 1211, najprawdopodobniej nigdy nie istniał. Zob. J. Umiński, Czy istniał Filip biskup poznański z 1211 r.?, „Kwartalnik Historyczny”, t. XLIX (1935), s. 104–107.
↑ ^a ^b Data zakończenia posługi niepewna
↑ Wśród uczestników koronacji Zygmunta Augusta w lutym 1530 występuje niewymieniony z imienia sufragan poznański. Jego tożsamość pozostaje niejasna, gdyż według źródeł poznańskich (nekrolog poznańskich dominikanów, akta konsystorialne) Albert z Sochaczewa miał umrzeć 4 czerwca 1529 (Kamil Kantak, Wojciech z Sochaczewa, dominikanin, sufragan poznański (1506-1529), Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania, R. 17 (1939), Nr 1, s. 2-11), a według akt Kamery Apostolskiej jego następca Adrian Żakowski otrzymał prowizję kanoniczną dopiero 17 kwietnia 1531 (Konrad Eubel, Hierarchia Catholica. Vol. III, Münster 1923, s. 96). Być może Adrian już w 1529/30 został desygnowany na sufragana przez biskupa Jana Latalskiego, jednak z nieznanych powodów zatwierdzenie nominacji przez papieża opóźniło się (por. Kantak, s. 3). Ewentualnie między Albertem a Adrianem mógł być jeszcze jakiś inny, nieznany dotąd sufragan, po którym z uwagi na bardzo krótki okres urzędowania nie pozostały ślady źródłowe.

Bibliografia

Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do połowy wieku XII, Lwów 1890.
Eubel K., Hierarchia Catholica, vol. I–VI, 1913–1960.
Gams P.B., Series episcoporum Ecclesiae catholicae, Lipsk 1931, s. 354–355.
Karwowski S., Biskupi poznańscy z XII i początku XIII wieku, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, t. 37, Poznań 1911.
Karwowski S., Biskupi poznańscy z drugiej połowy XIII wieku, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, t. 43, Poznań 1915.
Karwowski S., Najstarsi Długoszowi biskupi poznańscy wobec krytyki, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, t. 35, Poznań 1909.
Kehr P.F., Das Erzbistum Magdeburg und die erste Organisation der Christlichen Kirche in Polen, [w:] Abhandlungen der Königlich preussischen Akademie der Wissenschaften, 1920.
Kętrzyński W., Studyja nad dokumentami XII wieku, „Roczniki Akademii Umiejętności”, Lwów 1891, s. 201–319.
Maciejewski J., Episkopat polski doby dzielnicowej, 1180–1320, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2003.
Maleczyński K., Studia nad dokumentem polskim, Wrocław 1971.
Rola Z., Tajemnice Ostrowa Tumskiego, Zysk i S-ka, Kraków 2000, ISBN 83-7150-835-2.
Skibiński S., Katedra poznańska, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 2001, ISBN 83-7015-548-0.
Wasilewski T., Kościół monarszy w X–XII wieku i jego zwierzchnik biskup polski, „Kwartalnik historyczny”, t. 92, 1985.
Wojciechowski T., Szkice Historyczne XI wieku, Kraków 1904.
Annales Lubinensis, [w:] Monumenta Poloniae Historica = Pomniki dziejowe Polski., t. 5, s. 866–867.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I.
Lista biskupów poznańskich na stronie archidiecezji poznańskiej (arch.).
Regesta Imperii – Papstregesten 911–1024 i Papstregesten 1024–1058 (arch.).

Linki zewnętrzne

Lista biskupów poznańskich na stronie archidiecezji poznańskiej. [dostęp 2018-07-12].
Lista biskupów pomocniczych poznańskich na stronie archidiecezji poznańskiej. [dostęp 2018-07-12].
Archidiecezja poznańska w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2012-01-14]

[1] Dwaj pierwsi biskupi misyjny na całą Polskę w latach 968–1000: Jordan i Unger są tradycyjnie uznawani za biskupów poznańskich, choć jest to bardzo problematyczne. Dopiero w 1000 Unger został biskupem diecezjalnym utworzonej wówczas diecezji poznańskiej. Por. Stanisław Trawkowski: Początki Kościoła w Polsce za panowania Mieszka I, [w:] Civitas Schinesghe. Mieszko I i początki państwa polskiego, Poznań – Gniezno 2004, s. 49–70.

[2] Data rozpoczęcia posługi niepewna. Zob. Kehr P.F., Das Erzbistum Magdeburg und die erste Organisation der Christlichen Kirche in Polen, [w:] Abhandlungen der Königlich preussischen Akademie der Wissenschaften, 1920, s. 25

[3] Nie jest pewne, czy faktycznie był biskupem poznańskim. Zob. Karwowski, Najstarsi..., s. 335; W. Kętrzyński, Studyja nad dokumentami XII wieku, „Roczniki Akademii Umiejętności”, Lwów 1891, s. 311; P.F. Kehr, Das Erzbistum Magdeburg und die erste Organisation der Christlichen Kirche in Polen, [w:] Abhandlungen der Königlich preussischen Akademie der Wissenschaften, 1920, s. 53.

[4] W. Kętrzyński, Studyja nad dokumentami XII wieku, „Roczniki Akademii Umiejętności”, Lwów 1891, s. 311; T. Wojciechowski, Szkice Historyczne XI wieku, Kraków 1904, s. 238–239; W. Abraham, Organizacja Kościoła w Polsce do połowy wieku XII, Lwów 1890, s. 84, datują jego rządy na koniec XI lub początek XII wieku, jednak badania nad rękopisem nekrologu opactwa św. Emmerama w Ratyzbonie wykazały, że notatka o jego zgonie pochodzi sprzed 1049. Por. T. Wasilewski, Kościół monarszy w X–XII wieku i jego zwierzchnik biskup polski, „Kwartalnik historyczny”, t. 92, 1985, s. 751.

[5] Tomasz Jurek. Ryczyn biskupi. Studium z dziejów Kościoła polskiego w XI wieku. „Roczniki historyczne”. LX, s. 59, 1994.

[6] Tomasz Jurek. Ryczyn biskupi. Studium z dziejów Kościoła polskiego w XI wieku. „Roczniki historyczne”. LX, s. 56, 1994.

[KH-7] T. Wasilewski, Kościół monarszy w X–XII wieku i jego zwierzchnik biskup polski, „Kwartalnik historyczny”, t. 92, 1985, s. 752

[8] Znany jedynie z nekrologu wrocławskiego opactwa św. Wincentego. Jego diecezja nie jest tam wymieniona, stąd nie ma pewności czy faktycznie był biskupem poznańskim (Monumenta Poloniae Historica, t. V, s. 685, przyp. e).

[9] Lista dla okresu 1146 do 1172/80 za Annales Lubinensis z końca XIII wieku, z korektą polegającą na zamianie kolejności Radwana i Cherubina. Zob. W. Semkowicz: Nieznane nadania na rzecz opactwa jędrzejowskiego, „Kwartalnik Historyczny”, nr 24 (1910), s. 83–84; oraz K. Maleczyński, Studia nad dokumentem polskim, Wrocław 1971, s. 44. W. Kętrzyński, Studyja nad dokumentami XII wieku, „Roczniki Akademii Umiejętności”, Lwów 1891, s. 312, także polega na Annales Lubinensis, ale bez wspomnianej korekty. Z kolei S. Karwowski, Biskupi..., s. 119–122, podaje dla okresu po 1159 następującą chronologię, opartą na spisanej w XVII wieku Kronice Trzemeszeńskiej oraz na Długoszu: Radwan (1159–1162), Bernard herbu Syrokomla (1162–1175), Świętosław (1176), Gerward herbu Leszczyc (1176), Cherubin (1180).

[10] Według Annales Lubinensis Bernard został biskupem dopiero w 1172. Prawdopodobnie jednak jest to błąd polegający na zamianie kolejności Radwana i Cherubina. Zob. W. Semkowicz: Nieznane nadania na rzecz opactwa jędrzejowskiego, „Kwartalnik Historyczny”, nr 24 (1910), s. 83–84.

[11] Według Annales Lubinensis Cherubin był biskupem w latach 1164–1172, co jednak kłóci się z faktem, że brał udział w synodzie łęczyckim w 1180. Przyjmuje się, że w Annales Lubinensis doszło do zamiany kolejności Radwana i Cherubina. Zob. W. Semkowicz, Nieznane nadania na rzecz opactwa jędrzejowskiego, „Kwartalnik Historyczny”, nr 24 (1910), s. 83–84.

[12] Data rozpoczęcia posługi niepewna. Długosz wymienia Świętosława (1176) i Gerwarda (1177) jako jego poprzedników, jednak ich istnienie nie jest w żaden sposób udokumentowane.

[13] Daty rozpoczęcia i zakończenia posługi nieznane. Poświadczony w niedatowanym prywatnym dokumencie (ok. 1192?) oraz bulli Celestyna III z 9 kwietnia 1193. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1, nr 29 i 30, a za nim S. Karwowski, Biskupi..., s. 122–123, podają dla tych dokumentów daty odpowiednio ok. 1191 i 9 kwietnia 1192, jednak w świetle Philipp Jaffé, Regesta pontificum Romanorum ab condita Ecclesia ad annum post Christum natum MCXCVIII, vol. II, Lipsk 1888, s. 597 nr 16981, należy je skorygować o jeden rok.

[14] Data rozpoczęcia posługi nieznana; znany jedynie z nekrologów.

[start-15] Data rozpoczęcia posługi niepewna

[16] Biskup Filip, wspomniany przez Długosza i umieszczany przez niektórych historyków pod rokiem 1211, najprawdopodobniej nigdy nie istniał. Zob. J. Umiński, Czy istniał Filip biskup poznański z 1211 r.?, „Kwartalnik Historyczny”, t. XLIX (1935), s. 104–107.

[koniec-17] Data zakończenia posługi niepewna

[suf1530-18] Wśród uczestników koronacji Zygmunta Augusta w lutym 1530 występuje niewymieniony z imienia sufragan poznański. Jego tożsamość pozostaje niejasna, gdyż według źródeł poznańskich (nekrolog poznańskich dominikanów, akta konsystorialne) Albert z Sochaczewa miał umrzeć 4 czerwca 1529 (Kamil Kantak, Wojciech z Sochaczewa, dominikanin, sufragan poznański (1506-1529), Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania, R. 17 (1939), Nr 1, s. 2-11), a według akt Kamery Apostolskiej jego następca Adrian Żakowski otrzymał prowizję kanoniczną dopiero 17 kwietnia 1531 (Konrad Eubel, Hierarchia Catholica. Vol. III, Münster 1923, s. 96). Być może Adrian już w 1529/30 został desygnowany na sufragana przez biskupa Jana Latalskiego, jednak z nieznanych powodów zatwierdzenie nominacji przez papieża opóźniło się (por. Kantak, s. 3). Ewentualnie między Albertem a Adrianem mógł być jeszcze jakiś inny, nieznany dotąd sufragan, po którym z uwagi na bardzo krótki okres urzędowania nie pozostały ślady źródłowe.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne