Biskupi utrechccy

św. Wilibrord – pierwszy biskup utrechcki

kard. Willem Jacobus Eijk – obecny arcybiskup metropolia utrechcki

Rezydencja arcybiskupów w Utrechcie z ok. 1640 r.

Pałac arcybiskupi w Utrechcie przy Maliebaan 40 (stan z 2008 r.)

Biskupi utrechccy – lista biskupów ordynariuszy i sufraganów katolickiej diecezji (archidiecezji) utrechckiej na przestrzeni stuleci.

Historia

Pierwsi biskupi utrechccy są na wpół legendarni. Pierwszym znanym z imienia biskupem był św. Wilibrord (arcybiskup), jednak zorganizowania diecezji dokonał bp Alberyk I ok. 776 r. W 795 r. biskupstwo stało się sufraganią archidiecezji kolońskiej.

Od VIII w. biskupi utrechccy uzyskiwali coraz większą władzę na swoim terytorium, w tym prerogatywy zarezerwowane dla cesarza. Biskup Adalbold II otrzymał w 1024 r. Drenthe, przez co został jednym z książąt Rzeszy Niemieckiej – książę biskup Utrechtu. Później jego świecka władza została rozciągnięta na terytorium prowincji: Utrecht i Overijssel.

W latach 1423-1448 w diecezji panowała schizma, której przejawem było sprawowanie urzędu ordynariusza przez dwóch biskupów równocześnie. W 1528 r. książę-biskup Henryk Wittelsbach dokonał sekularyzacji swoich dóbr, zrzekając się praw świeckiego władcy do nich na rzecz cesarza Karola V Habsburga.

W 1559 r. biskupstwo zostało podniesione do rangi archidiecezji, zostając siedzibą metropolii kościelnej, której jako sufraganię przydzielono biskupstwa w: Deventer, Haarlem, Leeuwarden, Groningen i Middelburg. Po śmierci abpa Fryderyka Schencka z Toutenburga w 1580 r. i zakazie wyznawania wiary katolickiej na terenie Republiki Zjednoczonych Prowincji archidiecezja została zlikwidowana, chociaż Hiszpanie dokonali wyboru dwóch nowych arcybiskupów, ale przebywali oni poza arcybiskupstwem.

Od 1602 r. opiekę duszpasterską nad katolikami w Holandii sprawowali wikariusze apostolscy, noszący tytuły arcybiskupów tytularnych.

W 1853 r. po przywróceniu katolickiej hierarchii biskupiej w Holandii reaktywowano urząd arcybiskupa utrechckiego, który otrzymał honorowy tytuł prymasa Holandii. od 1936 r. arcybiskupi utrechccy pełni również funkcję metropolitów.

Nie wiemy dokładnie, który z kościołów w Utrechcie pełnił funkcję pierwszej katedry. Od X w. do czasów reformacji była nią katedra św. Marcina z Tours. Obecna siedziba arcybiskupa katolickiego od 1853 mieści się w katedrze św. Katarzyny w Utrechcie. Jego oficjalna rezydencja, której jest własnością archidiecezji od 1898 r. znajduje się przy Maliebaan 40.

Uwagi

Pełna lista wszystkich biskupów utrechckich jest niemożliwa do ustalenia, ponieważ istnieje wiele niejasności i nieporozumień co do okoliczności, ludzi i danych, pełniących tę funkcję zwłaszcza we wczesnym średniowieczu. Poniższe zestawienie próbuje dać kompletny obraz wszystkich znanych ordynariuszy utrechckich, sprawujących tę funkcję, bądź będąc uważanych za takowych. Obejmuje ona również okres, kiedy formalnie archidiecezja nie istniała, a była zastąpiona przez wikariat apostolski i misję sui iuris.

Oficjalna lista jest uzupełniona przez duchownych, którzy zostali wybrani biskupami, ale nigdy nie objęli władzy w diecezji na skutek braku prekonizacji papieskiej.