Bitwa

Bitwa pod Grunwaldem na obrazie Jana Matejki

Bitwa pod Gettysburgiem na litografii z końca XIX wieku

Bitwa – zbrojne starcie sił zbrojnych stron prowadzących wojnę, mające zwykle duży lub decydujący wpływ na przebieg lub wynik operacji, kampanii a nawet wojny. We współczesnej terminologii wojskowej bitwa to kilka jednoczesnych lub kolejnych operacji prowadzonych siłami kilku współdziałających ze sobą frontów lub grup armii przy udziale lotnictwa i ewentualnie marynarki wojennej. Potocznie bitwą określa się każde większe starcie zbrojne.

Historia

Pierwszym starciem, którego strony, miejsce, domniemane siły oraz przebieg znane są historykom ze źródeł pisanych jest bitwa pod Megiddo w 1469 roku p. Ch. Wojska dowodzone przez faraona Tutmosisa III wychodząc z górzystego terenu rozwinęły się w poprzek doliny i ruszając do ataku wywołały samym wrażeniem potęgi pospieszny odwrót koalicji przeciwników Egiptu, kierowanej przez Hyksosów. W starciu zginęło 83 przeciwników Egiptu, 340 dostało się do niewoli, a wodzowie koalicyjnych sił uciekli do ufortyfikowanej Megiddo^[1].

Koncepcja dążenia do stoczenia rozstrzygającej bitwy wywodzi się z antycznej Grecji w okresie miast-państw. Dążenie do walki było zupełnie nowym stylem toczenia wojen i zdaniem Victora Hansona(ang.) upowszechnione w europejskiej sztuce militarnej zapewniło zachodnim Europejczykom dominującą rolę w całym świecie^[2]. Ze względu na bardzo niewielką ilość ziemi nadającej się w Grecji pod uprawę greccy rolnicy, stanowiący trzon wojsk poszczególnych miast, nie mogli pozwolić sobie na ryzyko jej utraty w okresie poprzedzającym żniwa – szybkie odparcie nieprzyjaciela pozwalało zabezpieczyć bezpieczeństwo żywnościowe wspólnoty na kolejny rok^[3]. Konsekwencją była rezygnacja z typowych dla starożytnej wojskowości strategii długotrwałego ostrzału bronią miotającą i wstępnych manewrów celem zmęczenia nieprzyjaciela na rzecz krótkiego gwałtownego ataku wyposażonej w ustandaryzowane uzbrojenie ochronne i zaczepne piechoty. Po odprawieniu zwyczajowych rytuałów greccy wojownicy wznosili okrzyk wojenny i pod przewodnictwem wybranych dowódców ruszali w zorganizowanym szyku zdecydowanym atakiem, dążąc do jak najszybszego rozbicia szyku nieprzyjaciela i wyparcia go z pola bitwy^[4].

Rodzaje bitew

Bitwa graniczna – specyficzna forma bitwy obronnej. Jej szczególny charakter wynika z faktu, że jest ona prowadzona w strefie przygranicznej, a jej treścią jest walka o uchwycenie inicjatywy strategicznej lub operacyjnej. Jest to więc starcie zbrojne sił głównych przeciwstawnych stron, w których jedna, prowadząc operację zaczepną dąży do przekroczenia granicy innego państwa, druga zaś prowadzi operację obronną

Bitwa obronna – podstawowa część operacji obronnej, prowadzona w celu odparcia zgrupowań uderzeniowych przeciwnika. Stanowi ją skupione w czasie i przestrzeni starcie sił głównych związków operacyjnych (związków taktycznych). Polega też na wykorzystywaniu fortyfikacji, umocnień, barykad w celu zapewnienia ochrony żołnierzy. W bitwie obronnej wykorzystuje się innego rodzaju uzbrojenie, niż w ataku.

Bitwa spotkaniowa – starcie głównych sił przeciwstawnych związków operacyjnych lub kilku związków taktycznych, które jednocześnie w sposób zaczepny dążą do osi celów położonych poza rubieżą ich starcia. W zależności od jej wyniku, przekształca się ona w bitwę zaczepną, bitwę obronną lub odwrót. Polega też na tym, że armie przeciwne spotykają się na danym miejscu i na dany sygnał ruszają do zmasowanego ataku.

Bitwa zaczepna – podstawowa część operacji zaczepnej. Stanowi ją skupione w czasie i przestrzeni uderzenie sił głównych związków operacyjnych (związków taktycznych) w celu rozbicia zasadniczych sił przeciwnika i opanowania zajmowanego przez nie obszaru. W bitwie zaczepnej wykorzystuje się szybko przemieszczające wojska. Ich celem jest zaskoczenie wroga i zajęcie terytorium do czasu wsparcia silniejszych i wolniejszych jednostek.

Zobacz też

• walka
• bój

Przypisy

Bibliografia

• PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 36-37. ISBN 83-01-13506-9.
• John Keegan Historia wojen Książka i wiedza ISBN 83-05-12935-7, Warszawa 1998