Bitwa koło wschodnich Wysp Salomona

Bitwa koło wschodnich Wysp Salomona

II wojna światowa, wojna na Pacyfiku
24 sierpnia 1942. USS Enterprise podczas ataku japońskich samolotów. Widoczne wybuchy pocisków dział przeciwlotniczych
Czas	24–25 sierpnia 1942
Miejsce	na północ od wyspy Santa Isabel, Wyspy Salomona
Terytorium	Ocean Spokojny
Przyczyna	japońska próba dostarczenia posiłków na Guadalcanal
Wynik	zwycięstwo aliantów
Strony konfliktu
Stany Zjednoczone  Australia  Japonia
Dowódcy
Robert Ghormley Frank Jack Fletcher Isoroku Yamamoto Chūichi Nagumo
Siły
2 lotniskowce, 1 pancernik, 4 krążowniki, 11 niszczycieli, 254 samoloty 2 lotniskowce, 1 lekki lotniskowiec, 1 tender wodnosamolotów, 2 pancerniki, 12 krążowników, 26 niszczycieli, około 280 samolotów
Straty
1 lotniskowiec uszkodzony, 74 zabitych, 25 samolotów zniszczonych 1 lekki lotniskowiec zatopiony, 1 niszczyciel zatopiony, 1 lekki krążownik uszkodzony, 1 transportowiec zatopiony, 1 transportowiec uszkodzony, 70-90 samolotów zniszczonych
Położenie na mapie Oceanu Spokojnego miejsce bitwy
8,385227°S 162,734871°E/-8,385227 162,734871

Bitwa koło wschodnich Wysp Salomona – bitwa lotniczo-morska podczas walk o Guadalcanal w czasie II wojny światowej, stoczona w dniach 24–25 sierpnia 1942 roku pomiędzy flotą japońską a amerykańską, w pobliżu wschodnich wysp archipelagu Wysp Salomona, zakończona porażką Japończyków.

Tło sytuacyjne

Po wysadzeniu desantu na wyspie Guadalcanal 7 sierpnia 1942 roku, pomimo pogromu amerykańskich krążowników w bitwie koło wyspy Savo, Amerykanie umacniali swoje pozycje na wyspie, wykańczając zdobyte japońskie lotnisko polowe i dowożąc posiłki i sprzęt. 19 sierpnia na wyspie z kolei swoje posiłki wysadzili Japończycy. Z miejsca ruszając do ataku na amerykańskie pozycje przez rzekę Tenaru, Japończycy ponieśli wielkie straty (ok. 800 ludzi - zobacz walki o Guadalcanal).

Po tej porażce, Japończycy skierowali na Guadalcanal kilkutysięczne siły, przewidziane początkowo do operacji w rejonie Midway. Jednocześnie, japońska flota miała za zadanie zniszczyć główne zagrożenie na morzu - amerykańskie lotniskowce wiceadmirała Fletchera. Pomimo klęski pod Midway, Japończycy wciąż posiadali zespół dwóch silnych lotniskowców Shōkaku i Zuikaku wiceadmirała Chūichi Nagumo (po 65 samolotów). Tworzyły one trzon głównego zespołu sił japońskich, dowodzonego przez wiceadmirała Nobutake Kondō, złożonego ponadto z dwóch szybkich pancerników typu Kongo, 4 krążowników i niszczycieli. Drugi mniejszy zespół składał się z lekkiego lotniskowca Ryūjō (37 samolotów), ciężkiego krążownika Tone i dwóch niszczycieli. Operował on bardziej na zachód, pod dowództwem wiceadmirała Nishizo Tsukahary i miał za zadanie osłaniać konwój transportujący żołnierzy japońskich z bazy Rabaul na Guadalcanal, którego bezpośrednią osłonę stanowił lekki krążownik i niszczyciele. Siły japońskie składały się ponadto z okrętów podwodnych i 4 krążowników ciężkich wiceadmirała Gun’ichi Mikawy, mających ostrzelać Guadalcanal.

Siły japońskie wypłynęły z Rabaulu i atolu Truk 19 sierpnia 1942. W tym czasie, na południowy wschód od Wysp Salomona znajdował się silny amerykański zespół operacyjny floty Task Force 61 dowodzony przez wiceadmirała Franka J. Fletchera. Jego trzon stanowiły 2 duże lotniskowce USS Enterprise i Saratoga (po 87 samolotów), działające w osobnych zespołach z osłoną krążowników i niszczycieli, oraz pancernika USS North Carolina. Wchodzący w skład TF 61 zespół TF 18 z trzecim lotniskowcem USS Wasp wcześniej odszedł w celu pobrania paliwa i nie wziął udziału w późniejszej bitwie. W dniu 23 sierpnia przeciwnicy zbliżali się do siebie i do Guadalcanalu. Amerykanie próbowali w tym dniu zbombardować japoński konwój, lecz go nie odnaleźli.

Bitwa

Japoński bombowiec nurkujący D3A "Val" zestrzelony przez artylerię przeciwlotniczą bezpośrednio nad USS Enterprise

24 sierpnia od rana obie strony wysyłały samoloty rozpoznawcze w celu zlokalizowania przeciwnika. Oba zespoły znajdowały się na północ od wyspy Malaita, w odległości ok. 200 mil morskich od siebie, Amerykanie bardziej na zachód. Rano Amerykanie wykryli lekki lotniskowiec Ryūjō, po czym wysłali w jego kierunku łącznie 66 samolotów bombowych Douglas SBD Dauntless i torpedowych Grumman TBF Avenger, które znalazły się nad celem około godziny 16. Lotniskowiec, który wcześniej wypuścił swoje samoloty w kierunku Guadalcanalu, nie miał wielkich szans uniknięcia ataku i został zatopiony po trafieniu torpedą i kilkoma bombami. Z 924-osobowej załogi uratowano ok. 300. Atak japońskich samolotów z Ryūjō i z Rabaulu na lotnisko Henderson Field na Guadalcanalu nie powiódł się, zestrzelono 21 samolotów.

Wybuch bomby na pokładzie USS Enterprise

Zespół lotniskowca Ryūjō miał jednak według planów japońskich pełnić również rolę przynęty, odciągającej amerykańskie samoloty. Około godziny 15, Japończycy wysłali w kierunku wykrytych amerykańskich okrętów samoloty z lotniskowców Shōkaku i Zuikaku. Japońskie samoloty, wykryte przez radar, spotkały się silnym przeciwdziałaniem amerykańskich myśliwców pokładowych. Przeciwdziałanie to jednak okazało się dość chaotyczne, skutkiem czego trzy japońskie bomby trafiły w USS Enterprise, poważnie go uszkadzając. Jedna z tych bomb przebiła podnośnik samolotów i wybuchła pod pokładem hangarowym, wywołując pożar. Okręt stracił 74 zabitych. Na szczęście dla Amerykanów, druga fala japońskich samolotów nie odnalazła celu. USS Saratoga wyszedł z całego starcia bez strat.

Jeszcze wieczorem, amerykańskie samoloty pokładowe poważnie uszkodziły tender wodnosamolotów Chitose, który został następnie poddany remontowi połączonemu z przebudową na lotniskowiec w Japonii.

Tymczasem, amerykańskie bombowce nurkujące z lotniska Henderson Field na Guadalcanalu przypadkiem wykryły japoński konwój zmierzający do wyspy i zaatakowały go, topiąc 9300-tonowy transportowiec Kinryu Maru i uszkadzając krążownik lekki Jintsu. W następującym nalocie amerykańskich „latających fortec” B-17 z wyspy Espiritu Santo, udało im się zatopić jeszcze stojący u burty transportowca niszczyciel Mutsuki (był to rzadki przypadek skutecznego nalotu B-17 przeciw okrętom).

Podsumowanie

Bitwa koło wschodnich Salomonów była porażką Japończyków, którzy nie zdołali zrealizować żadnego z celów: ani zniszczyć wrogiej floty, ani dostarczyć posiłków na Guadalcanal. Stracili przy tym, co istotniejsze, lekki lotniskowiec i 70 do 90 samolotów. Ponadto zatopiony został duży transportowiec i niszczyciel, a dwa inne okręty odniosły uszkodzenia. Z amerykańskich okrętów, uszkodzony lotniskowiec Enterprise, dużym wysiłkiem ekip remontowych po dwóch miesiącach odzyskał sprawność bojową.

Bibliografia

• Zbigniew Flisowski: Burza nad Pacyfikiem. T. I. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989. ISBN 83-210-0412-1.
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1976.