Bitwa na Morzu Bismarcka
II wojna światowa, wojna na Pacyfiku | |||
Bombowiec amerykański A-20 atakuje z niskiego pułapu statek japoński transportujący żołnierzy do Lae | |||
Czas | |||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Przyczyna | japońska próba wzmocnienia sił w Lae na Nowej Gwinei | ||
Wynik | zwycięstwo aliantów | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
| |||
Siły | |||
| |||
Straty | |||
| |||
7°15′S 148°15′E/-7,250000 148,250000 |
Bitwa na Morzu Bismarcka – starcie na wodach południowo-zachodniego Pacyfiku w czasie II wojny światowej, w czasie którego samoloty 5. Floty USAAF wraz z samolotami RAAF zaatakowały konwój transportujący wojska japońskie do portu Lae na Nowej Gwinei. Większość celów została w czasie bitwy zniszczona, a Cesarska Armia Japońska poniosła znaczne straty.
Przyczyny starcia
23 grudnia 1942 roku naczelne dowództwo japońskie postanowiło przerzucić około 105 tysięcy żołnierzy z Chin i Japonii do Lae na Nowej Gwinei w celu wzmocnienia tamtejszego garnizonu. Miało to pozwolić siłom japońskim na odzyskanie stanu posiadania na południu po niepowodzeniach w czasie walk o Guadalcanal, skąd musiały się ostatecznie ewakuować dwa tygodnie później. Wojska były teraz potrzebne pod Lae, gdzie spodziewano się alianckiego kontrnatarcia celem odblokowania australijskiego garnizonu w Wau, który odpierał ataki japońskie zaopatrywany wyłącznie drogą powietrzną[1].
Przerzucenie takich sił było wielkim wyzwaniem dla japońskiej marynarki, ale dowództwo floty uznało to za niezbędne z punktu widzenia sytuacji militarnej. Z końcem lutego 1943 roku dwie Dywizje (20. i 41.) zostały bezpiecznie przetransportowane do Wewak na Nowej Gwinei[2].
Kolejna, 51 Dywizja Piechoty, dotarła do Rabaulu na przełomie grudnia 1942 i stycznia 1943 roku z przeznaczeniem do wzmocnienia sił japońskich biorących udział w walkach o Guadalcanal. Jednak – wobec wycofania wojsk japońskich z wyspy – gen. Hitoshi Imamura zadecydował o skierowaniu 51. Dywizji do Lae. Planowana operacja była bardzo ryzykowna ze względu na alianckie panowanie w powietrzu w tym rejonie, a szczególnie w okolicach cieśniny Witiaz, przez którą statki z wojskiem musiały przepłynąć[3].
28 lutego w Zatoce Simpsona w Rabaulu sformowany został konwój składający się z 8 niszczycieli i 8 statków transportowych; ich osłonę miało zapewniać około 100 myśliwców. Dowódca 51. Dywizji, generał-porucznik Hidemitsu Nakano, znajdował się na pokładzie niszczyciela „Yukikaze”, podczas gdy kontradmirał Masatomi Kimura, dowódca 3. Dywizjonu Niszczycieli, zajął stanowisko na pomoście niszczyciela "Shirayuki"[4].
Rozmieszczone w bazach na Nowej Gwinei lotnictwo alianckie, dowodzone przez gen. George'a Kenneya, było przygotowane na taką ewentualność. Załogi specjalnie przygotowanych do tego celu samolotów USAAF B-25 Mitchell i RAAF Bristol Beaufighter od dłuższego już czasu ćwiczyły ataki na cele nawodne. Załogi mitchelli opracowały nową metodę ataku zwaną "bombardowaniem z odbicia": lecąc zaledwie kilkadziesiąt metrów nad lustrem wody samoloty mogły zwalniać bomby (z opóźnionymi o kilka sekund zapalnikami) w odległości 60-90 m od celu; bomby nie wybuchały w zderzeniu z powierzchnią wody, lecz rykoszetowały, eksplodując u burty atakowanego statku, pod nim, a nawet nad pokładem. Co więcej generał Kenney kazał „wyciągnąć bombardiera i wszystko co się da z nosa” amerykańskich B-25 i zainstalować tam osiem karabinów maszynowych kal. 12,7 mm[5].
Przebieg bitwy
Poruszający się z małą prędkością 8 węzłów konwój unikał przez kilka pierwszych dni wykrycia, bowiem morza Salomona i Bismarcka znalazły się w dniach 27 lutego – 1 marca pod uderzeniem gwałtownego tropikalnego sztormu. Jednak 1 marca ok. 15:00 załoga patrolującego bombowca B-24 Liberator "Cow Town's Revenge", pilotowanego przez por. Waltera E. Higginsa, dostrzegła statki japońskie na wysokości przylądka Hollman[6]. Amerykańskie ciężkie bombowce zostały natychmiast wysłane w to miejsce, ale celu nie znalazły. Wieczorem tego samego dnia inny liberator, lecący w chmurach na wysokości około 500 m, został ostrzelany przez artylerię przeciwlotniczą, zrzucił 4 bomby, ale konwoju nie dostrzegł[7].
2 marca o 10:00 kolejny liberator odszukał konwój, a bezchmurne tym razem niebo pozwoliło na przeprowadzenie ataku przez kilkanaście bombowców B-17, które zatopiły – według meldunków załóg – 3 statki, ale w rzeczywistości zatonął jedynie transportowiec "Kyokusei Maru", wyładowany paliwami i amunicją. Zgodnie z japońskimi przekazami zatonął o 10:22 (9:22 czasu tokijskiego)[8]. Jeden B-17 został tak poważnie uszkodzony przez startujące z lotnisk na Nowej Brytanii myśliwce Mitsubishi Zero, że załoga musiała ratować się, skacząc na spadochronach. Japońscy piloci ostrzelali i zabili kilku członków załogi w powietrzu, innych atakowali po wylądowaniu w wodzie[9]. Miało to mieć konsekwencje w przyszłości[10].
Spośród 1500 żołnierzy, przewożonych przez "Kyokusei Maru", około 800 zostało wyłowionych z morza przez niszczyciele „Yukikaze” i "Asagumo". Niszczyciele te, znacznie szybsze od konwoju, którego prędkość musiała być dostosowana do najwolniejszej jednostki, wyłamały się z szyku, by dostarczyć ocalonych żołnierzy do portu w Lae, po czym następnego dnia wróciły do eskortowania konwoju[11]. Podczas ich nieobecności, pod wieczór 2 marca, konwój został zaatakowany ponownie, ale tylko 1 transportowiec został lekko uszkodzony.
Wodnosamoloty PBY Catalina z 11. Dywizjonu RAAF obserwowały i od czasu do czasu bombardowały konwój nocą, a 3 marca o 3:25, gdy statki znalazły się w zasięgu samolotów z lotniska w Milne Bay, wystartowały samoloty torpedowe Bristol Beaufort z 100. Dywizjonu RAAF. Zła pogoda sprawiła, że tylko 2 odnalazły nieprzyjacielskie statki, a i one nie uzyskały trafień.
Gdy konwój zaczął okrążać półwysep Huon, stał się jeszcze łatwiejszym celem ataku. Z Port Moresby wystartowało przeciw niemu 90 alianckich samolotów, a jednocześnie 22 Bostony RAAF-u zaatakowały japońskie lotnisko, bazę samolotów myśliwskich w Lae, zmniejszając zdolności obronne konwoju. Naloty na Lae prowadzone były przez cały dzień.
O 10:00 trzynaście B-17 dotarło nad konwój i zbombardowało go ze średniej wysokości, co zmusiło statki do rozproszenia się. Wówczas na niskim pułapie nadleciało 13 Beaufighterów z 30. Dywizjonu RAAF. Lecące nisko nad wodą samoloty Japończycy wzięli za kolejny nalot torpedowych Beaufortów, więc dowódcy statków zaczęli obracać je dziobami do nadlatujących maszyn, a o to właśnie Australijczykom chodziło: Beaufightery dokonały ogromnych zniszczeń na pomostach, stanowiskach działek przeciwlotniczych i wśród załóg, ostrzeliwując jednostki ze swoich dziobowych 4 działek kalibru 20 mm i 6 karabinów maszynowych montowanych w skrzydłach[10].
Zaraz potem siedem mitchelli z 71. Dywizjonu USAAF zrzuciło bomby z wysokości ok. 750 m, podczas gdy sześć z 405. Dywizjonu zastosowało "bombardowanie z odbicia", nadlatując nad statki "na wysokości masztów". Czternaście B-25 wróciło tego dnia po południu i 405. Dywizjon odnotował (przy użyciu tej samej techniki) 17 trafień. Połowa nieprzyjacielskich statków była w tym momencie już zatopiona lub tonęła. Gdy Beaufighterom i B-25 skończyła się amunicja, do akcji przystąpiła grupa amerykańskich A-20 Havoc. Latające fortece z 43. Skrzydła USAAF zaliczyły kolejne 5 trafień z wysokiego pułapu[10].
Naloty na statki osłaniało 28 amerykańskich P-38, które strąciły 20 myśliwców japońskich przy stracie 3 własnych maszyn. Dwaj piloci amerykańscy, w tym as myśliwski Hoyt Eason, nie wrócili z akcji. Mitchelle i Bostony RAAF kontynuowały ataki aż do wieczora.
Wszystkie statki transportowe zostały zatopione w odległości ok. 100 km od portu w Finschhafen. Wraz z nimi poszły na dno niszczyciele: "Shirayuki", "Arashio" i "Tokitsukaze". Cztery niszczyciele wzięły na pokłady tylu rozbitków, ilu mogły, i pospiesznie wycofały się do Rabaulu. Piąty niszczyciel, "Asashio", został zatopiony podczas ratowania rozbitków z "Arashio"[12].
Rozstrzeliwanie rozbitków
Zgodnie z rozkazem Kenneya, wydanym w związku z odnotowanym przypadkiem ostrzelania ratujących się na spadochronach członków załóg bombowców, od wieczora 3 marca aż do 5 marca alianckie patrolowce i samoloty atakowały japońskie jednostki ratunkowe, jak również rozbitków w łodziach, na tratwach, a nawet unoszących się na powierzchni w kamizelkach ratunkowych. Zasadność tego rozkazu usprawiedliwiano później tym, że uratowani wojskowi mogli w krótkim czasie ponownie wrócić do akcji[13][a]. Alianccy wojskowi – pamiętając o zbrodniach dokonywanych przez Japończyków na jeńcach i ludności cywilnej we wstępnym stadium wojny – wykonywali ten rozkaz w większości bez wahania.
Los rozbitków był nie do pozazdroszczenia. W większości pozbawieni wody i pożywienia, uczepieni tonących łodzi i tratw ratunkowych lub unoszących się na wodzie kawałków drewna, padali ofiarą alianckiego ostrzału i zwabionych zapachem krwi rekinów. Umierali z głodu i pragnienia, a ich przyszłość zależała od japońskich okrętów podwodnych, które zbierały jeszcze żyjących nocami, gdy nie groził nagły atak amerykańskich lub australijskich samolotów[14].
Charakterystyczną wydaje się być historia porucznika Kozakiego i sierżanta Namikiego, których droga z miejsca bitwy do Rabaulu trwała równo miesiąc. Obaj stali na czele 30-osobowej grupy opiekującej się sztandarem 115. pułku ze składu 51. dywizji. Sztandar wrócił do pułku i jego nowego dowódcy, a 21 maja został wysłany – na pokładzie okrętu podwodnego – do Lae. Po wojnie obaj japońscy wojskowi stwierdzili, że ocalenie (a przeżyło zaledwie 18 ludzi) zawdzięczali pomocy Niebios i duchom poległych towarzyszy broni[15].
Skutki starcia
Bitwa dla Japończyków była tragiczna w skutkach. Z 6900 żołnierzy, których tak bardzo potrzebowano na Nowej Gwinei, do Lae dotarło zaledwie 800. Muzeum Australian War Memorial podaje, że zginęło 2890 japońskich żołnierzy i marynarzy[9], do Rabaulu wróciło (zgodnie z raportem dowództwa 51. Dywizji) 90 oficerów i 1670 żołnierzy[16], z czego wynika, że los 2220 jest nadal nieznany.
"Miłościwa Opatrzność pomogła nam odnieść to wielkie zwycięstwo", oznajmił Douglas MacArthur w jednym ze swoich komunikatów. Wykorzystał tę okazję, domagając się ponownie (pierwszy raz uczynił to w lutym 1943 roku, podczas planowania operacji Cartwheel) dodatkowych pięciu dywizji i 1800 samolotów do prowadzenia dalszych działań na Nowej Gwinei.
Uwagi
Przypisy
- ↑ Morison 2010 ↓, s. 65.
- ↑ McAulay 1991 ↓, s. 32.
- ↑ McAulay 1991 ↓, s. 32-33.
- ↑ Morison 2010 ↓, s. 66.
- ↑ Morison 2010 ↓, s. 68.
- ↑ McAulay 1991 ↓, s. 44.
- ↑ McAulay 1991 ↓, s. 45.
- ↑ McAulay 1991 ↓, s. 48.
- ↑ a b Anniversary talks: Battle of the Bismarck Sea, 2-4 March 1943. [w:] Australian War Memorial& [on-line]. 1993.
- ↑ a b c Morison 2010 ↓, s. 70.
- ↑ Morison 2010 ↓, s. 69.
- ↑ Morison 2010 ↓, s. 72.
- ↑ Rob Manera: Remembering 1942. [w:] Australian War Memorial [on-line]. 2003. [dostęp 2010-09-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-08-24)].
- ↑ McAulay 1991 ↓, s. 159.
- ↑ McAulay 1991 ↓, s. 166.
- ↑ McAulay 1991 ↓, s. 168.
Bibliografia
- Lex McAulay: Battle of the Bismarck Sea. New York: St. Martin's Press, 1991. ISBN 0-312-05820-9.
- John Miller, Jr.: Cartwheel: The Reduction of Rabaul. Washington, DC: Center of Military History, United States Army, 1990, seria: United States Army in World War II: The War in the Pacific. LCCN 59-60004.
- Samuel Eliot Morison: Przełamanie bariery Bismarcka: 22 lipca 1942 – 1 maja 1944. Gdańsk: Finna, 2010. ISBN 978-83-899298-2-2.
Linki zewnętrzne
- Historic Wings: Battle of the Bismarck Sea.
- History.net Battle of the Bismarck Sea.
- Dr Alan Stephens, "Battle of the Bismarck Sea". battleforaustralia.org.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-13)]..
- Geoff Hastwell, 2003, "The Battle of the Bismarck Sea".
- Allyn D. Nevitt, 1996, "Battle of the Bismarck Sea".
Media użyte na tej stronie
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Abstract crossed rifles symbol on sunburst
The 3,793grt "Shin-ai Maru" burns after the attack
Variant version of a flag of Japan, used between January 27, 1870 and August 13, 1999 (aspect ratio 7:10).
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of Pacific_Ocean.
- Projection: Lambert azimuthal equal-area projection.
- Area of interest:
- N: 60.0° N
- S: −80.0° N
- W: −260.0° E
- E: −70.0° E
- Projection center:
- NS: −10.0° N
- WE: −165.0° E
- GMT projection: -JA-165.0/-10.0/180/19.998266666666666c
- GMT region: -R-320.2519138145009/-12.459450078533589/-5.473602099069988/26.40516525873812r
- GMT region for grdcut: -R-325.0/-90.0/-5.0/74.0r
- Relief: SRTM30plus.
- Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.