Bitwa o Brisbane
Bitwa o Brisbane – ironiczna nazwa zamieszek pomiędzy żołnierzami australijskimi i amerykańskimi 26–27 listopada 1942 roku na ulicach Brisbane.
Tło
Pomimo propagandowego podkreślania sojuszu i przyjaźni pomiędzy oboma krajami, część żołnierzy traktowała sojuszników z pogardą – dotyczyło to zarówno Amerykanów, jak i Australijczyków oraz Nowozelandczyków. Pojawienie się bardzo licznych żołnierzy amerykańskich w słabo zaludnionej Australii zaburzyło stosunki społeczne – tylko w okolicach Brisbane, w największym zgrupowaniu amerykańskich obozów wojskowych w Australii, stacjonowało w sumie 150 tysięcy żołnierzy, a okresowo 300 tysięcy, podczas gdy miasto zamieszkiwało 330 tysięcy Australijczyków. Kłopotem były także kwestie rasowe, wśród amerykańskich żołnierzy liczni byli żołnierze czarnoskórzy.
Do starć wśród żołnierzy dochodziło w mieście kilkukrotnie, np. w połowie 1940 roku miały miejsce dwudniowe zamieszki między żołnierzami australijskimi z wojsk lądowych i lotniczych a w grudniu 1941 starcia australijskich żołnierzy i amerykańskich marynarzy z jednego z krążowników. Między 11 a 20 marca 1942 roku wybuchły zamieszki na tle rasowym między żołnierzami amerykańskimi, w efekcie których czarnoskórych żołnierzy przeniesiono na południową stronę rzeki Brisbane, a na moście ustawiono punkty kontrolne.
Zamieszki
Do największych zamieszek, nazwanych „bitwą o Brisbane” doszło 26–27 listopada 1942 roku. Wzięło w nich udział kilka tysięcy żołnierzy australijskich i amerykańskich, a bezpośrednią przyczyną wybuchu walk była próba wylegitymowania amerykańskiego szeregowego Jamesa Steina z 404 Kompanii Łączności przez żandarmerię amerykańską. Stojący w towarzystwie pijanych Australijczyków żołnierz wdał się w kłótnię z żandarmami. Jeden z żandarmów zaatakował pałką jednego z Australijczyków, co doprowadziło do bójki. W krótkim czasie zasięg walk rozszerzył się. Do starć dołączać zaczęli kolejni żołnierze obu krajów, którzy rozładowywali w ten sposób narastające napięcie i niechęć do sojuszników. Starcia w mieście trwały dwa dni. Oficjalne statystyki mówią o jednym zabitym żołnierzu australijskim i kilkunastu rannych. Wśród Amerykanów 21 żołnierzy trafiło z obrażeniami do szpitali.
Następstwa
Dowództwa obu armii wprowadziły po zamieszkach zasadę ścisłej kontroli potencjalnie agresywnych grup żołnierzy, surowo zaczęto egzekwować zakaz posiadania broni w czasie wolnym. Pomimo działań obu stron w celu załagodzenia sytuacji, jeden z amerykańskich kapelanów oskarżył Australijczyków o zaplanowanie zamieszek i bezczynność żandarmerii. Australijczycy zaś byli niezadowoleni z powodu bezkarności amerykańskiego żołnierza, który zastrzelił Australijczyka. Australijski sąd wojskowy skazał jednak za udział w zamieszkach tylko jednego żołnierza, któremu zasądzono karę sześciu miesięcy pozbawienia wolności.
Także w okresie późniejszym zdarzały się pojedyncze przypadki bójek między żołnierzami bądź zabójstw, np. 19 stycznia 1943 roku w Brisbane zastrzelono australijskiego marynarza. Do większych bójek doszło też w innych miastach Australii (np. zamieszki w Melbourne, 1942) i Nowej Zelandii (np. bitwa na Manners Street, 1943), choć miały one zdecydowanie mniejszą skalę niż w Brisbane.
Bibliografia
- Tadeusz Wróbel, Szorstka przyjaźń, [w:] Polska Zbrojna [online], onet.pl, 19 maja 2011 [dostęp 2011-05-23] [zarchiwizowane z adresu 2011-05-26] (pol.).
Media użyte na tej stronie
Repairing broken windows at the American canteen, Brisbane, November 1942. The broken glass and damage was the result of what became known as the Battle of Brisbane between Australian and American servicemen and by 8pm on the 27th of November, over 2000 poeptle were involved in the disturbance. There were fights at various Canteens around Brisbane and the ground floor of the American PX was demolished. (Information taken from Ralph, B. They passed this way).