Bitwa o Ortonę

Bitwa o Ortonę
II wojna światowa, kampania włoska
Ilustracja
Kanadyjski strzelec wyborowy w ruinach Ortony
Czas

20–28 grudnia 1943

Miejsce

Ortona

Terytorium

Włochy

Wynik

zwycięstwo Kanadyjczyków

Strony konfliktu
 III Rzesza Kanada
Dowódcy
Richard HeidrichChris Vokes
Siły
jeden bataliondwa bataliony
Straty
nieznane650 zabitych i rannych[1][2]
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
42°21′N 14°24′E/42,350000 14,400000

Bitwa o Ortonę – seria krótkotrwałych, ale zaciętych walk toczonych przez batalion niemieckich Fallschirmjäger (spadochroniarzy) z 1 Dywizji Spadochronowej pod dowództwem gen. Richarda Heidricha, z kanadyjskimi siłami uderzeniowymi kanadyjskiej 1 Dywizji Piechoty gen. Chrisa Vokesa w dniach 20–28 grudnia 1943 roku. Był to szczytowy moment walk toczonych na Adriatyckim froncie we Włoszech w tzw. „krwawym grudniu”. Do bitwy, nazywanej przez żołnierzy „Małym Stalingradem” z powodu bezpardonowych, krwawych walk na niewielką odległość, doszło w małej nadadriatyckiej miejscowości Ortona, zamieszkiwanej przed wojną przez około 10 000 osób.

Podłoże

Uderzenie 8 Armii na niemieckie pozycje Linii Gustawa na wschód od pasma Apeninów rozpoczęło się 23 listopada forsowaniem rzeki Sangro. Pod koniec miesiąca Linia Gustawa na tym odcinku została w wielu miejscach przełamana i wojska alianckie zaczęły torować sobie drogę ku rzece Moro (7 km dalej na północ), w ujściu której leży Ortona. W celu sforsowania Moro w początkach grudnia, wyczerpaną brytyjską 78 Dywizję Piechoty zluzowała na prawym skrzydle (nad samym morzem) kanadyjska 1 Dywizja Piechoty[3]. W połowie grudnia, po ciężkich walkach w zimowym błocie, 1 Brygadę Dywizji, która znalazła się w odległości 3 km od Ortony, zluzowała 2 Brygada, która otrzymała zadanie zajęcia miasta.

Ortona miała ogromne znaczenie strategiczne, jako jeden z nielicznych głębokowodnych portów wschodniego wybrzeża, którego wykorzystanie mogło skrócić linie zaopatrzenia 8 Armii, rozciągające się aż do Bari i Tarentu na odległym południowym krańcu półwyspu. Wojska Aliantów musiały więc zdobyć miasto. Ortona wchodziła w skład pasa umocnień Linii Gustawa, wobec czego Niemcy zbudowali w miasteczku cały system wzajemnie się wspierających punktów ogniowych. Wraz z rozkazem „walki do końca o każdy dom”[4][5] niemiecka obrona miasta mogła być przeszkodą niemal nie do pokonania.

Bitwa

Martwy spadochroniarz niemiecki

Kanadyjczycy mieli przed sobą elementy znanej z waleczności 1 Dywizji Spadochronowej. W jej skład wchodzili żołnierze zahartowani w wielu walkach na wszystkich frontach II wojny światowej, a przy tym, zgodnie z rozkazem Adolfa Hitlera, mieli bronić Ortony za wszelką cenę.

Kanadyjski atak na miasto podjęła 20 grudnia 2 Brygada siłami jednego batalionu wzmocnionego elementami Seaforth Highlanders[5]. Jednocześnie pododdziały 3 Brygady uderzyły na północy miasta, dążąc do oskrzydlenia obrońców i przecięcia ich linii zaopatrzenia i łączności z zapleczem. Postępy były nieznaczne ze względu na trudny teren i zaciekłą obronę niemieckich spadochroniarzy.

W samym mieście Niemcy wznieśli liczne barykady, a wąskie uliczki wiodące do centralnie położonego Piazza Municipale zasypali gruzem. Jedyna droga, jaką mogły posuwać się naprzód kanadyjskie czołgi, była Corso Vittorio Emanuele, która została gęsto zaminowana; liczne pułapki minowe zbierały obfite żniwo podczas wszystkich ośmiu dni walk[6].

Co więcej, Niemcy porozmieszczali w mieście liczne punkty ogniowe wyposażone w karabiny maszynowe i działka przeciwpancerne, niemal uniemożliwiając postępy czołgów i piechoty[6]. Walki o każdy dom były niezwykle ciężkie, ale w ich trakcie Kanadyjczycy wprowadzili taktykę „mysich dziur”. Taktyka ta polegała na wybijania dziur w ścianach budynków (a domy w Ortonie w większości stykały się ścianami) przy użyciu piatów, a nawet nieporęcznych w tych warunkach dział przeciwpancernych[6]. Przez tak wybite otwory żołnierze rzucali granaty i ruszali do ataku. Zwykle uderzano na najwyższym piętrze, a potem oczyszczano budynek schodząc coraz niżej w ciągłych walkach wręcz[5]. „Mysie dziury” używane były także do przedostania się z pokoju do pokoju tego samego mieszkania, czasami całkowicie zaskakując przeciwników.

Taktyki tej używano również do strzelania w poprzek ulicy, co powodowało czasami znaczne straty po obu stronach. Szczególnie śmiertelnego ataku dokonał niemiecki saper Karl Bayerlein, który wysadził w powietrze budynek wraz z zajmującymi go Kanadyjczykami; tylko jeden kanadyjski żołnierz przeżył[7]. Kanadyjczycy odpowiedzieli takim samym atakiem zabijając wszystkich żołnierzy niemieckich dwóch drużyn[6].

Po sześciu dniach zaciętych walk do akcji wszedł 3. batalion 2 Brygady, któremu towarzyszyły czołgi 1 Brygady Pancernej z pułku o nazwie Régiment de Trois-Rivières.

Wreszcie 28 grudnia, po ośmiu dniach walk, wyczerpane oddziały niemieckie, które nie mogły doczekać się posiłków, wycofały się z miasta. Kanadyjczycy ponieśli jednak znaczne straty, sięgające 25% strat w całej kampanii włoskiej.

Dane odnośnie do liczby ofiar w ciągu 8-dniowych walk o Ortonę i w czasie całej kampanii grudniowej nie zawsze są ze sobą zgodne. I tak np. Zuehlke twierdzi, że straty Kanadyjczyków wyniosły 1375 zabitych i 964 rannych, podczas gdy na stronie Canadiansoldiers.com znajduje się informacja, że straty 1 Dywizji w grudniu (w tym 1 Brygady forsującej rzekę Moro, 2 Brygady walczącej w mieście i 3 Brygady dokonującej manewru oskrzydlającego) wyniosły 4206 ludzi, w tym 695 zabitych. Na Cmentarzu Wojennym w Ortonie znajduje się 1615 grobów, w tym 1375 kanadyjskich (stąd wniosek Zuehlkego)[2].

Przypisy

Bibliografia

  • David Bercuson, Maple Leaf Against the Axis, Calgary: Red Deer Press, 2001, ISBN 0-8899-5305-8.
  • Farley Mowat, And No Birds Sang, Toronto: McClelland & Stewart, 1979, ISBN 978-0-7710-6618-4.
  • Mark Zuehlke, Ortona: Canada's epic World War II battle, Vancouver: Douglas & McIntyre, 1999, ISBN 1-55054-557-4.

Media użyte na tej stronie

Italy relief location map.jpg
Autor: Eric Gaba (Sting - fr:Sting) and NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Blank physical map of Italy including the 08-2009 modification of the boundary between Emilia-Romagna and Marche regions, for geo-location purpose.
Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Flag of Canada (1921–1957).svg
The Canadian Red Ensign used between 1921 and 1957.

This image has compared for accuracy (mainly colors) using an image from World Statesmen. The only change is making the maple leaves green from red. This image has compared for accuracy (mainly colors) using an image from World Statesmen. The most recent version of this image has changed the harp into one with a female figure; see [http://flagspot.net/flags/ca-1921.html FOTW
Battle icon active (rifles).svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Abstract crossed rifles symbol on sunburst
Canadian Perth Regiment sniper in Orsogna January 1944.jpg
Pte. Jack Bailey of the Perth Regiment, sniping at enemy troops, Orsogna, Italy, 29 January 1944. Bailey is using a Pattern 1914 Enfield bolt-action rifle fitted with a telescopic sight. There is a Bren light machinegun next to him.
DeadGermanOrtona.jpg
German corporal who was killed during fighting with the Loyal Edmonton Regiment, Ortona, Italy.