Bitwa o Ustrzyki Dolne

Bitwa o Ustrzyki Dolne
wojna polsko-ukraińska
Ilustracja
Rysunek autorstwa Antoniego Hory przedstawiający zajęcie stacji kolejowej w Ustrzykach Dolnych przez żołnierzy z pociągu pancernego „Kozak” por. Maczka
Czas

20 listopada 1918

Miejsce

Ustrzyki Dolne

Terytorium

Małopolska Wschodnia

Przyczyna

potrzeba otworzenia drugiej linii zaopatrzeniowej do oblężonego Lwowa

Wynik

zwycięstwo Polaków

Strony konfliktu
 II Rzeczpospolita Zachodnioukraińska Republika Ludowa
Dowódcy
Stanisław Maczeknieznani
Siły
ok. 120 żołnierzy,
1 pociąg pancerny
nieznana liczba żołnierzy,
1 pociąg pancerny,
4 działa polowe
brak współrzędnych
Pamiątkowy mural ku czci generała Stanisława Maczka w Ustrzykach Dolnych

Bitwa o Ustrzyki Dolnebitwa stoczona 20 listopada 1918 roku w trakcie wojny polsko-ukraińskiej przez oddziały Wojska Polskiego z Ukraińską Armią Halicką.

Tło sytuacyjne

Ustrzyki Dolne wraz z okolicznymi wsiami, zamieszkanymi głównie przez ludność ruską, zostały opanowane przez oddziały Ukraińskiej Armii Halickiej w pierwszych dniach listopada 1918 roku, po rozpoczęciu wojny polsko-ukraińskiej. Jednocześnie od 1 listopada trwały walki o Lwów, w którym nie było regularnych oddziałów Wojska Polskiego, a po broń chwycili mieszkańcy. Miasto znajdowało się niemal w całkowitym okrążeniu, w głębi terenu będącego pod kontrolą ukraińską, a przerzutu wojsk i zaopatrzenia można było dokonywać tylko jedną linią kolejową z Przemyśla. Polskie dowództwo uznało, że to nie wystarczy do utrzymania miasta. Druga linia austriackiej kolei żelaznej prowadząca do Lwowa od południa, wiodła z opanowanego przez Polaków Krosna przez m.in. Ustrzyki Dolne, Chyrów i Sambor. Dlatego stacjonujące w Krośnie polskie dowództwo podjęło decyzję o wybiciu drugiej ścieżki do oblężonego miasta. Pierwszym celem na tej drodze były Ustrzyki Dolne.

Przebieg bitwy

Do poprowadzenia ataku wyznaczono por. Stanisława Maczka, młodego oficera z dużym doświadczeniem nabytym w armii austriackiej. Objął on dowództwo nad pociągiem pancernymKozak” i kompanią ok. 120 żołnierzy. 20 listopada 1918 roku Maczek wyruszył ze swoim oddziałem ze stacji kolejowej w Krośnie i nie niepokojony przez nikogo dojechał nim na dworzec w Ustrzykach Dolnych. Zaskoczenie przeciwnika było całkowite. Polscy żołnierze wyskoczyli z pociągu i zaatakowali wroga w rejonie dworca. Krótka walka na bagnety przesądziła o wyniku bitwy. Jednocześnie w Ustrzykach znajdował się także ukraiński pociąg pancerny, który ostrzelany przez maczkowców nie zdołał otworzyć ognia. Polacy zdobyli na wrogu cztery działa polowe.

Znaczenie bitwy

Niewielkie starcie w Ustrzykach Dolnych, poprzez szybkie zajęcie dworca na strategicznej trasie kolejowej, otworzyło Wojsku Polskiemu duże możliwości. Dalsze natarcie na wschód początkowo rozwijało się pomyślnie i zaowocowało zdobyciem Chyrowa 16 grudnia. Ofensywa została jednak zatrzymana pod Samborem, którego Polakom nie udało się zdobyć; w efekcie druga linia zaopatrzeniowa do Lwowa nie została otwarta. Stolica Galicji wytrzymała jednak w oblężeniu z jedną linią aż do maja, kiedy została uwolniona przez generalną polską ofensywę.

Po bitwie

Po wyzwoleniu miasta przez Wojsko Polskie, Ustrzyki Dolne były jeszcze kilkakrotnie atakowane przez siły przeciwnika, m.in. w styczniu 1919 roku kolumna nacierających wojsk ukraińskich została rozbita przez polską kawalerię nieopodal wsi Równia. Nigdy już jednak nie udało się Ukraińcom zdobyć miasta.

24 listopada, ppłk Józef Swoboda, podczas spotkania z przedstawicielami żydowskiej społeczności Ustrzyk Dolnych, zażądał od nich 300 000 koron okupu, który miał być dostarczony w przeciągu godziny. Zdaniem Swobody, miejscowi Żydzi mieli kolaborować z Ukraińcami. W przypadku odmowy zapłacenia, zagroził, że zniszczy dzielnice żydowską przy użyciu pociągu pancernego. Żydom udało się zebrać 59 337.82 koron. Informacja o żądaniu Swobody dotarła do Zygmunta Lasockiego, członka Polskiej Komisji Likwidacyjnej, który uznał ją za nielegalną. Pomimo tego, Swobodzie udało się zebrać jeszcze dodatkowych 90 000 koron[1].

Pamięć

W 2010 roku grupa mieszkańców Ustrzyk Dolnych w ramach wolontariatu wykonała mural w pobliżu dworca w Ustrzykach Dolnych na cześć porucznika (później generała) Stanisława Maczka i jego walki w pociągu pancernym.

W listopadzie 2020 roku w Ustrzykach Dolnych osłonięto pomnik Stanisława Maczka, ustawiony pomiędzy kościołem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski a zabytkowym dworcem kolejowym, na którym odbyła się bitwa z 1918 roku[2].

Przypisy

Bibliografia

  • Piotr Potomski: Generał broni Stanisław Władysław Maczek (1892-1994). Warszawa: 2008.
  • Jerzy Samborski: Generał Maczek. Liberation Route of the Polish 1st Armoured Division of General Maczek, 2010. [dostęp 2019-01-06].
  • Krzysztof Bulzacki: Lwowskie sylwetki... gen. Stanisław Maczek. Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo – Wschodnich, 1995. [dostęp 2019-01-06].
  • William W. Hagen: Anti-Jewish violence in Poland, 1914-1920. Cambridge: Cambridge University Press, 2018. ISBN 978-0-521-73818-7.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
Kozak (armoured train) at Ustrzyki Dolne Train Station.jpg
Pociąg pancerny "Kozak" przy stacji kolejowej Ustrzyki Dolne. Autor rysunku: Antoni Hora
Memory wall painting of General Stanislaw Maczek in Ustrzyki Dolne, Poland.jpg
Autor: Lelek 2v, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pamiątkowy mural ku czci generała Stanisława Maczka w Ustrzykach Dolnych
Flag of Poland (1919–1927).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.