Bitwa pod Święcianami (1919)
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas | 13–14 maja 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | pod Święcianami | ||
| Terytorium | Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich | ||
| Wynik | zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bitwa pod Święcianami – walki grupy mjr. Stefana Dęba-Biernackiego z oddziałami sowieckiej grupy Pugaczewskiego toczone w początkowym okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
W pierwszych miesiącach 1919 roku na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej stacjonowały jeszcze wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały Wojska Polskiego[2]. W lutym 1919 jednostki polskie weszły w kontakt bojowy z oddziałami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy nie wypowiedziana wojna polsko-bolszewicka[3].
16 kwietnia Naczelny Wódz Józef Piłsudski rozpoczął operację wileńską. Doprowadziła ona nie tylko do zajęcia Wilna, ale i do znacznego przesunięcia linii frontu na północ i wschód[4][5].
Na początku maja wojska polskie Frontu Litewsko-Białoruskiego gen. Stanisława Szeptyckiego rozpoczęły natarcie w kierunku wschodnim i północnym[6].
Walczące wojska
 Wojsko Polskie | ||
|---|---|---|
| dowództwo 2 Dywizji Piechoty Legionów | gen. Edward Śmigły-Rydz | Front Litewsko-Białoruski |
| Grupa płk. Tokarzewskiego | płk Michał Tokarzewski | |
| ⇒ podgrupa mjr. Dęba- Biernackiego | mjr Stefan Dąb-Biernacki | 2 DP Leg. |
| → I/5 pułku piechoty Legionów | ||
| → II/5 pułku piechoty Legionów | ||
| → 1/6 pułku piechoty Legionów | ||
| → 6/6 pułku piechoty Legionów | ||
| ⇒ podgrupa mjr. Zajchowskiego | mjr Zygmunt Zajchowski | |
| → 5 i 8/5 pułku piechoty Legionów | ||
| → pluton 9 pułku artylerii polowej | ||
 Armia Czerwona | ||
| ⇒ grupa Pugaczewskiego | Pugaczewski | Armia Zachodnia |
| ⇒ Dywizja Litewska | ||
| ⇒ 17 Dywizja Strzelców | ||
Walki pod Święcianami
Na początku maja 1919 w rejonie Wilna stały oddziały 2 Dywizji Piechoty Legionów[7].
Celem odrzucenia wojsk sowieckich dalej na północ, zorganizowano grupę ppłk. Michała Tokarzewskiego w składzie: I i II batalion 5 pułku piechoty Legionów, I i II batalion 6 pułku piechoty Legionów, batalion poznański, 1 i 3 szwadron 1 pułku szwoleżerów, 5 szwadron 9 pułku ułanów, 4 bateria 9 pułku artylerii polowej, 2 bateria 6 pułku artylerii polowej, pół baterii 8 pap. W sumie grupa liczyła ponad 2400 żołnierzy i dziesięć dział[8].
12 maja z wojsk ppłk. Tokarzewskiego wydzielono między innymi grupę mjr. Stefana Dęba-Biernackiego (dowódca 5 pp Leg.). Jej zadaniem było opanowania linii Łyntupy – Nowe i Stare Kołtyniany – Święciany. Dowódca grupy mjr. Dąb-Biernacki przyjął dwukolumnowe ugrupowanie bojowe[9]. 13 maja obie kolumny ruszyły do natarcia. Pierwsza pod dowództwem mjr. Dęba-Biernackiego w składzie 3, 4, 6 i 7 kompania 5 pułku piechoty Legionów, 1 i 6 kompania 6 pp Leg. oraz pluton 8 pap, wyruszyła z Kabaczek przez Orniany na Nowe Święciany. Druga kolumna, pod dowództwem kpt. Zygmunta Zajchowskiego, w składzie: 5 i 8 kompania 5 pułku piechoty Legionów oraz pluton 9 pap wymaszerowała z Powiewiórki przez Strunojcie na Stare Święciany[10].
14 maja kolumna mjr. Dęba-Biernackiego uderzyła na Nowo-Święciany i zdobyła je[11]. Następnie zaatakowała folwark Druściany i wdarła się do Święcian. W mieście rozgorzały walki uliczne. W tym czasie od południowego wschodu uderzyła kolumna kpt. Zajchowskiego. W wyniku zaciętych walk Święciany zostały wyzwolone, a następnego dnia odbito Łyntupy i Ignalino[12][13].
Komunikaty prasowe Sztabu Generalnego donosiły[14]:
- 16 V 1919 – Na odcinku północno-wschodnim od Wilna zajęliśmy dworzec w Nowo-Swięcianach, Swięciany i Murki. Nieprzyjaciel wycofał się w popłochu. Zdobyto olbrzymi materjał kolejowy i 5 karabinów maszynowych; wzięto około 100 jeńcow.
- 7 IX 1919 – Zdobycz nasza w Święcianach wzrosła do 200 jeńców, w tem 16 oficerów, zdobyto przytem 10 karabinów maszynowych. Pozatem bez zmiany.
Bilans walk
W walkach o Święciany Polacy odnieśli zwycięstwo, a przeciwnik został odepchnięty od Wilna. Wzięto około dwustu jeńców, zdobyto dziesięć ckm-ów i kilkaset wagonów towarowych[8].
Przypisy
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 9.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 146.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 84.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 160.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 341.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 138.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 408.
- ↑ Bąbiński 1929 ↓, s. 31.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 342.
- ↑ Bąbiński 1929 ↓, s. 32.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 139.
- ↑ Skarbek 1929 ↓, s. 18.
- ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 107,109.
Bibliografia
- Kazimierz Bąbiński: Zarys historji wojennej 5-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. W arszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
- Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918–1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Edward Skarbek: Zarys historji wojennej 6-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Ofensywa na Wilno; 1919. Adam Przybylski, Wojna Polska 1918 ― 1921; Szkic Nr 8.
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.