Bitwa pod Anghiari (obraz Leonarda da Vinci)

Ten artykuł należy dopracować: od 2017-07 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł, → poszerzyć o istotne informacje, technika, kompozycja, studia do obrazu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Szkic elementu do malowidła Bitwa pod Anghiari wykonany prawdopodobnie przez samego Leonarda

Szkic wykonany przez nieznanego ucznia Leonarda na podstawie kartonu swego mistrza

Szkic wykonany przez Rubensa na podstawie kartonu Leonarda

Bitwa pod Anghiari – malowidło tworzone w latach 1503–06 przez włoskiego artystę renesansowego Leonarda da Vinci.

Malowidło zostało zlecone przez Signorię do Sali Rady w Palazzo Vecchio (Pałacu Vecchio) we Florencji. Leonardo otrzymał zlecenie dzięki znajomości z Niccolò Machiavellim.

Prace rozpoczęły się w 1503. Leonardo nigdy nie ukończył obrazu. Powstał jedynie karton (który uległ zniszczeniu bądź zaginął). Dzieło (karton umieszczony już w swym miejscu przeznaczenia) przyczyniło się do rywalizacji Leonarda z Michałem Aniołem, który otrzymał zlecenie przez Signorię na malowidło na sąsiedniej ścianie (które ostatecznie otrzymał, lecz go nie zrealizował ze względu na inne kontrakty i wezwanie go przez papieża Juliusza II do Rzymu), obok rozpoczętego już dzieła swego rywala.

Według badań przeprowadzonych przez Irvinga Stone’a do swej książki o Michale Aniele Udręka i ekstaza (dokonanych pod kierunkiem i dzięki pomocy naukowców takich jak Bernard Berenson, Ludwig Goldscheider, Aldo Fortuna, Ulrich Middeldorf) malowidło zostało zrealizowane przez Leonarda, lecz uległo zniszczeniu przez źle wykonaną eksperymentalną miksturę jaką artysta zastosował. Zmieszał on mianowicie wosk z rozpuszczalnikiem oraz gumą arabską, a następnie składniki te poddał działaniu gorąca, co spowodowało roztopienie wosku i spłynięcie farb. Była to ponoć zaprawa opisana przez Pliniusza.

Tematyka

Według kontraktu na malowidle przedstawione miało być istotne wydarzenie w historii Florencji, uświetniające jej wielkie zwycięstwa. Konkretne wydarzenie wybrał sam artysta. Malarz realistycznie przedstawił w swym dziele pełną dynamizmu i grozy scenę batalistyczną bitwy pod Anghiari, w której kłębowiska ciał ludzi i koni przeplatają się we wzajemnych uściskach. W ten sposób ukazał swoją wizję wojny. Podobnie zrobił to w jednym ze swych późniejszych szkiców (wykonanym po 1503), który występuje pod nazwą Pazzia bestialissima (Bestialski obłęd – tak właśnie nazywał Leonardo wojnę, co chyba najlepiej obrazującego jego do niej stosunek), który w pewnej mierze nawiązuje zapewne do Bitwy pod Anghiari.

Do naszych czasów zachowały się jedynie rysunki wykonane przez różnych malarzy na podstawie kartonu oraz jeden szkic samego Leonarda. To nieukończone dzieło inspirowało wielu artystów samym swym zarysem. Najsłynniejszy dziś szkic stworzył Peter Paul Rubens.

Bibliografia

• Jan Białostocki: Sztuka cenniejsza niż złoto, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1969, ISBN 83-01-14301-0.
• Maria Lessing: Leonardo da Vinci’s Pazzia bestialissima, w: The Burlington Magazine for Connoisseurs, Vol. 64, No. 374, maj, 1934.
• Marco Rosci: Leonardo da Vinci, w: Sztuka świata, tom 5, Wydawnictwo „Arkady”, Warszawa 2006, ISBN 83-213-3479-2.
• Irving Stone: Udręka i ekstaza, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1990, ISBN 83-7079-929-9.