Bitwa pod Arginuzami

Bitwa pod Arginuzami
II wojna peloponeska
Ilustracja
Schemat bitwy
Czas

406 p.n.e.

Miejsce

Arginuzy

Terytorium

Morze Egejskie

Przyczyna

Zablokowanie floty Konona

Wynik

Zwycięstwo Aten

Strony konfliktu
AtenySparta
Dowódcy
Trazyllos (naczelny dowódca)
Arystokrates
Diomedon
Perykles
Erasinides
Arystogenes
Protomachos
Lyzias
Kallikratidas (nauarch)
Trasondas
Siły
150 okrętów ok. 24 000 ludzi120 okrętów[1] ok. 19 000 ludzi
Straty
25 okrętów, ponad 4000 ludzi70 okrętów, 15 000 ludzi
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata, u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
39,033333°N 26,800000°E/39,033333 26,800000

Bitwa pod Arginuzami, zwana też bitwą koło wysp arginuzyjskich – starcie zbrojne, które miało miejsce roku w 406 p.n.e. pomiędzy Atenami a Spartą. Była to największa bitwa morska wojny peloponeskiej, w której brało udział około 270 statków i 50 tys. marynarzy i żołnierzy[2].

Przyczyny bitwy

Licząca 170 okrętów flota spartańska pod dowództwem Kallikratidasa zablokowała w porcie Mitylena na Lesbos flotę ateńską liczącą 40 okrętów (początkowo było ich 70, ale 30 statków Ateńczycy stracili w bitwie u wejścia do portu, ich załogi jednak w większości się uratowały), pod dowództwem Konona. Jednocześnie sojusznicy Sparty rozpoczęli oblężenie Mytileny od strony lądu. Ateńczycy wysłali Kononowi na pomoc całą swoją flotę, by przerwać oblężenie. Kallikratidas, unikając walki na dwa fronty postanowił zaatakować flotę ateńską na pełnym morzu, do oblężenia Mityleny zostawiając jedynie 50 okrętów[3][4].

Stosunek sił i ustawienie flot

Ateńczycy dysponowali ponad 150 trójrzędowcami (na każdym ok. 160 osób załogi), w tym 110 własnych i 40 sojuszniczych, przy czym trzeba podkreślić, że większość okrętów ateńskich była obsadzona niedoświadczonymi załogami. Siłami ateńskimi dowodziło 9 strategów (Arystokrates, Diomedon, Perykles, Erasinides, Hippeus z Samos, Protomachos, Trazyllos, Lyzias, Arystogenes), z których większość miała pod sobą po 15 okrętów (jedynie Hippeus miał ich tylko 10) pozostałymi 20 okrętami dowodzili nieznani z imienia taksiarchowie (10), nauarchowie (3) i sojusznicy (ok. 7). Flota ta składała się zatem z 12, dowodzonych oddzielnie, grup. Flota ateńska była ustawiona w głębokim szyku w dwóch liniach po 6 grup jednostek każda. Dodatkowo okręty 2 grup w centrum pierwszej linii (Hippeus i Taksiarchowie), były ustawione jeden za drugim. Siły spartańskie liczyły 120 okrętów (w tym jedynie 10 ze Sparty), pod jednolitym dowództwem Kallikratidasa i były ustawione w jednej linii. Sam Kallikratidas znajdował się na prawym skrzydle. Okręty spartańskie były szybsze od ateńskich[5][6].

Przebieg bitwy

Bitwa trwała wiele godzin i początkowo była wyrównana, sytuacja zmieniła się, gdy zginął Kallikratidas[7]. i flota spartańska została pozbawiona dowództwa. Następnie prawe skrzydło ateńskie dowodzone przez Protomachosa przełamała opór lewego skrzydła floty spartańskiej, co spowodowało ucieczkę Spartan (a właściwie sojuszników Sparty bowiem 9 z 10 okrętów spartańskich zostało zatopionych). Ateńczycy nie podjęli pogoni, próbowali jeszcze jedynie zaskoczyć Spartan oblegających Mitylenę, którzy jednak zdołali się wycofać przed ich nadpłynięciem[8][9].

Bilans

Ateńczycy stracili w bitwie 25 okrętów, wraz z większością załóg (akcja ratunkowa nie powiodła się z powodu burzy), zaś flota spartańska ponad 70 okrętów[10].

Skutki

Bezpośrednim, skutkiem bitwy było, zgodnie z planem Ateńczyków, odblokowanie armii Konona. Zwycięstwo Aten chwilowo przywróciło też, przynajmniej pozornie, równowagę sił na morzu. Pośrednie skutki były jednak niekorzystne dla Aten. Po śmierci niedoświadczonego Kallikratidasa, nauarchą, czyli władcą (wprawdzie nieoficjalnym) floty spartańskiej, ponownie został zdolny i mający doświadczenie w walce morskiej, Lizander. Duże straty wśród dobrze urodzonych Ateńczyków wywołały szok w mieście i stratedzy dowodzący w bitwie zostali złożeni z urzędów, a następnie skazani na śmierć; zarzucono im, że nie ratowali tonących. Obie strony zdawały też sobie sprawę z tego, że flota wysłana pod Arginuzy, jest ostatnią jaką Ateny były w stanie wystawić. Do floty tej zaciągnięto zarówno obywateli jak i metojków, oraz niewolników, wioślarzami byli też Ateńczycy z najlepszych rodów, dotąd służący jedynie w jeździe, zatem porażka tej floty będzie oznaczała ostateczną klęskę Aten. Nastąpiło to rok później, w bitwie pod Ajgospotamoj[11].

Literatura dodatkowa

Przypisy

  1. Ksenofont ↓, Historia grecka I, 6.3.
  2. Biernacki 2006 ↓, s. 62.
  3. Biernacki 2006 ↓, s. 60–62.
  4. Lach 2008 ↓, s. 190.
  5. Biernacki 2006 ↓, s. 61–62.
  6. Lach 2008 ↓, s. 191–192.
  7. Diodor ↓, Biblioteka historyczna XIII, 99.
  8. Biernacki 2006 ↓, s. 63–65.
  9. Lach 2008 ↓, s. 192–193.
  10. Biernacki 2006 ↓, s. 64.
  11. Biernacki 2006 ↓, s. 65–66.

Bibliografia

  • Diodor Sycylijski: Biblioteka historyczna.
  • Ksenofont: Historia grecka. Przełożył Witold Klinger, wstęp i komentarz Józef Wolski. Wrocław: Ossolineum, DeAgostini, 2004. ISBN 83-04-04686-5.
  • Plutarch: Cztery żywoty: Lizander, Sulla, Demostenes, Cyceron. Z języka greckiego przełożył i komentarzem opatrzył: Mieczysław Brożek. Warszawa: Czytelnik, 2003. ISBN 978-83-07029450.
  • Witold Biernacki: Ajgospotamoj 405 p.n.e. Zabrze: Wydawnictwo inforteditions, 2006, seria: Pola bitew. ISBN 83-89943-08-5.
  • Grzegorz Lach: Sztuka wojenna starożytnej Grecji. Od zakończenia wojen perskich do wojny korynckiej. Zabrze: Wydawnictwo inforteditions, 2008, s. 189–194, seria: Bitwy / Taktyka. ISBN 978-83-89943-25-5.

Media użyte na tej stronie

World location map.svg
Blank political world map for location map templates (Equirectangular projection).
Battle icon gladii.svg
Sign of place of battle to use in map's legend made of two crossed gladii
Arginuses-color.JPG
Arginuses_battle.jpg