Bitwa pod Baesweiler

Bitwa pod Baesweiler
Czas	22 sierpnia 1371
Miejsce	Baesweiler
Terytorium	księstwo Jülich
Wynik	zwycięstwo księcia Jülich
Strony konfliktu
Brabancja Jülich, Geldria
Dowódcy
Wacław I Wilhelm II
Siły
ok. 2500 ok. 1600
Położenie na mapie Niemiec miejsce bitwy
50°54′10,8″N 6°10′49,5″E/50,903000 6,180417

Wacław I

Bitwa pod Baesweiler – bitwa stoczona 22 sierpnia 1371 w pobliżu miejscowości Baesweiler na terenie księstwa Jülich, pomiędzy siłami dowodzonymi przez księcia Brabancji Wacława I luksemburskiego oraz wojskami księcia Jülich Wilhelma II, zakończona zwycięstwem Wilhelma II.

Przyczyny

Napięcie pomiędzy księstwami Brabancji i Jülich narastało już w latach 60. XIV w. Powodem była ekspansja polityczna i terytorialna książąt Brabancji, na którą władcy Jülich odpowiadali pozwalając atakować kupców pochodzących z Brabancji, Liège i Kolonii. Oficjalny protest księcia Brabancji Wacława I luksemburskiego pozostał bez skutku, wobec czego władca ten postanowił zorganizować wyprawę wojenną przeciwko księciu Jülich Wilhelmowi II^[1][2].

Siły stron

Wacław skoncentrował swoje rycerstwo w sierpniu w Maastricht, skąd stara rzymska droga prowadziła prosto do Jülich. Pod jego dowództwem zebrało się nie tylko rycerstwo brabanckie, ale także rycerze z biskupstwa Liège, hrabstw Namur, Hainaut i Flandrii, a nawet z Francji. Dysponował też pewną liczbą łuczników z Brukseli i Leuven. Łącznie jego siły liczyły ok. 2500 ludzi. Przygotowujący się do obrony Wilhelm II miał tysiąc swoich ludzi, wspomógł go też sprzymierzony z nim książę Geldrii Edward z siłami liczącymi sześciuset wojowników. Ponadto pod jego rozkazy stanęła pewna liczba niemieckich rycerzy i członków milicji miejskich. Dysponował jednak siłami znacznie mniejszymi od przeciwnika^[1][2].

Bitwa

20 sierpnia Wacław ruszył ze swoim wojskiem w kierunku Jülich i wkroczył na terytorium przeciwnika, a jego ludzie rozpoczęli grabież. Wieczorem 21 sierpnia zatrzymał się pod Baesweiler, około dwunastu kilometrów od celu. Kolejnego dnia o poranku pojawiły się tam siły księcia Jülich i z zaskoczenia zaatakowały obóz przeciwnika. Brabantczycy uczestniczyli w tym momencie we mszy, a jedyną przygotowaną do walki formacją była straż przednia – gdy wojsko Wilhelma II pokonało jej opór, doszło w obozie brabanckim do paniki i ucieczki. Siły Wacława, mimo liczebnej przewagi, zostały rozgromione, a on sam dostał się do niewoli księcia Jülich^[1][2], podobnie jak spora część jego podkomendnych^[3]. Straty Wilhelma były niewielkie, ale jedną z ofiar po jego stronie był władca Geldrii, Edward, trafiony strzałą w oko^[2]. Miał zostać postrzelony już po bitwie, gdy otworzył hełm, przez jednego z własnych zbrojnych, należącego jednak do wrogiego mu stronnictwa^[4]. Zmarł dwa dni po bitwie^[3].

Zakończenie konfliktu

Gdy tylko wieść o porażce dotarła do Brukseli, przebywająca tam księżna brabancka Joanna podjęła próbę zorganizowania nowej armii. Jednak jej działania nie zakończyły się sukcesem, a stany księstwa brabanckiego wykorzystały sytuację, by wymusić na księżnej nowe przywileje^[1]. Odmówił pomocy, zaangażowany w działania zbrojne na południu swego kraju, król Francji^[5]. Dopiero prośba Joanny skierowana do cesarza Karola IV Luksemburskiego spowodowała reakcję: zadeklarował rozpoczęcie kampanii przeciwko księciu Jülich^[1][2] i zwołał swych wasali na 4 czerwca 1372 do Akwizgranu. Na wezwanie cesarza odpowiedzieli bardzo liczni feudałowie z terenu Rzeszy, w tym m.in. arcybiskupi Kolonii, Moguncji, Trewiru i Magdeburga, liczni biskupi, hrabia Holandii Albrecht I i wielu innych książąt^[1].

Przed wyruszeniem przeciwko Wilhelmowi zebrani (z których wielu było z księciem Jülich spokrewnionych) postanowili wystąpić z propozycją pokojowego rozwiązania konfliktu. Wilhelm, zapewne zaskoczony rozmiarem mobilizacji przeciwko niemu, chętnie przyjął tę propozycję. 20 czerwca ukorzył się przed cesarzem i przyznał do błędu, a 24 czerwca zawarł układ ze swym przeciwnikiem. Według postanowień tego traktatu, Wilhelm uwolnił bez okupu z niewoli księcia Wacława, a ponadto obaj władcy zapewnili o wzajemnej obronie swoich księstw – przy czym Wilhelm z tego tytułu miał otrzymać znaczną sumę pieniędzy (zapewne zamiast okupu)^[1][2]. Książę Brabancji został ponadto zobowiązany do spłaty strat poniesionych przez zbrojnych stojących po jego stronie^[2].

Skutki bitwy

Skutkiem porażki Wacława było załamanie jego ekspansywnej polityki. Konieczność zapłacenia wysokiej sumy pieniężnej swemu rywalowi i wyrównania strat swoich rycerzy wpędziła go w kłopoty finansowe. Miał ogromne długi, a jego pozycję polityczną osłabiło umocnienie się stanów w Brabancji. Kontynuowanie polityki ekspansji było niemożliwe zarówno z powodu braku pieniędzy, jak i z ograniczenia przez stany możliwości prowadzenia przezeń samodzielnej polityki^[1].

Śmierć księcia Geldrii miała też duże znaczenie dla jego kraju. Na tron powrócił więziony przez Edwarda (od dziesięciu lat) jego brat Renald III. Kilka miesięcy później schorowany Renald zmarł^[3][4]. Wobec braku męskich potomków obu braci i wygaśnięcia dynastii, rozgorzał kolejny konflikt, tym razem o tron geldryjski^[3]. Z tych zmagań ostatecznie zwycięsko wyszedł książę Jülich, który zapewnił księstwo Geldrii swojemu synowi, Wilhelmowi^[6].

Przypisy