Bitwa pod Bohusławiem

Bitwa pod Bohusławiem
Wojna polsko-bolszewicka
Czas22 maja 1920
Miejscepod Bohusławiem[a]
TerytoriumUkraińska Republika Ludowa
Przyczynawyprawa kijowska
Wyniknierozstrzygnięta
Strony konfliktu
 Polska Rosyjska FSRR
Siły
Dywizja Jazdy
6 Dywizja Piechoty
44 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921[1]

Bitwa pod Bohusławiem – walki polskiej Dywizji Jazdy gen. Aleksandra Karnickiego i 6 Dywizji Piechoty z oddziałami sowieckiej 44 Dywizji Strzelców toczone w okresie II fazy operacji kijowskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

25 kwietnia rozpoczęła się polska ofensywa na Ukrainie[2][3]. Zgrupowane na froncie od Starej Uszycy nad Dniestrem po Prypeć trzy polskie armie uderzyły na wschód. Za wewnętrznymi skrzydłami 2 i 3 Armii była ześrodkowana Dywizja Jazdy gen. Jana Romera[4][5].

Po stronie sowieckiej broniły się 12 Armia Siergieja Mieżeninowa w składzie 7., 44. i 58 DS oraz 17 DK, która osłaniała kierunek kijowski i białocerkiewski, a na lewym skrzydle 14 Armia Ijeronima Uborewicza w składzie 21., 41., 45. i 60 DS oraz 8 DK broniąca kierunku Żmerynka-Bracław[6].

W drugiej fazie polskiej ofensywy na Ukrainie Dywizja Jazdy nocą z 2 na 3 maja zajęła Białą Cerkiew[7]. Tu otrzymała zadanie osłony południowego skrzydła 3 Armii maszerującej na Kijów i północnego skrzydła 2 Armii. Dywizja miała osiągnąć rejon Karapysze - Mironówka, a równocześnie prowadzić rozpoznanie na Kaniów i Czerkasy[8]. 6 maja oddziały Dywizji Jazdy walczyły pod Olszanicą i Kahorlikiem, a 8 maja zajęły Szubówkę[9][10][11].

Przygotowując ofensywę na Ukrainie, dowództwo sowieckie wydzieliło z 12 Armii grupę Jakira, złożoną z dwóch dywizji i brygady piechoty oraz brygady kawalerii. Szykowała się ona do uderzenia przez Białą Cerkiew na Chwastów, na prawe skrzydło polskiej 3 Armii[12].

Walczące wojska

Jednostka
Dowódca
Podporządkowanie
II Rzeczpospolita Wojsko Polskie
Dywizja Jazdygen. Aleksander Karnicki2 Armia
5 Brygada JazdyDywizja Jazdy
1 pułk ułanówpłk Stefan Dziewicki5 BJ
16 pułk ułanówmjr Wilhelm Światołdycz-Kisiel
2 pułk szwoleżerów
4 dywizjon artylerii konnej
6 Dywizja Piechoty (6 DS?)
pociąg pancerny „Paderewski”
Armia Czerwona
44 Dywizja Strzelcówkomdyw. Iwan DubowojGrupa Jony Jakira
⇒ 130 Bohuńska BS44 DS
⇒ 131 Taraszczańska BS
→ 391 pułk strzelców

Walki pod Bohusławiem

17 maja 1920 Dywizja Jazdy gen. Aleksandra Karnickiego stała w rejonie Rokitna[b]. W związku z napływającymi informacjami o marszu 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego na front ukraiński i oznakami postępującej koncentracji sił nieprzyjaciela, dowództwo polskiej 2 Armii nakazało prowadzenie intensywnych działań rozpoznawczych, celem ustalenia sowieckich zamiarów[13].

22 maja dowódca Dywizji Jazdy zarządził wypad na Bohusław. Jego celem było zniszczenia zgrupowanych tam oddziałów Armii Czerwonej i rozpoznanie sytuacji taktycznej w tym rejonie. W tym celu zorganizowany został silny oddział wypadowy składający się z trzech grup. Grupa A, w składzie batalion 6 Dywizji Piechoty, pociąg pancerny „Listowski", dywizjon 2 pułku szwoleżerów i pluton artylerii, miała uderzyć na Bohusław od północy i zachodu. Grupa B, w składzie dwie kompanie 6 DP, szwadron 2 pułku szwoleżerów i pluton artylerii konnej, miała zająć Koropysze i stanowić odwód. Grupa C, w składzie trzy szwadrony 9 pułku ułanów i pluton artylerii konnej, miała stanowić oddział obejścia i odciąć odwrót przeciwnikowi uchodzącemu z Bohusławia[13].

W godzinach rannych grupy wypadowe ruszyły do działania. Maszerując na wschód wyparto z Koropysz i Pustowójtów trzy sotnie jazdy i pododdziały 391 pułku strzelców. We wczesnych godzinach popołudniowych 9 pułk ułanów zdobył Bohusław, biorąc 11 jeńców ze 130 BS, i zdobył trzy ckm-y. 3 szwadron pułku szarżował na uciekające tabory i zarąbał około 50 czerwonoarmistów z brygady Kotowskiego. Jednak na skutek opóźnienia się Grupy A, 500 strzelców z czterema działami wycofało się w kierunku Olchowca. Co prawda 9 pułk ułanów ścigał  wycofujące się sowieckie pododdziały, ale został omyłkowo ostrzelany przez nadciągającą artylerię Grupy A i po stracie trzech ułanów zawrócił[13][14].

Bilans walk

Wypad, mimo zaangażowania dużych sił, nie przyniósł oczekiwanych efektów. Zawiodło współdziałanie. Rozpoznano jedynie ugrupowanie 44 Dywizji Strzelców, a zeznania nielicznych jeńców nie poszerzyły wiedzy dowództwa polskiego o zamiarach Armii Konnej[13].

Uwagi

  1. Bohusław, miejscowość na Ukrainie na południowy zachód od Kaniowa
  2. W maju 1920 nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy Dywizji Jazdy. Dowodzenie dywizją od gen. Jana Romera przejął gen. Aleksander Karnicki.

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
A.Przybylski - Szkic nr 16.jpg
Działania zaczepne na Ukrainie; 1920 r. Adam Przybylski, Wojna Polska 1918 ― 1921; Szkic Nr 16.