Bitwa pod Byteniem

Bitwa pod Byteniem

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	luty – marzec 1919
Miejsce	pod Byteniem
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
brak współrzędnych

Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921^[1]

Bitwa pod Byteniem – walki oddziałów gen. Antoniego Listowskiego z oddziałami Zachodniej Armii Czerwonej toczone w początkowym okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

W ostatnich miesiącach 1918 i w pierwszych 1919, na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej, stacjonowały wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały odradzającego się Wojska Polskiego^[2]. W lutym 1919 oddziały polskie weszły w kontakt bojowy z jednostkami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy nie wypowiedziana wojna polsko-bolszewicka^[3]. W tym okresie oddziały polskie prowadziły ograniczone działania zaczepne^[4].

Walczące wojska

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
dowództwo Grupy	gen. Antoni Listowski
⇒ oddział mjr. Dąbrowskiego	mjr. Władysław Dąbrowski
→ I batalion wileński	por. Edward Kaczkowski
→ II batalion lidzki	kpt. Piotr Mienicki
→ pociąg pancerny „Kaniów”
Armia Czerwona
dowództwo Dywizji Zachodniej	Roman Łągwa
⇒ rewolucyjny pułk warszawski
⇒ 6 rewolucyjny pułk grodzieński

Walki pod Byteniem

A. Przybylski, Działania wstępne...^[5]

23 lutego 1919 gen. Antoni Listowski nakazał oddziałowi mjr. Władysława Dąbrowskiego uderzyć na Byteń^[6]. Ten, liczący około 750 żołnierzy, złożony z I batalionu wileńskiego, II batalionu lidzkiego oraz dywizjonu jazdy oddział, wspierany przez pociąg pancerny „Kaniów", już w pierwszym dniu walki opanował Zarzecze, po czym, potęgując uderzenie batalionem lidzkim, zaatakował miasteczko. Jazda obeszła je od północy, aby uniemożliwić ucieczkę załogi. Od południa natarcie wspierał pociąg pancerny^[7]. Po zdobyciu Bytenia 24 lutego obydwa bataliony odeszły do Prużany^[8].

1 marca na Byteń uderzyły sowieckie oddziały rewolucyjnego czerwonego pułku warszawskiego i batalion 6 rewolucyjnego pułku grodzieńskiego, składające się w większości z polskich komunistów. W tym czasie polską załogę Bytenia stanowił oddział Wileńskiego pułku strzelców, liczący około 120 żołnierzy. Pierwsze natarcie odparto, ale kiedy uszkodzeniu uległ jeden z karabinów maszynowych, przeciwnik wdarł się do miasteczka. Poległo dziesięciu żołnierzy polskich, wielu dostało się do niewoli^[7][9]. W następnym dniu Polacy odpowiedzieli kontratakiem, ale zostali odparci, ponosząc duże straty^[10]. Byteń odbity został dopiero w kwietniu, podczas polskiej ofensywy na Białorusi^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• BolesławB. Waligóra BolesławB., Dzieje 85-go pułku Strzelców Wileńskich, Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1928a .
• BolesławB. Waligóra BolesławB., Zarys historii wojennej 85-go pułku Strzelców Wileńskich, Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928b (Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920) .
• Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.
• Zarys historji wojennej 76-go lidzkiego pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.