Bitwa pod Callinicum (531)

Bitwa pod Callinicum
Wojna iberyjska
Ilustracja
Mapa ukazująca persko-bizantyjską granicę w IV i VI wieku
Czaswiosna 531 roku
MiejsceAr-Rakka, dzisiejsza Syria
Wynikzwycięstwo Persów
Strony konfliktu
Cesarstwo wschodniorzymskieSasanidzi
Dowódcy
Belizariusz
Hermogenes
Al-Harit ibn Jabalah
Azaretes
Al-Mundir III ibn al-Nu'man
Siły
około 20 000około 20 000
Straty
znaczneznaczne
Położenie na mapie Syrii
Mapa konturowa Syrii, u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
35°57′00″N 39°01′00″E/35,950000 39,016667

Bitwa pod Callinicum miała miejsce 19 kwietnia 531 roku między wojskami Cesarstwa Wschodniorzymskiego, dowodzonymi przez Belizariusza, a siłami Sasanidów, dowodzonymi przez Azartesa. W walkach uczestniczyli także arabscy sojusznicy każdej ze stron – z Persami sprzymierzeni byli Lachmidzi, natomiast z Bizancjum – Ghassanidzi. Po klęsce pod Darą w 530 roku Sasanidzi kontynuowali najazdy na Syrię, licząc na wyniszczenie gospodarcze strategicznego regionu przeciwnika. Belizariuszowi udało się odeprzeć najeźdźców i zmusić ich do bitwy.

Bitwa

W kwietniu 531 roku siły perskie liczące około 15 000 żołnierzy pod dowództwem Azaretesa wraz ze wspierającym je korpusem Lachmidów w sile 5000 żołnierzy[1], przekroczyły granicę w Circesium na Eufracie i pomaszerowały na północ. Gdy znalazły się w okolicach Callinicum, Belizariusz, dowodzącym lokalnymi siłami bizantyjskimi liczącymi około 5000 żołnierzy i 3000 ghassanidzkich Arabów, wyruszył w ich ślad. Persowie podążyli na zachód w stronę Chalkis, gdzie zostały ostatecznie zablokowane przez Rzymian. Belizariusz połączył się wówczas z wojskami Hermogenesa i jego siły liczyły około 20 000 ludzi. Persowie wycofali się na wschód, a Belizariusz ruszył ich śladem.

Początkowo Bizantyjczycy chcieli tylko odeprzeć Persów, nie ryzykując bitwy. Żołnierze jednak pragnęli walki i zemsty za liczne najazdy na Syrię, a ich wodzowi nie udało się ich uspokoić. Ostatecznie więc Belizariusz musiał przygotować się do otwartej bitwy.

Obydwie armie stanęły naprzeciw siebie 19 kwietnia 531 roku. Belizariusz ustawił swe wojska w niekonwencjonalny sposób, czym wprawił w zdziwienie Azaretesa. Na lewym skrzydle, stacjonującym przy rzece, ustawił piechotę, na prawym zaś Ghassanidów. W centrum natomiast znajdowała się pozostała piechota i ciężka jazda. Persowie podzielili swe wojska na dwa równorzędne oddziały, w których piechota została ustawiona przed kawalerią.

Przez większość dnia bitwa była wyrównana, dochodziło do szarż z jednej i drugiej strony, po czym jazda wycofywała się i kontynuowano ostrzał z łuków. W końcu jednak elitarnemu oddziałowi perskiej ciężkiej jazdy udało się zaskoczyć Ghassanidów i zadać im ciężkie straty, zmuszając ich tym samym do odwrotu. Zagłada prawej flanki sprawiła, iż Belizariusz podjął decyzję o wycofaniu się, aby zreorganizować szyki, ale Persowie nie dali mu na to czasu. Armia rzymska została przyparta do Eufratu, który musiała przekroczyć, jeśli chciała uniknąć rzezi i totalnego rozbicia. Zachariasz Retor opisuje odwrót jako bezładny:

[Rzymianie] zaczęli uciekać jeszcze przed perskim atakiem. Wielu wpadło do Eufratu i zginęło w jego odmętach, inni zaś zostali zabici[2].

Z innych źródeł wiadomo jednak, że Belizariusz na tyle umiejętnie dowodził swymi wojskami, że obronił przeprawę i to zadając Persom ciężkie straty, a jego armii udało się umknąć. Istnieje również możliwość, że Persowie po wycofaniu się głównych sił rzymskich nad rzekę po prostu przestali je atakować, wyłapując pojedyncze oddziały.

Następstwa

Wydaje się, że bitwa doprowadziła do impasu na froncie syryjskim. Armia bizantyjska straciła wielu żołnierzy i została zmuszona do wycofania się, ale Persowie również ponieśli duże straty i wojska Azaretesa były za słabe do inwazji na Syrię.

Osłabiona perska armia wycofała się, a Azaretes wrócił na dwór szacha, gdzie Kawad I zdjął go ze stanowiska. Bitwa była dla Belizariusza pierwszą z serii nie do końca udanych potyczek, jakie później trafiały mu się w czasie wojen z Sasanidami, co doprowadziło do tego iż Bizancjum musiało później, przy zawieraniu pokoju, płacić trybut. Callinicum było ostatnim dużym starciem wojny iberyjskiej, którą zakończył pokój wieczysty zawarty w 532 roku.

Przypisy

  1. Shahîd Irfan, Byzantium and the Arabs in the sixth century, część I, Dumbarton Oaks, 1995.
  2. Zachariasz Retor, | Kronika Syriacka, tłumaczenie i edycja Ernest Walter Brooks i John Frederick, Methuen & Co., 1899.

Bibliografia

  • Greatrex Geoffrey, Lieu Samuel N.C., The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars, Routledge, 2002.
  • Shahîd Irfan, Byzantium and the Arabs in the sixth century, część I, Dumbarton Oaks, 1995.
  • Stanhope Phillip Henry, The Life of Belisarius, Bradbury and Evans, 1829.

Media użyte na tej stronie

U+2694.svg
zwei stilisierte gekreuzte Schwerter als Zeichen zur Nutzung in Karten, in der Genealogie, etc.; Unicode-Zeichen U+2694
Syria physical location map.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical location map of Syria. De facto situation.
Roman-Persian Frontier in Late Antiquity.svg
Autor: Cplakidas, Licencja: CC BY-SA 3.0
The frontier between the Roman/Byzantine and Sassanid Persian empires in Late Antiquity (4th-7th centuries). Basemap taken from Image:Arshakuni Armenia 150-en.svg. Sources: G. Greatrex & S.N.C. Lieu: The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). Routledge 2002, ISBN 0-415-14687-9, pp. xxix–xxxii; R.W. Thomson, J. Howard-Johnston & T. Greenwood: The Armenian history attributed to Sebeos Liverpool University Press 1999, ISBN 0-85323-564-3, pp. 360–363; Map of the cities listed in Hierocles' Synecdemus after Ernest Honigmann, Le Synecdèmos d'Hiéroclès et l'opuscule géographique de Georges de Chypre, Brussels 1939