Bitwa pod Carowym Zajmiszczem

Bitwa pod Carowym Zajmiszczem – bitwa stoczona 23 i 24 czerwca 1610 roku pomiędzy wojskami Rzeczypospolitej i Rosji w czasie kampanii moskiewskiej trwającej wojny polsko-rosyjskiej.

29 września 1609 roku wojska pod wodzą kanclerza Lwa Sapiehy dotarły pod Smoleńsk. 4 października rozpoczęte zostało oblężenie miasta.

W tym samym czasie wojska cara Wasyla Szujskiego opanowały sytuację w rejonie Moskwy i na początku maja 1610 roku wysłany został na odsiecz Smoleńska oddział pod wodzą carskiego brata, Dymitra Szujskiego. W okolicach Możajska Dymitr Szujski zebrał 15 tys. żołnierzy, wspartych przez 25 tys. źle uzbrojonych i niewyszkolonych chłopów oraz 8 tys. świetnie wyposażonych żołnierzy szwedzkich gen. Jacoba De la Gardie. Osłonę głównym siłom zapewniały liczące 8 tys. ludzi siły Grigorija Wołujewa.

4 czerwca 1610 roku hetman Stanisław Żółkiewski wyruszył na czele głównych oddziałów i 22 czerwca dotarł do wyznaczonego przez siebie miejsca koncentracji pod Szujskiem, a 23 czerwca do Carowego Zajmiszcza. Sama miejscowość leżała w dolinie przegrodzonej groblą rzeki, za nim znajdował się staw i rozległa polana oraz las. Na wieść o zbliżaniu się Polaków, Rosjanie spalili miasteczko i przygotowali pułapki oraz prowizoryczne fortyfikacje w miejscu osłoniętym lasem, bagnami i rowem od strony grobli.

Doszło do starcia, które zakończyło się bez wyraźnego rozstrzygnięcia, ale następnego dnia hetman z całością sił podszedł pod miasteczko i zmusił Wołujewa do wycofania się. Siły zostały następnie rozmieszczone na pobliskim wzgórzu, a piechota i jazda kozacka u wylotu grobli. Rozpoczęto także budowę prowizorycznego mostu.

W godzinach popołudniowych, po sforsowaniu grobli i krótkiej walce zaatakowani z dwóch stron żołnierze moskiewscy zostali zmuszeni do odwrotu, a polska piechota wyruszyła w pościg. W tym momencie Rosjanie wyprowadzili 3 tys. jazdy z odwodu, wysłane przez most polskie posiłki musiały wesprzeć piechotę w walce przeciw nowym siłom. Rosyjska jazda została pobita i zmuszona do zamknięcia się w warownym obozie.

W starciu zginęło ok. 100 żołnierzy rosyjskich i 20 polskich.

Już po skończonej bitwie w rejon starcia dotarły zbuntowane chorągwie Aleksandra Zborowskiego i po otrzymaniu zapewnienia o wypłaceniu zaległego żołdu zgodziły się przejść pod komendę hetmana.

Siły rosyjskie, które zamknęły się w obozie, Żółkiewski otoczył siecią umocnionych posterunków, obsadzonych przez 700 jazdy, 800 piechoty i 3 tys. Kozaków. Wołujew próbował przerwać blokadę, ale podczas wypadów stracił ponad 500 ludzi i został ostatecznie zmuszony do poddania się.

Główne siły polskie wyruszyły natomiast w kierunku Kłuszyna, by wydać obozującym tam wojskom rosyjskim walną bitwę.

Bibliografia

• Jerzy Besala: Wycięta droga na Moskwę (pol.). Polityka, 30.06.2010 09:00. s. 4. [dostęp 2010-07-06].
• Operacja kłuszyńska (pol.). s. 1. [dostęp 2010-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-05)].