Bitwa pod Chojnicami (1657)

Bitwa pod Chojnicami

potop szwedzki II wojna północna
Rycina z XIX wieku przedstawiająca Stefana Czarnieckiego i królową Marię Gonzagę w Chojnicach w 1657
Czas	2 stycznia 1657
Miejsce	Chojnice
Terytorium	Pomorze, Polska
Przyczyna	próba opanowania basenu Morza Bałtyckiego przez Szwedów
Wynik	wycofanie się Polaków przed nadejściem głównych sił szwedzkich
Strony konfliktu
Rzeczpospolita Obojga Narodów Szwecja
Dowódcy
Stefan Czarniecki Rutger von Ascheberg
Siły
10 000 jazdy (tylko część z nich wzięła udział w walce) ok. 950 jazdy
Straty
18 zabitych, 30 rannych, 9 pojmanych ok. 300 zabitych, „wielu” pojmanych, 3 chorągwie
Położenie na mapie Chojnic miejsce bitwy
Położenie na mapie Polski miejsce bitwy
Położenie na mapie województwa pomorskiego miejsce bitwy
Położenie na mapie powiatu chojnickiego miejsce bitwy
53°42′00,0000″N 17°34′00,1200″E/53,700000 17,566700

Bitwa pod Chojnicami miała miejsce 2 stycznia 1657 roku w rejonie Chojnic w czasie potopu szwedzkiego pomiędzy wojskami polskimi i szwedzkimi.

W końcu 1656 roku przebywający pod Gdańskiem Jan Kazimierz został odcięty od reszty kraju. Ponieważ prowadził wówczas ważne pertraktacje z francuskim posłem Antonim de Lumbresem, do Gdańska pragnęła dotrzeć królowa Ludwika Maria. Dowiedziawszy się o tym Karol X Gustaw zamierzał kurtuazyjnie przepuścić polską monarchinię, jednak Ludwika Maria nie chciała korzystać z pomocy nieprzyjaciela i poprosiła o pomoc stojącego w Piotrkowie Trybunalskim Stefana Czarnieckiego.

Czarniecki możliwie jak najszybciej przybył do Wolborza, gdzie czekała na niego Ludwika Maria i stąd rozpoczęła się wyprawa do Gdańska. Gdy Czarniecki wkroczył do Chojnic, 31 grudnia dołączyły do niego wojska hetmanów koronnych (wielkiego Stanisława „Rewery” Potockiego i polnego Stanisława Lanckorońskiego). Dzień po nowym roku, nocą z 2 stycznia na 3 stycznia, szwedzka straż przednia dowodzona przez pułkownika Rutgera von Aschenberga niespodziewanie zaatakowała część wojsk koronnych (pułk Konstantego Wiśniowieckiego, chorągwie Sobieskiego i Koniecpolskiego). Doszło do walk, podczas których nawet Ludwika Maria znalazła się w niebezpieczeństwie w chwili szwedzkiego ataku na tabor wozowy. Królowa musiała opuścić karetę i udać się do najbliższej kwatery.

Po zapewnieniu bezpieczeństwa królowej wszystkie wojska polskie zaczęły szykować się do bitwy, jednak Aschenberg w porę wycofał się, ścigany przez Czarnieckiego. W pościgu tym zabito ok. 300 Szwedów, pojmano wielu z nich oraz zdobyto 3 chorągwie. Reszta Szwedów zdołała schronić się w zamku człuchowskim. Na wieść o nadciągających siłach głównych dowodzonych przez Karola Gustawa, wojska polskie wycofały się w stronę Nakła i 7 stycznia stanęły w Grocholinie. Tam królowa zażądała, by Jana Kazimierza wydostać z Gdańska. Poparł ją Czarniecki, jednak hetmani sprzeciwili się, tłumacząc, że wojsko jest wygłodzone i nieopłacone. W tej sytuacji Ludwika Maria za własne pieniądze przeciągnęła na swą stronę wielu hetmańskich podwładnych, co pozwoliło kontynuować gdańską wyprawę. 8 stycznia z obozu pod Kcynią Czarniecki wraz z królową ruszył na Gdańsk na czele 6000 jazdy, zachęconej obietnicą żołdu od królowej i dużej zaliczki.

Bibliografia

• LeszekL. Podhorodecki LeszekL., Rapier i koncerz, Warszawa: Książka i Wiedza, 1985, s. 331–332, ISBN 83-05-11452-X, OCLC 176976102 .
• Adam Kersten, Stefan Czarniecki 1599 – 1665, Warszawa 1963, s. 316–317.
• Lettres de Pierre Des Noyers, secretaire de la reine de Pologne Marie-Louise de Gonzague, pour servir a l’histoire de Pologne et de Suede de 1655 a 1659, Berlin 1859 s. 289–290. Przekład polski: list Pierre Des Noyers z Grocholina 8 stycznia 1657, Portofolio królowej Maryi Ludwiki: czyli Zbiór listów, aktów urzędowych i innych dokumentów, ściągających się do pobytu tej monarchini w Polsce, przełożonych z francuskiego na język polski. Tom 2, wydał Edward Raczyński, Poznań 1844, s. 122n.