Bitwa pod Chryzopolem (988)

Bitwa pod Chryzopolem – starcie zbrojne, które miało miejsce w roku 988 (lub na początku 989 roku[1]) w trakcie bizantyńskiej wojny domowej, pod miastem Chryzopol (Chrysopolis) leżącym naprzeciw Konstantynopola, po drugiej stronie cieśniny Bosfor.

Sytuacja przed bitwą

Latem 987 Bardas Fokas, pretendent do tronu Bizancjum, po zdobyciu kontroli nad azjatycką częścią imperium, ruszył na Konstantynopol z zamiarem przejęcia władzy. Z jego polecenia były katepan Italii Kalokyros Delphinas stanął z częścią wojsk w Chryzopolu naprzeciw Konstantynopola, celem wywarcia presji na mieszkańców miasta i samego cesarza[2], skłonienia go do abdykacji (obóz buntowników widać było z okien pałacu). Sam Bardas Fokas rozpoczął oblężenie twierdzy Abydos (nad Hellespontem), której upadek odciąłby stolicę od dostaw żywności. Pozycja cesarza Bazylego II była niepewna, w samym mieście cieszył się pewnym poparciem, które jednak stopniowo słabło. Dysponował tylko europejską częścią armii, dodatkowo osłabioną w bitwach z Bułgarami. Zajęcie posiadłości w Azji Mniejszej przez buntowników pozbawiło go większej części dochodów z podatków. W tej sytuacji zażądał on i uzyskał posiłki wojskowe od władcy Rusi, wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza I Wielkiego, w zamian za rękę swojej siostry Anny i chrzest Rusi[3]. Miarą desperacji cesarza może być fakt, że był to pierwszy (i ostatni) przypadek w historii Bizancjum kiedy to rzymska księżniczka czystej krwi ("zrodzona w purpurze") poślubiła wodza barbarzyńców[2]. Prawdopodobnie zimą 987/988 co najmniej 6000 żołnierzy zasiliło siły Bazylego II. Byli to w większości Waregowie, najemnicy pozostający wcześniej na służbie Włodzimierza. Możliwe, że wielki książę pozbył się w ten sposób żołnierzy na których żołd nie było go stać.

Bitwa pod Chryzopolem

W bitwie pod Chryzopolem, pod wodzą Bazylego II, Waregowie przeprawili się nocą przez Bosfor[1], zaskoczyli i rozbili[4] ucztujących przy stołach (prawdopodobnie pijanych) żołnierzy Kalokyrosa Delphinasa, wykazując się przy tym dużym męstwem i zaciekłością.

Konsekwencje

Delphinas został wzięty do niewoli i zginął nadziany na pal[1] lub ukrzyżowany[5], co było prawdopodobnie manifestacją determinacji cesarza i ostrzeżeniem dla buntowników. Było to pierwsze zwycięstwo Bazylego II[1]. Jego kontynuacją była bitwa pod Abydos. Będąc pod wrażeniem odwagi oraz skuteczności Waregów, okazanej w tej i kolejnych bitwach, cesarz ustanowił na ich bazie instytucję osobistej gwardii wareskiej[6], jako przeciwwagi dla niepewnych politycznie oddziałów bizantyjskich. Do końca życia cesarz pozostawał podejrzliwy w stosunku do arystokracji bizantyjskiej.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Treadgold 1997 ↓, s. 518.
  2. ↑ a b Whittow 1996 ↓, s. 370-372.
  3. ↑ Gregory 2008 ↓, s. 248-249.
  4. ↑ Holmes (s. 246) kwestionuje udział Waregów w tej bitwie. Mieli oni przybyć do Bizancjum niedługo później.
  5. ↑ Holmes (s. 267) zauważa, że był on prawdopodobnie jedynym dowódcą straconym w tak okrutny sposób podczas tej wojny.
  6. ↑ D'Amato 2010 ↓, s. 6.

Bibliografia

  • Raffaele D'Amato, The Varangian Guard 988-1453, Osprey Publishing, 2010, ISBN 978-1849081795.
  • Timothy E. Gregory: Historia Bizancjum. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 247. ISBN 978-83-233-2588-8.
  • Catherine Holmes: Basil II and the governance of Empire (976–1025). OUP, 2005, s. 246, 267, 460. ISBN 978-0-19-927968-5.
  • Warren Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, Stanford, California: Stanford University Press, 1997, ISBN 0-8047-2630-2.
  • Mark Whittow, The Making of Byzantium, 600-1025, University of California Press, 1996, s. 370-373, ISBN 978-0520204973.