Bitwa pod Ciepielówką

Bitwa pod Ciepielówką
Wojna polsko-bolszewicka
Czas29 maja 1920
Miejscepod Ciepielówką [a]
TerytoriumUkraińska Republika Ludowa
Przyczynaofensywa Frontu Płd.-Zach.
Wynikzwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
 Polska Rosyjska FSRR
Siły
7 Dywizja Piechotyoddziały ACz
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921[2]

Bitwa pod Ciepielówką – walki polskiej 7 Dywizji Piechoty z oddziałami sowieckiej Grupy Jony Jakira, toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

Po spektakularnym sukcesie wojsk polskich na Ukrainie i zajęciu 7 maja 1920 Kijowa, front ustabilizował się na linii od Prypeci, wzdłuż Dniepru, przez Białą Cerkiew, Skwirę, Lipowiec, Bracław, Wapniarkę do Jarugi nad Dniestrem[3][4][5].

Armia Czerwona wykorzystała okres zastoju na reorganizację sił i przygotowanie ofensywy. W rejon działań przybyła 1 Armia Konna Siemiona Budionnego. 27 maja rozpoczęła się sowiecka ofensywa na Ukrainie[6]. 1 Armia Konna miała uderzyć na styk polskich 3. i 6 Armii, rozbić 13 Dywizję Piechoty, wejść na tyły 3 Armii i współdziałając z 12 Armią zamknąć i rozbić ją w Kijowie. Na kierunku polskiej 6 Armii uderzenie pomocnicze wykonać miała 14 Armia, z zadaniem  opanowania rejonu Winnica-Zmierzynka[7].

Walczące wojska

Jednostka
Dowódca
Podporządkowanie
II Rzeczpospolita Wojsko Polskie
7 Dywizja Piechotypłk Karol Schubert3 Armia
11 pułk piechotymjr Aleksander Zawadzkiodwód 3 A
→ I/11 pułku piechoty
→ III/11 pułku piechoty
26 pułk piechotyppłk Emanuel HermannXIII BP
→ II/26 pułku piechoty
⇒ pociąg pancerny „Paderewski”
Armia Czerwona
45 Dywizja StrzelcówIona JakirGrupa Jakira

Walki pod Ciepielówką

Stanisław Rutkowski, Pierwsze walki z Armią Konną pod Koziatynem[8]

Po zakończeniu polskiej ofensywy na Ukrainie 11 pułk piechoty mjr. Aleksandra Zawadzkiego stanął w Fastowie jako odwód 3 Armii. 27 maja pułk otrzymał rozkaz wymarszu do Gołogór, by tam wesprzeć obronę 26 pułku piechoty z macierzystej 7 Dywizji Piechoty[9]. W tym czasie 26 pułk piechoty walczył z oddziałami sowieckiej Grupy Jony Jakira. Wspierani przez trzy pociągi pancerne sowieccy strzelcy główne uderzenie wykonali na II/26 pułku piechoty. Ten nie wytrzymał uderzenia i po siedmiu godzinach walk zaczął się cofać. Dowódca pułku, nie mając odwodu, zmuszony był zarządzić odwrót[10].

Stacjonujący w Gołogórach sztab XIII Brygady Piechoty sprecyzował zadanie podległym oddziałom na dzień następny, z którego między innymi wynikało, że przybyły na pole bitwy 11 pułk piechoty (bez II batalionu i 2 kompanii[b]) ma nacierać na Ciepielówkę i Mołodeckaję i zdobyć je. Licząca około 700 żołnierzy i 18 ckm-ów grupa uderzeniowa 11 pp rano 28 maja opuściła Gołogóry i około południa osiągnęła Chrapacze [c]. Jako wsparcie dowódca XIII BP, płk Michał Zienkiewicz, przydzielił Grupie mjr. Zawadzkiego pociąg pancerny „Paderewski”[9].

Nocą z 28 na 29 maja dwa bataliony 11 pułku piechoty rozpoczęły marsz w kierunku obiektów ataku. Pociąg pancerny „Paderewski" miał wyjechać z Białej Cerkwi rano z takim wyliczeniem, aby pojawić się przed południem na przewidywanym polu bitwy. Maszerująca drogami polnymi, pod osłoną wysokich zbóż, piechota dotarła nad ranem do Błaszczowic, a ubezpieczenia bojowe zajęły wioskę. Stąd I/11 pułku piechoty uderzył na Ciepielówkę, a dwie kompanie III batalionu na Mołodeckaję. Mozolnie prowadzone, pod silnym ogniem przeciwnika, natarcie po kilku godzinach dało pozytywne rezultaty i Polacy opanowali obie te miejscowości. Nieprzyjaciel wycofał się na nasyp kolejowy i tutaj stawiał zdecydowany opór. Sowieckich strzelców wspierały ogniem trzy pociągi pancerne, które nadjechały od strony Karapysz.

Kiedy zmęczone bataliony 11 pp zaczęły wycofywać się do wsi, ruszył za nimi silny kontratak sowiecki[9]. Do ataku przeszły także oddziały desantowe wysadzone z pociągów pancernych. Wśród polskich żołnierzy wybuchło zamieszanie. Panikę w szeregach I batalionu opanował adiutant pułku por. Michał Hoffman. Polacy zdołali utrzymać obie miejscowości do 15.00, kiedy to nadciągnęły bataliony 26 pułku piechoty z 6 baterią 7 pułku artylerii polowej. Gdy ostrzelane przez polską baterię sowieckie pociągi pancerne odjechały, nieprzyjaciel zrezygnował z kontynuowania walki i wycofał się. Z powodu awarii technicznej pociąg pancerny „Paderewski” przybył na pole walki dopiero wieczorem. Rano 30 maja 11 pułk piechoty wrócił do odwodu. W odzyskanych miejscowościach pozostały pododdziały 26 pułku piechoty[12][13][14].

Uwagi

  1. Czepielówka (Czepielówką, Czepielewka); miejscowość na Ukrainie, na południowy wschód od Białej Cerkwi[1]
  2. II/11 pp pozostał Chwastowie jako odwód Armii, a 2/11 pp zabezpieczała w Chodorkowie cukrownię[11].
  3. W Chrapaczach kwaterował sztab XIII BP i batalion 26 pp[12].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
A.Przybylski - Szkic nr 18.jpg
Ofensywa rosyjska na Ukrainie i odwrót 3 Armii polskiej. Adam Przybylski, Wojna Polska 1918 ― 1921; Szkic Nr 18.
Rutkowski S. - Walki z konarmią pod Koziatynem Szkic 1 północ.png
Stanisław Rutkowski, mjr S. G., Pierwsze walki z Armią Konną pod Koziatynem (28. V. 1920 — 6. VI. 1920). Szkic Nr. 1: Rzeczywiste położenie wojsk polskich i sowieckich dnia 28 maja 1920 r. - fragment 1 - część północna.