Bitwa pod Custozą (1848)

Bitwa pod Custozą

wojna austriacko-piemoncka
Bitwa pod Custozą
Czas	24 lipca-25 lipca 1848
Miejsce	Custoza, Republika Wenecka
Terytorium	Włochy
Wynik	zwycięstwo wojsk austriackich
Strony konfliktu
Sardynia Cesarstwo Austriackie
Dowódcy
Karol Albert Joseph Radetzky
Siły
22 tys. 33 tys.
Położenie na mapie Włoch miejsce bitwy
45°22′44″N 10°47′45″E/45,378889 10,795833

Bitwa pod Custozą – bitwa w dniach 25-27 lipca 1848 r. w trakcie wojny austriacko-piemonckiej (1848–1849), zakończone decydującą porażką wojsk włoskich.

Karol Albert Sabaudzki, chcąc rozstrzygnąć na swoją korzyść konflikt w północnych Włoszech, zdecydował 13 lipca oblec Mantuę. Feldmarszałek austriacki Joseph Radetzky, który miał 20 tys. ludzi w Mantui, 50 tys. pod swoją bezpośrednią komendą w Weronie, i mógł liczyć na kolejny 20 tys. korpus maszerujący z Adygi, wyruszył przeciwko Piemontczykom. Siły piemonckie (ok. 60 tys. żołnierzy) były rozciągnięte od Sommacampagni (gen. Sonnaz, 10 tys. ludzi), przez Peschierę i Goito (10 tys. ludzi), do rzeki Mincio i Roverbelli, gdzie prawe skrzydło (gen. Bava), blokowało podejścia do Mantui^[1].

Radetzky postanowił wciąć się w centrum sił włoskich, izolując ich lewe skrzydło (Sonnaza) i następnie zepchnąć siły gen. Bavy w kierunku Mantui. Sonnez, zaatakowany 22 lipca, bronił się przez dzień w Rivoli, ale wobec przewagi wroga wycofał się w nocy ku Sommacampagni. Król Karol chciał skupić siły koło Villafranca, ale robił to zbyt opieszale. Radetzky przekroczył Mincio 24 lipca, i choć Sonnaz obronił początkowo Sommacampagnię, musiał wycofać się ku Volcie^[2].

25 lipca nastąpiło główne zderzenie armii pod Custozą. Oddziały włoskie zaatakowały z opóźnieniem i zbyt słabymi siłami dobrze przygotowanego nieprzyjaciela i poniosły poważne straty. Ich ratunkiem mogły być oddziały Sonnaza, ale te nie były w stanie dotrzeć na pole bitwy przed wieczorem^[2]. Piemontczycy, głodni i zmęczeni, ulegli dwukrotnej przewadze nieprzyjaciela i wycofali się w porządku ku Villafranca. Sonnaz, który nie zdołał zająć Volty, podjął próbę jej zdobycia w nocy 26/27 lipca, ale został odparty a jego siły uległy rozprzężeniu. Król, chcąc utrzymać porządek w zdemoralizowanej i głodnej armii, poprosił Radetzky'ego o zawieszenie broni. Ten zgodził się pod warunkiem, że Włosi wycofają się za Addę, zwolnią jeńców i rozpoczną rokowania pokojowe^[3]. Karol, uznawszy warunki za nazbyt upokarzające, usiłował wycofać swoje oddziały, ale jego armia, dotąd walcząca bardzo dzielnie, poszła w niemal całkowitą rozsypkę^[4].

Efektem bitwy był odwrót sił królewskich, kapitulacja Mediolanu 6 sierpnia i podpisanie zawieszenia broni 9 sierpnia 1848^[5]

Przypisy

Bibliografia

• William Roscoe Thayer: The Dawn of Italian Independence:Italy from the Congress of Vienna, 1814, to the Fall of Venice, 1849. T. II. Boston: Houghton Mifflin and Company, 1892.