Bitwa pod Czatałdżą (1912)

Bitwa pod Czataldżą

I wojna bałkańska
Żołnierze osmańscy w drodze do Czatałdży
Czas	17-18 listopada 1912
Miejsce	Czatałdża
Terytorium	Imperium Osmańskie
Wynik	zwycięstwo armii osmańskiej
Strony konfliktu
Imperium Osmańskie  Bułgaria
Dowódcy
Mahmud Muhtar Pasza Radko Dimitriew
Siły
190 000 żołnierzy 176 000 żołnierzy
Straty
5 000-10 000 zabitych i rannych 1506 zabitych, 9127 rannych
Położenie na mapie Turcji miejsce bitwy
41,141667°N 28,463056°E/41,141667 28,463056

Bitwa pod Czatałdżą (bułg. Битка при Чаталджа; tur. Birinci Çatalca Muharebesi) – bitwa w czasie I wojny bałkańskiej, stoczona w dniach 17-18 listopada 1912 roku pomiędzy armią osmańską a bułgarską.

Przygotowania do bitwy

Połączone siły I i III armii bułgarskiej, dowodzone przez gen. Radko Dimitrijewa, po sukcesach w bitwach pod Kirkilise i pod Lüleburgaz dążyły do przełamania ostatniej linii obrony armii osmańskiej na drodze do Stambułu – fortyfikacji w rejonie Czatałdży. Położone między Morzem Marmara, a Morzem Czarnym fortyfikacje były osłonięte przez dwa jeziora Terkos i Büyük Çekmece. Umocnienia, znajdujące się na wzgórzach, dominujące nad równiną, skąd mogło rozpocząć się natarcie, zostały w 1912 wypełnione stanowiskami karabinów maszynowych i lekkiej artylerii. Liczebność jednostek tureckich na pozycjach wokół Czatałdży sięgała 190 tysięcy żołnierzy, przy czym miejsce niedoświadczonych rekrutów w początkach listopada zajęli żołnierze frontowi, którzy mieli już za sobą walki na froncie bułgarskim^[1]. Dodatkowe wsparcie dla jednostek lądowych zapewniały tureckie monitory. Jednostki bułgarskie po opanowaniu 7 listopada Çorlu zwolniły tempo marszu dając czas dowództwu armii osmańskiej na wzmocnienie linii obrony^[2].

Przebieg bitwy

Pierwsze oddziały bułgarskie dotarły w rejon Czatałdży 12 listopada i rozpoczęły przygotowania do przeprowadzenia natarcia. Plan bułgarski zakładał główne uderzenie na lewe skrzydło tureckie, co miało umożliwić zepchnięcie obrońców do Morza Marmara. Atak rozpoczął się, rankiem 17 listopada od przygotowania artyleryjskiego. W gęstej mgle do szturmu ruszyła 1 dywizja piechoty (dow. gen. Stefan Toszew) i 6 dywizja piechoty (dow. gen. Prawosław Tenew), w kolejnej fazie wsparte przez jednostki 3 dywizji piechoty (dow. gen. Iwan Sarafow). Do wieczora udało im się opanować wysunięte pozycje tureckie, ale za cenę wysokich strat. Największy sukces odniósł jeden z batalionów 3 dywizji, który w walce na bagnety opanował umocnienia w centrum północnego sektora obrony^[3]. Turecki kontratak, przeprowadzony nocą 17/18 listopada pozwolił na odzyskanie większości utraconych pozycji. Panująca nadal gęsta mgła utrudniała komunikację między poszczególnymi oddziałami bułgarskiej piechoty a kolejne natarcia 18 listopada załamywały się w ogniu tureckiej artylerii. Wysokie straty, spowodowane nie tylko działaniami wojennymi, ale także epidemią cholery oraz problemy z zaopatrzeniem skłoniły dowództwo bułgarskie do odwrotu.

Konsekwencje bitwy

Podpisanie rozejmu w Czatałdży, 3 grudnia 1912

Bitwa pod Czataldżą była jednym z nielicznych, a na pewno największym sukcesem armii osmańskiej w I wojnie bałkańskiej. Zwycięstwo nad Bułgarami pozwoliło ocalić Stambuł, a jednocześnie przyspieszyło zakończenie działań wojennych – 3 grudnia 1912 roku pod Czatałdżą został zawarty rozejm. Dla władcy Bułgarii Ferdynanda I, który planował uroczysty wjazd do Stambułu porażka pod Czatałdżą miała znaczenie prestiżowe.

Przypisy

Bibliografia

• Edward Erickson: Defeat in Detail, The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Greenwood Publishing Group: 2003, s. 135-136. ISBN 978-0-275-97888-4.
• Aleksandyr Wyczkow: Балканската война 1912–1913.. Sofia: 2005, s. 99-103. (bułg.).