Bitwa pod Dobromierzem
| Wojna o sukcesję austriacką | |||
 Atak piechoty pruskiej pod Dobromierzem | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | okolice Dobromierza i Strzegomia, | ||
| Terytorium | Królestwo Prus | ||
| Przyczyna | kontrofensywa po pruskiej ofensywie na Czechy | ||
| Wynik | zwycięstwo wojsk pruskich | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie świata  | |||
| 50°57′40″N 16°20′40″E/50,961111 16,344444 | |||
.jpg)
Bitwa pod Dobromierzem[a] – starcie zbrojne, które miało miejsce 4 czerwca 1745 roku podczas drugiej wojny śląskiej (w ramach szerszych zmagań wojny o sukcesję austriacką) między wojskami pruskimi dowodzonymi osobiście przez króla Prus Fryderyka II a wojskami koalicji austriacko-saskiej pod dowództwem księcia Karola Lotaryńskiego, wspieranego przez saskiego księcia Jana Adolfa von Sachsen-Weissenfels.
Działania poprzedzające
Król Prus znajdował się w trudnym położeniu, ponieważ jego wyprawa na Czechy w 1744 zakończyła się porażką, a sytuacja polityczna w Europie była dla niego również niesprzyjająca. Armia austriacko-saska wysłana w końcu maja z Czech dla odbicia Śląska, liczyła 65 000 żołnierzy (w tym 2/3 austriackich, 1/3 saskich). 3 czerwca dotarła w rejon Strzegomia i Dobromierza. Jej koalicyjni dowódcy zmyleni błędnymi doniesieniami, sądzili, że stojący pod Świdnicą Fryderyk II ma słabe siły i zamierza się wycofać jak w 1744. On jednak postanowił przejąć inicjatywę i wybrać dogodny dla siebie teren bitwy, zwabiwszy tam przeciwnika. W jego strategicznych planach starcie to miało ponownie zdecydować o posiadaniu zagrożonego odebraniem Śląska[1].
Dowodzone przez księcia Karola siły nieprzyjacielskie obliczano na 40 400 piechoty i 18 300 kawalerii ze 121 działami. Strona pruska dysponowała 38 600 piechurami i 19 900 jazdy, mając też przewagę w artylerii (192 działa)[2].
W nocy 3/4 czerwca król pruski pospiesznie przerzucił niemal 60 tysięcy swych żołnierzy pod Strzegom, początkowo kryjąc ich za miejscowymi wzgórzami, a następnie pod osłoną mroku wszystkimi siłami przekroczył Strzegomkę, rozwijając je naprzeciw pozycji saskiej awangardy wojsk cesarskich.
Bitwa
O świcie ok. 4:00, zupełnie zaskakując przeciwników, król zaatakował uderzając najpierw na straże przednie, a następnie na główne siły ks. Sachsen-Weissenfels. Zostały one odrzucone, mimo zaciętego oporu Sasów (szczególnie jazdy i grenadierów), liczących na szybkie nadejście austriackich posiłków. Dopiero ok. 7:00 Prusacy zmusili ich do odwrotu. Fryderyk II dawał dowody rzadkiego wówczas męstwa, osobiście prowadząc 3 bataliony grenadierów na umocnione stanowiska austriackich baterii, dziesiątkujących swym ogniem atakujących Prusaków[3].
W tym czasie obozujące koło Dobromierza austriackie wojska księcia Lotaryńskiego (który sądził, że to Sasi zaatakowali Strzegom), niechętnie włączyły się do starcia, przemieszczając się w kierunku pola walki. Kiedy nadeszły, bitwa wstąpiła w drugą fazę. Linie piechoty zaczęły prowadzić morderczą wymianę ognia, w której Austriacy wyraźnie ustępowali Prusakom – lecz bez widocznego rozstrzygnięcia. Dopiero gdy silna i przepojona ofensywnym duchem jazda pruska zmusiła do odwrotu austriacką, prowadzoną osobiście do boju przez księcia Lotaryńskiego, przeważyło to szalę zwycięstwa na stronę Prusaków i ok. 8:00 austriacki dowódca nakazał odwrót za Dobromierz, osłaniany przez oddziały Nádasdy'ego.
Szarża dragonów Ansbach-Bayreuth
Chociaż bitwa była już rozstrzygnięta i dobiegała końca, wtedy właśnie miał miejsce jej najsłynniejszy epizod. W chwili gdy piechota austriacka szykowała się do odwrotu, kula armatnia zabiła jej dowódcę Thungena, a równocześnie ranny został jeden z czołowych dowódców austriackich Leopold von Daun.
Wstrząśnięci tym żołnierze jednego z regimentów rzucili się do ucieczki i w szyku Austriaków powstała luka. Natychmiast wykorzystał ją uważany za najlepszy oddział jazdy w armii pruskiej, regiment dragonów Bayreuth, którego dowódcą był Otto Magnus von Schwerin. We wspaniałej szarży (podobno najsłynniejszej w dziejach kawalerii pruskiej) ten pułk kawalerii rozbił 20 batalionów piechoty i zdobył 67 chorągwi.
Szarża ta nie przesądziła o wyniku bitwy, rozstrzygniętej już wcześniej, ale znacznie powiększyła rozmiary pruskiego zwycięstwa. Ubocznym jej następstwem był skomponowany przez Fryderyka II po bitwie Hohenfriedberger Marsch, który ofiarowany dragonom Bayreuth, do dziś pozostaje w repertuarze wojskowych marszów niemieckich[3].
Podsumowanie
W bitwie Austriacy stracili ok. 10 300 żołnierzy, Sasi 2 900, a Prusacy ponad 4 700[4]. Wśród batalii stoczonych przez Fryderyka II starcie to charakteryzowało się najkorzystniejszym stosunkiem strat względem przeciwnika (16:1)[5]. W ręce pruskie wpadło 76 chorągwi i sztandarów oraz 66 dział i kilka tysięcy jeńców. Sam monarcha utrzymywał, że nie było tak wielkiego zwycięstwa od czasów bitwy pod Blenheim[6]. Król Prus odniósł je, mimo że znaczna część jego piechoty nie była zaangażowana w boju bezpośrednim, a on nie wykazał się świetnym poziomem dowodzenia i nie w pełni nad nim panował. Istotną rolę odegrała przewaga artylerii – Prusacy mieli 3,2 działa na tysiąc żołnierzy, a ich przeciwnicy tylko 1,9. Poza tym starcie to miało duże znaczenie dla kawalerii, stanowiąc ważny etap dla rozwoju lekkiej jazdy (huzarzy), która traktowana dotąd jako pomocnicza, wykazała swą skuteczność w walnej bitwie[7].
Skutki strategiczne
Mimo sukcesu, Fryderyk nie podjął pościgu za nieprzyjacielem, zadowalając się jedynie demonstracyjnym wkroczeniem do Czech aż po Hradec Králové (Königgrätz). Wbrew jego oczekiwaniom zwycięstwo to nie przyniosło zmiany w nieprzejednanym stanowisku władczyni Austrii Marii Teresy w kwestii przynależności Śląska i nie zakończyło toczącej się wojny. Jej nieustępliwość wobec Prus podzielał władca Saksonii popierany przez Rosjan, a nieskuteczne też okazały się pojednawcze zabiegi dyplomacji angielskiej[8].
Uwagi
- ↑ Na ogół znana w literaturze światowej jako bitwa pod Hochenfriedebergiem (niem. Schlacht bei Hohenfriedeberg).
Przypisy
- ↑ Stanisław Salmonowicz: Fryderyk II, dz. cyt., s. 65.
- ↑ Wörterbuch zur deutschen Militärgeschichte, dz. cyt., s. 299.
- ↑ a b Stanisław Salmonowicz: Fryderyk II, dz. cyt., s. 66.
- ↑ Robert Kisiel: Strzegom – Dobromierz 1745, dz. cyt., s. 175-176.
- ↑ Kenneth Macksey: The Guinness history of land warfare. London: Guinness, 1976, s. 89.
- ↑ Albert Seaton: The Austro-Hungarian Army of the Seven Years War, dz. cyt., s. 19.
- ↑ Robert Kisiel: Strzegom – Dobromierz 1745, dz. cyt., s. 199-205.
- ↑ Albert Seaton: The Austro-Hungarian Army of the Seven Years War, dz. cyt., s. 19-20.
Bibliografia
- Robert Kisiel: Strzegom – Dobromierz 1745. Warszawa: Bellona, 2001, seria: Historyczne bitwy. ISBN 83-11-09333-4.
- Albert Seaton: The Austro-Hungarian Army of the Seven Years War. Oxford: Osprey, 2002, seria: Men-at-Arms. ISBN 0-85045-149-3.
- Stanisław Salmonowicz: Fryderyk II. Wrocław: Ossolineum, 1981, seria: biograficzna. ISBN 83-04-00790-8.
- Wörterbuch zur deutschen Militärgeschichte. Berlin: Militärverlag der DDR, 1987.
Linki zewnętrzne
- Bitwa pod Dobromierzem - Schlacht bei Hohenfriedeberg – dodatkowy materiał ilustracyjny
Media użyte na tej stronie
Symbol miejsca bitwy do legendy mapy
Hohenfriedeberg, Battle of Hohenfriedeberg, Attack of Prussian Infantry, June 4th, 1745 - shown "Potsdam Giants" Grenadier Guards Batallion (1806: No. 6)
This drawing by Menzel shows the Bayreuth Dragoons in their famous charge at the Battle of Hohenfriedberg, on 4th June 1745. This was one of the most celebrated cavalry charges in history, and resulted in the capture of 2,500 Austrians and 66 flags.
Blank political world map for location map templates (Equirectangular projection).