Bitwa pod Fajsławicami

Bitwa pod Fajsławicami

powstanie styczniowe
Czas	24 sierpnia 1863
Miejsce	Fajsławice
Terytorium	Królestwo Kongresowe
Wynik	klęska powstańców w wyniku artyleryjskiego ostrzału
Strony konfliktu
powstańcy styczniowi Imperium Rosyjskie
Dowódcy
gen. Michał Heydenreich płk Grigorij Jemanow
Siły
1500 2500, 9 dział
Straty
320 zabitych i rannych, 650 wziętych do niewoli kilkunastu zabitych i 40 rannych
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904) miejsce bitwy
51°05′48″N 22°57′38″E/51,096667 22,960556

Bitwa pod Fajsławicami – bitwa stoczona 24 sierpnia 1863 roku pod Fajsławicami w czasie powstania styczniowego.

Było to jedno z najkrwawszych starć wojsk powstańczych z armią rosyjską w 1863 roku. Oddział powstańców pod dowództwem gen. Michała Heydenreicha Kruka w sile ok. 1500 ludzi został rozbity przez dwie kolumny wojsk rosyjskich "Dońskiej Artyleryjsko-Konnej Dywizji nr.1" dowodzonej przez pułkownika Grigorija Jemanowa i podpułkownika Sołoguba liczące łącznie ok. 2500 ludzi i 9 dział.

Tło

Po zwycięstwie w bitwie pod Żyrzynem 8 sierpnia Heydenreich postanowił przejść do działań zaczepnych i przebić się za wszelką cenę przez kordon wojsk rosyjskich, blokujący powstańcom kontakt z Galicją.

Bitwa

24 sierpnia Polacy zostali niespodziewanie otoczeni w niewielkim lesie przez przeważające siły Rosjan. Carski pułkownik Jemanow podzielił wojsko na dwie grupy, pierwszą złożoną z: 8 rot piechoty, szwadronu ułanów, 2 sotni kozaków, 30 dragonów, 7 armat (łącznie około 1500 żołnierzy) dowodził osobiście, drugą dowodził pułkownik Sołogub: 6 rot piechoty, 1,5 sotni kozaków, 2 armaty (około 1000 żołnierzy). Śledząc od wielu dni oddział powstańców generała Kruka, Rosjanie otoczyli zmęczonych powstańców w lesie na północ od wsi Fajsławice i posiadając 9 armat rozpoczęli ostrzeliwanie zgrupowania powstańców.

Jeszcze przed przyjęciem bitwy szeregi powstańców opuścił oddział piechoty Karola Krysińskiego. Pozostałe dwie partie powstańcze Władysława Ruckiego i Hermana Wagnera bezskutecznie próbowały przerwać pierścień okrążenia. Kilkugodzinny ostrzał artylerii rosyjskiej spowodował dotkliwe straty wśród powstańców. Spod ostrzału zdołał się wydostać jedynie oddział kawalerii pod dowództwem samego Heydenreicha.

Polacy w wyniku ostrzału i okrążenia stracili 320 rannych i zabitych, 650 powstańców wzięto do niewoli i odprowadzono do Lublina. Straty rosyjskie były niewielkie i wyniosły kilkunastu zabitych i ok. 40 rannych.

Powstańców pochowano w zbiorowej mogile na miejscowym cmentarzu. Na mogile postawiono wysoki krzyż dębowy z cierniową koroną – symbol męczeństwa za Ojczyznę.

Znaczenie

Klęska ta pozbawiła inicjatywy strategicznej oddziały powstańcze na Lubelszczyźnie i przyczyniła się do zanikania gniazd oporu zbrojnego w rejonie lubelskim. Sam Heydenreich zmuszony był wycofać się do Galicji, rezygnując z zakrojonych na szerszą skalę działań militarnych.

Dowodzący wojskami rosyjskimi, pułkownik Jemanow, 16 listopada 1863 roku został odznaczony przez cara Orderem św. Jerzego, za "wybitną odwagę i męstwo w walce z polskimi buntownikami w dniu 12 sierpnia 1863 roku w lesie fajaławickim", także w trakcie kampanii, otrzymał złoty miecz z napisem "za odwagę".

Bibliografia

• Bitwa pod Fajsławicami 24 VIII 1863 roku. W 130 rocznicę wydarzeń, oprac. i red. A. Polski, Fajsławice 1993;
• Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 1983;
• Kozłowski E., Od Węgrowa do Opatowa. 3 II 1863-21 II 1863. Wybrane bitwy powstania styczniowego, Warszawa 1962;
• Mencel T., Między powstaniami 1831-1864, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. 1, pod red. T. Mencla, Warszawa 1974, s. 543 - 640;
• Pajdowski M.S., Bitwy i potyczki powstania styczniowego w 1863 roku na terenie województwa lubelskiego, Lublin 1963;
• Siemion L., Od Chruśliny do Fajsławic. W 100-lecie powstania styczniowego, "Kultura i Życie", 1963, nr 29;
• Śladkowski W., Z powstania styczniowego na Lubelszczyźnie. Reportaż historyczny, w: "Kalendarz Lubelski", 1973, s. 130–143;
• Tomczyk J., Materiały źródłowe do dziejów powstania styczniowego w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Lublinie, "Archeion", t. 40, 1964, s. 43-56;
• Zabielski L., Rok 1863. Czyn i tradycja, Lublin 1993;
• Zabielski L., Rzeczpospolita powstańcza 1863 r., [w:] Spojrzenia w przeszłość Lubelszczyzny, pod red, K. Myślińskiego i A. A. Witusika, Lublin 1974, s. 135-150;
• Żurek F., Powiat krasnostawski w walce o wolność, Warszawa 1937.