Bitwa pod Guadalajarą

Bitwa pod Guadalajarą
Hiszpańska wojna domowa
Ilustracja
(c) Bundesarchiv, Bild 183-2006-1204-510 / Studnitz, von H.G. / CC-BY-SA 3.0

Artyleria włoska w bitwie pod Guadalajarą
Czas

823 marca 1937

Miejsce

Guadalajara

Terytorium

Hiszpania

Przyczyna

ofensywa nacjonalistów hiszpańskich i faszystów włoskich mająca na celu zdobycie Madrytu

Wynik

zwycięstwo republikanów

Strony konfliktu
 Włochy
 Hiszpania
 Hiszpania
Dowódcy
Mario RoattaCoronel Lacalle,
Enrique Jurado,
Líster Forján
Siły
35 000 Włochów
10 000 Hiszpanów
20 000
Straty
400 poległych lub rannych Hiszpanów
415 poległych Włochów
1832 rannych Włochów
496 jeńców
25 dział
10 moździerzy
85 karabinów maszynowych
67 ciężarówek
przejęte liczne zaopatrzenie
6500 rannych lub poległych
900 jeńców
19–21 czołgów
15 samolotów
Położenie na mapie Hiszpanii
Mapa konturowa Hiszpanii, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
40°37′59,8800″N 3°10′00,0120″W/40,633300 -3,166670

Bitwa pod Guadalajarąstarcie zbrojne, w hiszpańskiej wojnie domowej mające miejsce w dniach 823 marca 1937 w okolicach miasta Guadalajara w czasie ataku przeprowadzonego przez włoski Corpo Truppe Volontarie oraz wojska generała Francisco Franco na pozycję wojsk republikańskich mającego na celu zdobycie stolicy Hiszpanii od północy.

Brały w niej udział wojska Republiki, Brygady Międzynarodowe, włoski Corpo Truppe Volontarie, złożony z trzech dywizji Czarnych Koszul i jednej dywizji piechoty, wspieranych przez jednostki wojska generała Franco w postaci dywizji Soria. Przez wielu autorów jest traktowana jako jedna z operacji militarnych składających się na bitwę o Madryt.

Przebieg

Po trzech nieudanych próbach natarcia wojsk generała Franco na Madryt, próbę zdobycia stolicy podjął włoski Corpo Truppe Volontarie w sile czterech dywizji – około 35 tys. ludzi. Atak w pasie 25 km miała poprowadzić 2. Dywizja Piechoty Czarnych Koszul "Fiamme Nere", a za nią podążać miała 3. Dywizja Piechoty Czarnych Koszul "Penne Nere", zaś 1. Dywizja Piechoty Czarnych Koszul "Dio lo Vuole" i 4. Dywizja Piechoty "Littorio" miały pozostać w odwodzie. Prawe skrzydło miała zabezpieczać hiszpańska Dywizja "Soria". Koncentrację sił przeprowadzano jednak tak chaotycznie i pospiesznie, że oddziały Dywizji "Littorio" nadal były w fazie koncentracji, gdy natarcie się rozpoczęło. Korpus rozpoczął ofensywę 8 marca o godz. 7:30, po półgodzinnym ostrzale artyleryjskim, przełamując obronę 50. Brygady republikańskiej, wzdłuż szosy Sigüenza-Guadalajara-Madryt. Włosi byli zaskoczeni silnym oporem, ale 9 marca ruszyli ponownie, pozostawiając daleko w tyle Dywizję "Soria", która po kilku kilometrach stanęła w miejscu. Na zagrożony odcinek skierowano XI Brygadę Międzynarodową im. Ernsta Thälmanna (około 1000 ludzi) i jedną baterię dział. W trakcie natarcia Dywizji "Penne Nere", wspartej tankietkami z miotaczami ognia całkowicie zniszczono Batalion im. Komuny Paryskiej. XI Brygada opóźniła działania dwóch dywizji korpusu, ale została zmuszona do odwrotu po poniesieniu ciężkich strat. 10 marca wprowadzono do walki XII Brygadę Międzynarodową im. Giuseppe Garibaldiego, w składzie której walczył polski Batalion im. gen. Jarosława Dąbrowskiego. 11 marca siły włoskie zajęły pałac Ibarra. Czwartego dnia ofensywy, z powodu śniegu i deszczu, siły włoskie zostały zatrzymane w miasteczku Brihuega.

Siły brygad międzynarodowych przeszły do kontrataków na lewe skrzydło nacierającego korpusu, gdzie XII Brygada Międzynarodowa zatrzymała marsz dywizji "Soria". Dowództwo republikańskie wprowadzając do walki dalsze oddziały oraz lotnictwo i czołgi, zdołało zatrzymać 13 marca następne natarcie Włochów, a następnie przejść do kontrataku. 14 marca XI Brygada Międzynarodowa, wsparta sowieckimi czołgami wypchnęła Włochów z Bruhuegi i okrążyła pałac Ibarra, podejmując kilka prób ataku, odpartych jednak przez broniących się w pałacu żołnierzy Czarnych Koszul z batalionu "Indomita" z 2. Dywizji "Fiamme Nere". Wraz z nadejściem zmierzchu większość włoskich żołnierzy wycofała się, pozostawiono jednak ochotników, którzy postanowili walczyć do samego końca. Po dziewięciu godzinach ciężkich walk i wysadzeniu wieży pałacowej przez republikanów, pałac został zdobyty przez republikanów, a jeńców wymordowano.

Utworzony z walczących oddziałów republikański IV. Korpus 18 marca przeszedł do przeciwnatarcia, przełamując obronę włoską na całej głębokości taktycznej. Kontrofensywa rozwinęła się pomyślnie. Wojska nacjonalistyczne i włoskie atakowane były przez trzy dywizje republikańskie: 12., 14. i 11. dowodzoną przez generała Lístera Forjána, oraz przez XI i XII Brygadę Międzynarodową[1], wsparte oddziałami pancernymi. Włoskie, słabo opancerzone i uzbrojone tankietki CV 33 nie miały szans w walce z republikańskimi czołgami T-26. Włosi byli nieustannie atakowani przez lotnictwo republikańskie, ostrzeliwujące i bombardujące włoskie kolumny, które ugrzęzły w błotnistych drogach. Włoskie lotnictwo zostało uwięzione na ziemi - rozmoczona ziemia na polowych lotniskach nie pozwalała na start samolotów (republikanie mieli do dyspozycji betonowe lotniska). Dowodzący republikańskim lotnictwem, gen. Ignacio de Cisneros pisał: „W operacji tej, dzięki stosunkowo małej ilości użytych samolotów nieprzyjacielskich, mieliśmy możliwość skierowania do akcji maszyn wszelkiego typu, nawet samolotów szkolnych, jeśli tylko mogły utrzymać się w powietrzu i udźwignąć na pokładzie bombę lub karabin maszynowy[1].

19 marca Włosi rozpoczęli odwrót, mimo sprzeciwu większości oficerów Czarnych Koszul, którzy uważali, że powinno się walczyć do końca. Odwrót trwał aż do 23 marca. Korpus włoski poniósł dość wysokie straty – stracił on ok. 3 tys. zabitych i rannych. Wojska republikańskie zdobyły trzy tankietki, 25 dział, 85 karabinów maszynowych, 822 karabiny i pistolety, 10 moździerzy, dwa działka przeciwlotnicze i 90 pojazdów[2]. W trakcie walk, oddziały republikańskie mordowały rannych i chcących się poddać faszystów, m.in. brygada im. Garibaldiego wymordowała obrońców pałacu Ibarra z dywizji "Fiamme Nere"[3]

Pokonanie Korpusu Włoskiego było sukcesem wojsk republikańskich, umiejętnie wykorzystanym przez propagandę. Mimo to, strona republikańska poniosła znacznie wyższe straty od przeciwnika i nie zdołała odbić całego zdobytego przez Włochów terenu, którzy nadal utrzymywali 20-kilometrowy wyłom w liniach republikanów. Było to także ostatnie większe zwycięstwo Republiki w wojnie domowej. Bitwa pod Guadalajarą była ostatnią próbą zdobycia Madrytu przez nacjonalistów, aż do końca wojny. Skierowali oni swoje siły na front północny.

Przypisy

  1. Longo 1961 ↓, s. 273.
  2. J.L. Ready, Avanti! Mussolini and the wars of Italy 1919-1945, 2012.
  3. Guadalajara 1937 r. – podsumowanie bitwy. » Wojna Mussoliniego, wojna-mussoliniego.pl [dostęp 2016-11-23].

Bibliografia

  • Thomas Hugh: The Spanish Civil War. Harper & Brothers, 1961. ISBN 0-671-75876-4.
  • Praca zbiorowa: Mała Encyklopedia Wojskowa. Tom 1. Warszawa: MON, 1967.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Italy (1861–1946).svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY-SA 2.5
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Battle icon active (rifles).svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Abstract crossed rifles symbol on sunburst
Bandera del bando nacional 1936-1938.svg
Autor: Durero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flag of the revolted side during the Spanish Civil War, 1936 - 1938
Bundesarchiv Bild 183-2006-1204-510, Spanien, Schlacht um Guadalajara.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-2006-1204-510 / Studnitz, von H.G. / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Die grosse Winterschlacht um Guadalajara

Anfang März begann die grosse Offensive der nationalen Truppen auf Gudalajara, deren Hauptstoss auf der Strasse Madrid - Saragossa (Carretera de Aragon) geführt wurde. Die ausserordentlich schweren Kämpfe nahmen einen wechselnden Verlauf; das Kriegsglück, das sich im Anfang den Nationalen zuneigte, wandte sich später den Roten zu. Kälte, Hagelsturm, aufgeweichter Boden und scharfe Winde erwiesen sich oft als schlimmere Gegner als das feindliche Feuer. Die Soldaten der ersten beiden freiwilligen Divisionen lagen fünf Tage lang in Schlamm und Dreck, ohne warmes Essen. Zum ersten Male im spanischen Bürgerkrieg wurden ausschließlich motorisierte Einheiten eingesetzt.
Kampf um Trijueque.- Artillerie und Infanterie in voller Aktion.

Fot. H.G. von Studnitz
Flag of Spain (1931–1939).svg
Autor: SanchoPanzaXXI, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flag of Spain during the Second Spanish Republic (1931-1939).
Reliefkarte Spanien.png
Autor: Tschubby, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Reliefkarte Spanien