Bitwa pod Hostobożem

Bitwa pod Hostobożem

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	8–9 czerwca 1920
Miejsce	Hostoboże[a]
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	kontrofensywa wojsk polskich nad Berezyną
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Kazimierz Jacynik
Siły
30 pułk piechoty 157., 158., 480 ps
Straty
28 jeńców 28 ckm-ów
brak współrzędnych

Bitwa pod Hostobożem – część wielkiej bitwy nad Berezyną; walki polskiego 30 pułku piechoty ppłk. Kazimierza Jacynika z sowieckimi 157., 158., 480 pułkami strzelców, toczone w ramach polskiej kontrofensywy nad Berezyną w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Przebieg działań

Sytuacja ogólna

14 maja 1920 ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego^[1][2]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie^[3]. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba^[4] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego i podjęła próbę sforsowania Berezyny pod Murawą^[b] i Żukowcem^[c] oraz pod Żarnówkami^[d] i Niehoniczami^[e][5][6]. Wobec skomplikowanej sytuacji operacyjnej, 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich w kierunku zachodnim^[7].

Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło rozstrzygnąć sytuację nad Berezyną w sposób zaczepny. Dowodzenie przejął naczelny wódz marszałek Józef Piłsudski. Wojska gen. Szeptyckiego szykowały się do natarcia^[8].

1 czerwca ruszyła polska kontrofensywa Armii Rezerwowej oraz 1. i 4 Armii, skierowana przeciw wojskom sowieckiego Frontu Zachodniego^[9]. W ostatniej fazie działań pościgowych 8 Dywizja Piechoty dążyła do osiągnięcia linii Dźwiny^[10].

Działania pod Hostobożem

8 czerwca do natarcia na Hostoboże, uszykowany w dwie kolumny, ruszył 30 pułk piechoty. Dowódca pułku nakazał I batalionowi uderzyć wprost na miejscowość, II batalion obchodził pozycje sowieckie lasami przez Kozulin, a III batalion miał utrzymać swoje stanowiska pod Bojarami do popołudnia, a potem maszerować z jedną baterią artylerii lewym brzegiem Dziseńki na Jamno^[10][11]. Jednak III batalion został zatrzymany silnym ogniem nieprzyjaciela z prawego brzegu rzeki. Dowódca pułku zdecydował się nacierać dwoma batalionami. Tuż przed północą w rejon Hostoboża dotarł I batalion i nawiązał walkę z sowieckim 157 pułkiem strzelców, obsadzającym wieś Budy. Skrzydłowy atak 1 kompanii rozstrzygnął walkę na korzyść Polaków, a Sowieci, ogarnięci paniką, wycofywali się bezwładnie^[10]. Batalion kontynuował natarcie i zajął Ozierce i Krasny Ług^[12].

Pod Hostobożem Sowieci zorganizowali druga linię obrony, a nacierający dotychczas z sukcesem I batalion został zatrzymany. Wtedy do działania wszedł II batalion por. Tadeusza Podwysockiego, który lasami i bagnami wyszedł na tyły nieprzyjaciela pod Kozulinem. Zaskoczenie było zupełne, a broniący się skapitulowali niemal bez oporu. Podczas dalszego działania, na drodze z Kozulina do Bud, polskie bataliony napotkały poruszający się w kolumnie marszowej bez ubezpieczeń 480 pułk strzelców. Natychmiastowy atak „na bagnety” doprowadził do rozproszenia sowieckiego pułku, a jego tabor, kancelaria i broń ciężka wpadły w ręce polskich żołnierzy^[13]. 9 czerwca, po krótkiej walce, opanowano Hostoboże^[14]. Pojawienie się Polaków na tyłach sowieckich pozycji obronnych spowodowało wybuch paniki na sąsiednich odcinkach frontu. Dzięki temu, niemal bez walki, opanowano Jamno, a po południu 157, 158, 159 i 480 ps rozpoczęły odwrót na wschód^[15].

Bilans walk

W działaniach pod Hostobożem 30 pułk piechoty zdobył 28 ckm-ów i wziął 28 jeńców. Innych wziętych do niewoli jeńców por. Tadeusz Podwysocki po rozbrojeniu puścił wolno, by nie obciążać batalionu znaczną ich liczbą. W panice Sowieci ewakuowali Dzisnę, ale dowództwo polskie nie zorientowało się w sytuacji i nie wydało rozkazu zajęcia miasta^[10].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Tadeusz Makowski: Zarys historii wojennej 30-go pułku Strzelców Kaniowskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918 – 1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919-30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.