Bitwa pod Iganiami

Bitwa pod Iganiami

powstanie listopadowe
Czas	10 kwietnia 1831
Miejsce	droga na Siedlce
Terytorium	Królestwo Polskie
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
powstańcy listopadowi Imperium Rosyjskie
Dowódcy
Ignacy Prądzyński Grigorij Rosen
Siły
11 000 żołnierzy 16 dział 16 000 żołnierzy 28 dział
Straty
około 400 zabitych i rannych około 5000 żołnierzy, w tym około 1500 zabitych i rannych około 3000 jeńców
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904) miejsce bitwy
52°10′01,9200″N 22°12′38,1600″E/52,167200 22,210600

Notatka Jana Skrzyneckiego dla Rządu Narodowego o zwycięstwie w bitwie pod Iganiami i roli gen. Ignacego Prądzyńskiego

Pomnik upamiętniający bitwę, Nowe Iganie

Bitwa pod Iganiami – bitwa stoczona 10 kwietnia 1831 roku przez wojska polskie pod dowództwem generała Ignacego Prądzyńskiego (11 000 żołnierzy i 16 dział) z korpusem rosyjskim dowodzonym przez generała Grigorija Rosena. Zwycięstwo Polaków nie zostało jednak wykorzystane politycznie.

• Straty Rosjan wyniosły: około 1500 zabitych, 3000 dostało się do niewoli.
• Straty Polaków: około 400 zabitych i rannych.

Przebieg bitwy

Podczas drugiej fazy polskiej ofensywy, która prowadzona była na Siedlce, grupa generała Prądzyńskiego szła na Wodynie ku szosie brzeskiej. W trakcie marszu Prądzyński natknął się na rosyjski VI korpus dowodzony przez generała Rosena, który cofał się szosą brzeską do Siedlec, gdzie znajdowały się rosyjskie magazyny wojskowe z parkiem artyleryjskim liczącym 60 dział.

Prądzyński rozpoczął atak około godz. 15.00, licząc, że w trakcie bitwy nadejdą pozostałe polskie grupy, z pomocą których korpus Rosena zostanie otoczony i zniszczony. Do natarcia ruszył gen. Ludwik Kicki wspierany przez baterię konnej artylerii mjr. Józefa Bema. Po wyjściu na równinę Polacy dostali się pod silny ogień 28 dział rosyjskich z drugiego brzegu rzeki Muchawki. Niewystarczający zasięg artylerii polskiej uniemożliwiał odpowiedź na ten ostrzał. Mimo znacznych strat natarcie, któremu drogę torowała artyleria Bema, posuwało się naprzód i w końcu nacierający na prawym skrzydle 8 pułk piechoty opanował wschodnią część Igań. Wówczas gen. Rosen wysłał ze wschodniego brzegu Muchawki 3 bataliony jegrów (wsławionych w wojnie z Turcją), które przeszły most i uderzyły na osłabiony walką 8 pułk. Wyparły go ze wsi i zaczęły spychać na pozycje wyjściowe.

W tym samym czasie pojawiły się jednostki rosyjskie wycofujące się spod Kostrzyna. Gen. Faesi zszedł z szosy Siedleckiej i zamierzał włączyć się do bitwy. Wówczas gen. Ignacy Prądzyński udał się na swoje lewe skrzydło i osobiście poprowadził do natarcia na jazdę Sieviersa 6 batalionów piechoty. Rosjanie nie wytrzymali i zaczęli się cofać. Ich opuszczone pozycje zajęły jednak siły 2 pułków piechoty Faesiego. Prądzyński do ataku na te stanowiska wydzielił 1 pułk piechoty. Sam na czele 5 pułku zmienił kierunek ataku i ruszył przez Iganie na bok i tyły jegrów nacierających na 8 pułk piechoty. Artyleria rosyjska spoza Muchawki wstrzymała ogień, aby nie razić własnych żołnierzy. Prądzyński, chcąc to wykorzystać, zaatakował rosyjskie tyły. Piechota rosyjska w Iganiach próbowała stawiać opór, została jednak zniesiona w ataku na bagnety. Widząc groźbę odcięcia odwrotu, Rosjanie przerwali atak na 8 pułk i próbowali ogniem zatrzymać natarcie Prądzyńskiego. Kiedy nie odniosło to żadnego rezultatu przerwali ostrzał i ruszyli biegiem w kierunku przeprawy na Muchawce. Rozpoczął się wyścig do mostu. Od rezultatu tej gonitwy zależał wynik bitwy. Polacy byli pierwsi. Rozpędzeni wpadli na rozciągniętą kolumnę rosyjską. Po krótkiej, zażartej walce opanowali przeprawę. Jedynie część Rosjan zdołała przejść na drugi brzeg, reszta pozbawiona możliwości odwrotu złożyła broń. Wcześniej za Muchawkę zdołała ujść jazda Sieviersa i 2 pułki piechoty. Bitwa skończyła się ok. 19.00. Straty rosyjskie wyniosły ok. 5 tys. ludzi w zabitych, rannych i jeńcach. Polacy stracili ok. 400 żołnierzy. Korpus Rosena został wyeliminowany z walki i odesłany do Brześcia nad Bugiem. Niestety, nieudolność działań Skrzyneckiego, który dopiero po bitwie zjawił się wraz ze swą grupą, ocaliła Rosena od całkowitej klęski i uniemożliwiła zajęcie Siedlec. Prądzyński nalegał na kontynuowanie natarcia, jednak Skrzynecki odmówił. Gdy Dybicz niebezpiecznie zbliżył się już do Siedlec, Skrzynecki zarządził odwrót.

Bibliografia

• Edmund Callier: Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831. Poznań: Drukarnia Dziennika Poznańskiego, 1887, s. 63.
• Słownik Encyklopedyczny Historia Wydawnictwo Europa. Autorzy: Jerzy Maroń, Jacek Piotrowski, Marek Czapliński, Stanisław Rosik, Zbigniew Fras. ISBN 83-85336-95-8. Rok wydania 1999.
• Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I
• Rafał Dmowski, Bitwa pod Iganiami 10 kwietnia 1831 r. Wybór źródeł, Siedlce 2011. Wersja cyfrowa na: https://web.archive.org/web/20160304192132/https://repozytorium.uph.edu.pl/handle/11331/226
• Rafał Dmowski, Bitwa pod Iganiami w historiografii polskiej, [w:] Szkice z dziejów powstania listopadowego: w 180. rocznicę bitwy pod Iganiami (1831-2011), praca zbiorowa pod redakcją Rafała Dmowskiego, Siedlce 2011, s. 97-108. Wersja cyfrowa na: https://repozytorium.uph.edu.pl/handle/11331/225

Linki zewnętrzne

• Raport generała Skrzyneckiego o przebiegu bitwy pod Iganiami z 10 IV 1831 roku
• Szkic bitwy pod Iganiami, 10 IV 1831 w zbiorach Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej
• Artykuł: Mileszczyk M., Dmowski R., Maciejewski J., Potrac R., Archeologia pod prąd. Opowieści rzeki Muchawski: część I, archeowieści, 2021-08-02