Bitwa pod Jakowczycami

Bitwa pod Jakowczycami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	29–30 lipca 1920
Miejsce	Jakowczyce
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Ludwik Bociański
Siły
64 pułk piechoty 90 pułk strzelców
brak współrzędnych

Położenie Frontu Północno-Wschodniego 29 i 30 lipca 1920

Położenie Frontu Północno-Wschodniego w dniu 29 lipca 1920

Położenie Frontu Północno-Wschodniego w dniu 30 lipca 1920

Bitwa pod Jakowczycami – walki polskiego 64 pułku piechoty kpt. Ludwika Bociańskiego z sowieckim 90 pułkiem strzelców w czasie lipcowej ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego podczas wojny polsko-bolszewickiej.

Położenie wojsk przed bitwą

W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[1]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[2]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę, a Grupa Poleska na Kanał Ogińskiego i Pińsk^[3][4].

Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie zaczęły wycofanie na linię Bugu^[5][6].

W końcu lipca Front Północno-Wschodni znajdował się w odwrocie na linię Bugu i Narwi^[7]. Grupa gen. Władysława Junga została zepchnięta za Narew, a grupa gen. Daniela Konarzewskiego stała między Prużaną a Berezą Kartuską. Między obiema grupami, podległymi 4 Armii, wytworzyła się kilkudziesięciokilometrowa luka, w którą wtargnęły sowieckie 2 i 17 Dywizje Strzelców^[8]. Po obu stronach linii kolejowej Łuniniec – Brześć cofała się Grupa Poleska gen. Władysława Sikorskiego. Odwrót wojsk gen. Sikorskiego nie był wymuszony działaniami przeciwnika, ale wydarzeniami na północnym odcinku frontu^[9].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4 Armia oraz Grupa Poleska do 5 sierpnia będą bronić linii Narew – Orlanka oraz Leśna – Brześć i w ten sposób umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia na lewe skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[10]. Warunkiem powodzenia było utrzymanie posiadającej wielkie znaczenie strategiczne Twierdzy Brzeskiej oraz pobicie 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego, co umożliwiłoby ściągnięcie nad Bug części sił polskich z Galicji^[11].

Walki pod Jakowczycami

27 lipca Grupa Poleska otrzymała zadanie wycofania się w rejon Brześcia i utrzymania przedmościa na wschodnim brzegu Bugu. Przedmoście stanowić miało podstawę do przyszłych polskich działań ofensywnych^[12]. Gen. Władysław Sikorski opóźnił odwrót o jeden dzień, osłaniając lewe skrzydło 3 Armii walczącej w Galicji^[11]. 16 Dywizja Piechoty gen. Stanisława Skrzyńskiego maszerowała z Kobrynia na Żabinkę. 64 pułk piechoty kpt. Ludwika Bociańskiego stanowił północne ubezpieczenie i miał za zadanie zabezpieczyć transporty kolejowe 16 DP. Jego trasa marszu wiodła przez Kobryń - Litwinki - Jakowczyce - Żabinkę - Brześć^[13].

Pod Jakowczycami kolumna 64 pułku piechoty została zaatakowana przez sowiecki 90 pułk strzelców^[14]. Kolumna pułkowa została rozcięta na dwie części^[15]. Ciężar walki z wrogiem wzięły na siebie II batalion oraz część III batalionu, pod ogólnym dowództwem por. Józefa Lecha^[16]. Sowietów co prawda odrzucono, ale zmęczenie żołnierzy spowodowało, że polski pułk uległ dezorganizacji i dalszy odwrót prowadzono w dwóch grupach^[17]. Dopiero nad ranem 31 lipca nastąpiła koncentracja pułku w Żabince, a stąd po krótkim odpoczynku kontynuowano odwrót przez Chwedkowiszcze za Bug, by 30 lipca osiągnąć Brześć^[16][15].

Bilans walk

W boju pod Jakowczycami pułk stracił 107 poległych, rannych i zaginionych^[17][15]. Za wybitne czyny bojowe w walce orderem Virtuti Militari odznaczeni zostali dowódca II batalionu por. Józef Lech i dowódca kompanii szturmowej ppor. Kazimierz Neumann^[18].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Materiały do historii wojny 1918-1920 r. T. I/1 Bitwa Warszawska – Bitwa nad Bugiem 27 VII – 7 VIII 1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2004. ISBN 83-85621-46-6.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Konrad Rogaczewski: Zarys historii wojennej 64-go Grudziądzkiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919-30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.