Bitwa pod Janowem (1863)

Bitwa pod Janowem
— powstanie styczniowe —
Czas	6 lipca 1863
Miejsce	Janów
Terytorium	Królestwo Polskie
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
powstańcy styczniowi Imperium Rosyjskie
Dowódcy
Zygmunt Chmieleński
Siły
156 ludzi ok. 400
Straty
kilku zabitych i kilkunastu rannych do stu zabitych i rannych
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904) miejsce bitwy
50°43′23″N 19°25′53″E/50,723056 19,431389

Bitwa pod Janowem − bitwa powstania styczniowego stoczona 6 lipca 1863 roku w okolicach miasta Janów. Walka toczyła się między oddziałem powstańczym pod dowództwem Zygmunta Chmieleńskiego, a oddziałem rosyjskim. Starcie zakończyło się zwycięstwem powstańców.

W powiecie olkuskim kpt. Zygmunt Chmieleński organizował oddział powstańczy. Przeciw niemu Rosjanie wysłali z Częstochowy 3 roty piechoty i sotnię kozaków. Dwie roty z częścią kozaków stanęły w Janowie, a pozostała rota piechoty z kozakami udała się do Lelowa, żeby ewentualnie odciąć odwrót powstańcom. Rosjanie dowiedziawszy się, że Chmieleński ze swoim wojskiem obozuje w bardzo silnym leśno-skalnym stanowisku pod Złotym Potokiem postanowili poczekać na posiłki. Chmieleński postanowił jednak pierwszy zaatakować. Część oddziału zostawił w umocnionym obozie, a sam na czele 156 ludzi udał się pod wieś Ponik odległą o 500 kroków od Janowa. W okolicach wsi znajdował się strumień i staw. Moskale nie spodziewając się napadu postanowili się wykąpać w stawie i czyścili konie przy strumieniu niedaleko młyna. Byli to Kozacy i kilkudziesięciu piechurów z pułku witebskiego. Powstańcy ukryci w zbożu podeszli do kąpiących się, po czym otworzyli ogień. Moskale zaczęli uciekać do Janowa, a za nimi ruszyli Polacy. Do ponownego starcia doszło w okolicach rynku gdzie zaczęli gromadzić się żołnierze Rosyjscy. Rosjanie jednak nie wytrzymali natarcia i w popłochu uciekli. Do Janowa zaczęły się zbliżać rosyjskie posiłki, wobec czego Chmieleński wycofał się w lasy. Posiłki rosyjskie po wejściu do Janowa dokonały tutaj rabunku, zabijając przy tym 6 niewinnych cywilów. Potem spalili Janów i Ponik. W Janowie ze stu kilkudziesięciu domów zostało tylko 5 i kościół.

Straty rosyjskie wyniosły do stu zabitych i rannych w tym kapitan i kilku oficerów. Kilkudziesięciu zabitych pochowano w dwóch dużych dołach, a kilka wozów rannych wysłano do Częstochowy. Zieliński wspomina, że straty polskie wyniosły kilku zabitych i kilkunastu rannych. Polacy w tej bitwie zdobyli kilkanaście koni kozackich, kilkadziesiąt sztuk broni, oraz porzucone rosyjskie wyposażenie jak np. tornistry itp.

Po tej porażce Rosjanie skoncentrowali się pod dowództwem płk. Ernrotha i ruszyli za powstańcami do Złotego Potoku, gdzie parę dni później doszło do bitwy.

Bibliografia

• Stanisław Zieliński: Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Rapperswil 1913, s. 173.
• Czas. 1863, nr 156 (12 VII) s. 1-2.

Linki zewnętrzne

• http://powstanie1863.zsi.kielce.pl/index.php?id=g25

Franciszek Kostrzewski – Pożar Wsi