Bitwa pod Janowem Podlaskim

Bitwa pod Janowem Podlaskim

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	sierpień 1920
Miejsce	pod Janowem Podlaskim
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Daniel Konarzewski Kazimierz Ładoś
Siły
14 Wielkopolska DP Grupa płk. Ładosia 17 Dywizja Strzelców 2 Dywizja Strzelców 8 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Gen. Daniel Konarzewski i sztab 14 Dywizji Piechoty; 1920

Walki o Janów Podlaski 4 sierpnia 1920^[1]

Bitwa pod Janowem Podlaskim – część bitwy nad Bugiem. Walki 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty i Grupy pułkownika Kazimierza Ładosia z oddziałami sowieckich 17., 2. i 8 Dywizji Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego^[2]. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[3]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[4]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę^[5].

Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu^[6][7].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4 Armia oraz Grupa Poleska do 5 sierpnia będą bronić linii Narew – Orlanka oraz Leśna – Brześć aby umożliwić przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia na lewe skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[8].

Już 31 lipca 4 Armia gen. Leonarda Skierskiego przekroczyła Bug w rejonie Mielnika i obsadziła zachodni brzeg rzeki na odcinku Granne – Pratulin. Oddziały grupy płk. Stanisława Kaliszka przeszły na lewy brzeg Bugu w Drohiczynie, 14 Wielkopolska Dywizja Piechoty między Pratulinem a Janowem Podlaskim^[9].

1 sierpnia po utracie pozycji nad Orlanką i Leśną, lewe skrzydło 4 Armii wycofało się za Bug. W ślad za nią do natarcia kontynuowała sowiecka 16 Armia Nikołaja Sołłohuba. Na Drohiczyn uderzyła 27 Dywizja Strzelców, na Łosice 17 Dywizja Strzelców, na Międzyrzec – Białą Podlaską 8 Dywizja Strzelców^[10].

W rejonie Janowa Podlaskiego koncentrowała się 14 Dywizja Piechoty gen. Daniela Konarzewskiego z zadaniem obrony Bugu na odcinku Pratulin – Niemirów. Lewego skrzydła broniła grupa gen. Zdzisława Kosteckiego^[a] broniąca Bugu od Niemirowa do Furstendorfu^[b].

Na prawo od grupy gen. Konarzewskiego broniła się Grupa Poleska gen. Sikorskiego, a obronę rejonu Drohiczyna zapewniała grupa gen. Władysława Junga^[11].

Walki pod Janowem Podlaskim

1 sierpnia sowiecka 17 Dywizja Strzelców sforsowała Bug między Mielnikiem i Niemirowem i podeszła pod Janów Podlaski. Dowódca 4 Armii gen. Skierski rozkazał gen. Konarzewskiemu, by wspólnie z oddziałami grupy gen. Junga uderzyć na Mielnik oraz Serpelice i wyrzucić przeciwnika za Bug. 2 sierpnia oddziały polskie opanowały Serpelice i Gnojno. Nie udało się jednak opanować Mielnika^[11].

W tym dniu sowiecka 8 Dywizja Strzelców sforsowała Bóg pod Pratulinem i wyszła na tyły 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty w rejonie Janowa i ruszyła na Białą Podlaską. Spowodowało to zagrożenie tyłów Grupy Poleskiej gen. Władysława Sikorskiego i odwrót jej lewego skrzydła na linię Krzny^[12].

Polacy próbowali zorganizować uderzenia na Pratulin siłami grupy płk. Kazimierza Ładosia z Białej Podlaskiej i grupy gen. Daniela Konarzewskiego. Grupa płk. Ładosia nie zdążyła się jednak jeszcze zorganizować, a gen. Konarzewski, w obawie o swoje prawe skrzydło, wycofał swoje oddziały na linię Kornica-Bordziłówka^[11].

Dopiero 4 sierpnia uderzono na Janów Podlaski siłami grupy gen. Konarzewskiego od zachodu i płk. Ładosia od południa.

55 poznański pułk piechoty atakował dwoma kolumnami: I i II bataliony wraz z 9. i 10 kompanią oraz 3 kompanią karabinów maszynowych maszerowały wzdłuż drogi do Janowa, a 11. i 12 kompania tworzyły prawe ubezpieczenie boczne mając też za zadanie zdobycie Konstantynowa. Po krótkiej walce Konstantynów został zdobyty, a I batalion prowadził dalej natarcie na Janów^[13].

Współdziałający z 55 pp 56 pułk piechoty wielkopolskiej wyruszył z Kornicy, a po zajęciu Konstantynowa, I i III bataliony pomaszerowały na Gnojno^[14]. III batalion wyrzucił przeciwnika z folwarku Gnojno, ale ogień flankowy z Bubla i Łukowiskiego wstrzymał jego natarcie. W późnych godzinach wieczornych I batalion zajął te miejscowości^[15]. Około południa 55 i 56 pułki piechoty opanowały Janów Podlaski, późnym wieczorem wyrzuciły Sowietów za Bug pod Gnojnem, a oddziały grupy gen. Kosteckiego dotarły do Bugu.

Nacierająca równolegle grupa płk. Ładosia nie mogła jednak przełamać oporu 8 Dywizji Strzelców pod Rokitnem. Dopiero następnego dnia wznowiła natarcie i stopniowo posuwała się do przodu walcząc zarówno z oddziałami 8 DS jak i nowo przybyłej 2 Dywizji Strzelców. W tym czasie Grupa Poleska gen. Sikorskiego odzyskała część utraconych pozycji nad Bugiem, ale grupa gen. Junga poniosła klęskę pod Drohiczynem. W zaistniałej sytuacji, w dowództwie polskim powstał plan przerzucenia grupy gen. Konarzewskiego do Sarnak i uderzenia wzdłuż Bugu na siły sowieckie. Obronę Bugu aż do Mielnika miałaby zapewnić Grupa Poleska^[11].

W tym samym czasie dowódca sowieckiej 16 Armii Nikołaj Sołłohub podjął decyzję skierowania 2. i 10 DS pod Niemirów i Drohiczyn^[11]. 6 sierpnia oddziały polskie otrzymały rozkaz odwrotu. Wojsko Polskie dokonywało przegrupowań i szykowało się do rozstrzygającego starcia, do bitwy nad Wisłą^[16].

Bilans walk

Kilkudniowa bitwa stoczona w rejonie Janowa Podlaskiego powstrzymała marsz 16 Armii na Warszawę, przyniosła jej wiele strat i spowodowała duże zużycie amunicji. Miało to duży wpływ na postawę tej armii w okresie polskiej kontrofensywy znad Wieprza^[16].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Stefan Jasionek: Zarys historii wojennej 55-go Poznańskiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Tadeusz Kołaczyński (oprac.), Jerzy Ciepielowski (oprac.): 14 Dywizja Piechoty - 1-sza Dywizja Strzelców Wielkopolskich - w wojnie i pokoju. Poznań: Drukarnia Techniczna, 1937.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów - Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Stanisław Siuda: Zarys historji wojennej 56-go pułku piechoty wielkopolskiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.