Bitwa pod Kilikijowem

Bitwa pod Kilikijowem
Wojna polsko-bolszewicka
Ilustracja
Czas28 czerwca 1920
Miejscepod Kilikijowem[a]
TerytoriumUkraińska Republika Ludowa
Przyczynaofensywa Frontu Płd.-Zach.
Wynikzwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
 Polska Rosyjska FSRR
Dowódcy
Jan SawickiF. M. Morozow
Siły
Dywizja Jazdy:
4 Brygada Jazdy
3 Brygada Jazdy
1 Armia Konna:
6 Dywizja Kawalerii
11 Dywizja Kawalerii
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921[2]
Mieczysław Biernacki,
Działania armji konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. [3]

Bitwa pod Kilikijowemwalki polskiej Dywizji Jazdy gen. Jana Sawickiego z oddziałami sowieckiej 6 Dywizji Kawalerii i 11 Dywizji Kawalerii F. M. Morozowa toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

Po spektakularnym sukcesie wojsk polskich na Ukrainie i zajęciu 7 maja 1920 Kijowa, front ustabilizował się na linii od Prypeci, wzdłuż Dniepru, przez Białą Cerkiew, Skwirę, Lipowiec, Bracław, Wapniarkę do Jarugi nad Dniestrem[4][5][6].

Armia Czerwona wykorzystała zastój na reorganizację sił i przygotowanie ofensywy. W rejon działań przybyła 1 Armia Konna Siemiona Budionnego. 26 maja rozpoczęła się sowiecka ofensywa na Ukrainie, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej przełamały trwale polski front na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego [7][8].

Sowiecki plan kontrofensywy na Ukrainie przewidywał odcięcie polskiej 3 Armii gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, zgrupowanej w rejonie Kijowa, poprzez opanowanie Korostenia siłami 12 Armii, oraz Koziatyna i Żytomierza przez 1 Armię Konną Siemiona Budionnego[9]. 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia[10]. 16 czerwca polska 3 Armia dotarła do Uszy i rozpoczęła zajmowanie wyznaczonych jej pozycji obronnych[11], a 22 czerwca większość sił posiadała już na Uborci[12]. 27 czerwca 1 Armia Konna przełamała polską obronę na Słuczy na południe od Zwiahla, na odcinku bronionym przez I Brygadę Piechoty (rez.). Kawaleria Budionnego wdarła się w lukę między lewym skrzydłem 6 Armii a grupą gen. Leona Berbeckiego z 2 Armii. Na zagrożony kierunek w rejon Korca dowództwo polskiego Frontu Ukraińskiego skierowało Dywizję Jazdy gen. Sawickiego[13][14].

Walki pod Kilikijowem

28 czerwca polska Dywizja Jazdy gen. Jana Sawickiego weszła w ugrupowanie obronne 3 Dywizji Piechoty Legionów i stanęła w Kilikijowie[13]. 4 Brygada Jazdy płk Konstantego Plisowskiego miała uderzyć od południa, zaś 3 Brygada Jazdy obsadzić szosę Korzec - Zwiahel. Nim jednostki polskie przygotowały się do ataku, na 8 pułk ułanów mjr. Henryka Brzezowskiego stacjonujący w Pieczywodach i dywizjon 1 pułku ułanów stacjonujący w Kutkach uderzyła jazda Budionnego. Na Kutki maszerował bez ubezpieczeń sowiecki 63 pułk kawalerii. Dowódca polskiego dywizjonu wpuścił Kozaków do miejscowości i wtedy uderzył. Krótka walka zakończyła się rozproszeniem zaskoczonego pułku[15][16].

Jednak w stronę Kilikijowa ciągnęły też pułki 6 Dywizji Kawalerii. Dywizjon 1 pułku ułanów z pościgu musiał przejść do działań opóźniających. Prowadziły je 2 i 3 szwadron. Ogniem ckm-ów szwadrony broniły przeprawy przez Korczyk, a już w samym Kilikijowie 2 szwadron wykonał szarżę, odrzucając z wioski nacierających Kozaków. Przy wykonywaniu szarży dostał się do niewoli polski ułan wożący znaczek szwadronu. Kolejna szarża ułanów odbiła ułana wraz ze znakiem[17].

W tym czasie na prawo od 1 pułku ułanów walkę prowadził 8 pułk ułanów. W pewnym momencie został on odcięty od sił głównych 4 Brygady Jazdy i musiał przebijać się przez pierścień okrążenia. Pozostałe pułki 4 BJ toczyły zaciętą walkę między Trościańcem a Muchorowem z próbującymi otoczyć ją brygadami sowieckiej 11 Dywizji Kawalerii[17].

Bilans walk

Uporczywe walki 8. i 1 pułku ułanów pozwoliły na bezkolizyjną ewakuację sztabu i artylerii Dywizji Jazdy. Porażka pod Kilikijowem przekreśliła plany gen. Jana Sawickiego uderzenia na Korzec. Polskie pułki jazdy poniosły wysokie straty osobowe, a stan bojowy dywizji po bitwie wynosił zaledwie około 800 ludzi[17][18].

Uwagi

  1. Kilikijów, obecnie Киликиїв, rejon sławucki, miejscowość na Ukrainie, na południowy wschód od Korca[1].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
A.Przybylski - Szkic nr 22.jpg
Przebieg odwrotu wojsk polskich od 4 czerwca do 4 sierpnia 1920. Adam Przybylski, Wojna Polska 1918 ― 1921; Szkic Nr 22.
Bitwa korzec 06 1920.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Walki w rejonie Korca i Kilikijowa (28 czerwca 1920)
M.Biernacki - Działania konarmii - Szkic Nr 11 - pierwsza faza operacji.png
Mieczysław Biernacki (oprac.), Działania armji konnej Budiennego w kampanii polsko - rosyjskiej 1920 r. 26 V – 20 VI 1920, Wojskowy Instytut Naukowo – Wydawniczy, Warszawa 1924. Szkic Nr 11: Działania armij polskich i rosyjskich na Ukrainie w czasie pierwszej fazy operacji Armji Konnej