Bitwa pod Krzywopłotami

Bitwa pod Krzywopłotami

I wojna światowa, front wschodni
Pomnik legionistów w Bydlinie
Czas	17–18 listopada 1914
Miejsce	Krzywopłoty, Małopolska
Terytorium	Królestwo Kongresowe
Przyczyna	próba przełamania frontu
Wynik	zatrzymanie ofensywy rosyjskiej
Strony konfliktu
Austro-Węgry  Imperium Rosyjskie
Dowódcy
kpt. Mieczysław Ryś-Trojanowski kpt. Ottokar Brzoza-Brzezina nieznany
Siły
dwa bataliony 1 Pułku Legionów, ok. 440 żołnierzy legionowych nieznane
Straty
46 zabitych, 131 rannych nieznane
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904) miejsce bitwy
50°23′28″N 19°37′47″E/50,391111 19,629722

Bitwa pod Krzywopłotami – bitwa stoczona nieopodal wsi Krzywopłoty, na częściowo podmokłych terenach między Bydlinem a Załężem w dniach 17-18 listopada 1914, pomiędzy oddziałami Austro-Węgier i Rosjan.

Bitwa legionistów Józefa Piłsudskiego. Legioniści z IV i VI batalionu 1 pułku piechoty Legionów (dowódcy kpt. Tadeusz Furgalski „Wyrwa” i kpt. Herwina), oraz artylerzyści pod dowództwem kpt. Brzozy, razem około 1400 żołnierzy, okopali się na wzgórzu Św. Krzyża we wsi Bydlin i sąsiednich Krzywopłotach. Wojska rosyjskie zajęły pozycje w lasach Smolenia i Domaniewic. W wyniku toczonej ze zmiennym szczęściem bitwy obie strony poniosły straty. W ataku na Załęże poległ por. Stanisław Paderewski, brat przyrodni Ignacego Paderewskiego, dowódca 3 kompanii VI batalionu. W bitwie zginęło 46 legionistów, a 131 było rannych i dostało się do niewoli. Bitwa powstrzymała rosyjskie natarcie. Polegli legioniści spoczywają na cmentarzu w Bydlinie. W innej kwaterze cmentarza spoczywają żołnierze austriaccy i rosyjscy.

Miejsce bitwy Józef Piłsudski nazwał „krzywopłockimi legionowymi Termopilami”. W 1920, z inicjatywy Piłsudskiego, na cmentarzu w Bydlinie stanął pomnik – kilkumetrowy kamienny krzyż zdobiony legionowymi symbolami. Żywym pomnikiem tych wydarzeń jest szkoła wybudowana w 1937 z inicjatywy i za pieniądze legionistów, dla upamiętnienia tej bitwy. W 95. rocznicę bitwy mieszkańcy Bydlina postawili obelisk z krzyżem i dwiema tablicami; na tablicach wyryto nazwiska poległych legionistów.

Walki pod Krzywopłotami zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic, w okresie II RP i po 1990 „KRZYWOPŁOTY 14 XI 1914"^[1].

Uczestnicy bitwy

• Stanisław Paderewski – poległ, brat Ignacego Jana Paderewskiego
• Stanisław Bytnar – ciężko ranny, ojciec Jana Bytnara ps. Rudy^[2]
• Ottokar Brzoza-Brzezina
• Eugeniusz Dreszer-Słomka
• Albin Fleszar ps. Satyr
• Tadeusz Furgalski ps. „Wyrwa”
• Kosma Lenczowski
• Mieczysław Ryś-Trojanowski
• Juliusz Ulrych
• Wacław Budzyński
• Mieczysław Barys

Legioniści polegli w bitwie

Lista 34 poległych legionistów powstała na podstawie informacji znajdujących się na tablicach umieszczonych na pomniku na cmentarzu w Bydlinie. Dane zostały zweryfikowane i uzupełnione w oparciu o książkę: Janusz Cisek, Kamil Stepan "Lista strat Legionów Polskich 1914-1918" (2006). W bitwie poległ porucznik Stanisław Paderewski, młodszy brat Ignacego Jana Paderewskiego – pianisty, działacza niepodległościowego oraz późniejszego Premiera Polski.

W Bydlinie pochowanych jest również 12 nieznanych z imienia i nazwiska legionistów.

Polegli

Bakal Mieczysław, Baran Stanisław, Bełda Stanisław, Bugański Marcin, Bogdalski Marian, Dziurzyński Roman, Grunberg Stanisław, Grybisz Józef, Gugulski Franciszek, Janusz Antoni, Kiszka Antoni, Klimaszewski Michał, Kociborowski Rudolf, Kowal Władysław, Kowalczyk Ignacy, Kozicki Bronisław, Medyński Eugeniusz, Michalski Jerzy, Michalski Władysław, Muller Adolf, Nowak Julian (lub Juliusz), Ostrowski Jerzy (lub Karol), Pączek Wawrzyniec, Paderewski Stanisław, Paśko Tomasz, Pałka Stanisław, Przesłowski Tomasz, Prochowicz (lub Próchowicz) Wojciech, Stasz Kazimierz, Stelmasiewicz Zygmunt, Tokarczyk Jan, Werner Bronisław, Witkoś Ignacy, Weszyński (lub Wyszyński) Marian

Bibliografia

• Artykuł w Przeglądzie Olkuskim
• Artykuł w Przeglądzie Olkuskim

Przypisy