Bitwa pod Krzywosądzem

Bitwa pod Krzywosądzem
powstanie styczniowe
Ilustracja
Grób powstańców styczniowych poległych w bitwie pod Krzywosądzem w Dobrem
Czas

19 lutego 1863

Miejsce

w pobliżu Krzywosądza

Terytorium

Królestwo Kongresowe

Wynik

klęska powstańców

Strony konfliktu
powstańcy styczniowiImperium Rosyjskie
Dowódcy
gen. Ludwik Mierosławskipłk Jurij Iwanowicz Szylder-Szuldner
Siły
ok. 500 powstańców w tym 30 kawalerii1000, kilka dział
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904)
Mapa konturowa Guberni Królestwa Polskiego (1904), po lewej znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Ziemia52°42′13″N 18°35′08″E/52,703611 18,585556
Tablica upamiętniająca poległego powstańca, kościół parafialny w Krzywosądzy

Bitwa pod Krzywosądzem – jedno ze starć powstania styczniowego, które miało miejsce 19 lutego 1863 roku[1].

Przebieg

Przygotowania

19 stycznia Tymczasowy Rząd Narodowy ogłosił przebywającego w Paryżu Ludwika Mierosławskiego dyktatorem[a][2]. Przygotowania do powstania Mierosławski rozpoczął w Bydgoszczy[3], o czym wspomina w swoim pamiętniku polski działacz narodowy zaboru pruskiego Natalis Sulerzyski[b]. Głównodowodzący miał się połączyć ze zorganizowanymi już oddziałami powstańczymi po przekroczeniu granicy[4].

Bitwa

Z 17 na 18 lutego stacjonujący we Włocławku oddział wojsk rosyjskich pod dowództwem płk. Jurija Iwanowicza Szyldera-Szuldnera powiadomiony został o koncentracji oddziałów partyzanckich pod wodzą Mierosławskiego we wsi Niszczewy na Kujawach. W tej sytuacji żołnierzy natychmiast przetransportowano do Służewa w celu połączenia z pogranicznikami[5]. Następnego dnia Rosjanie w sile tysiąca ludzi z kilkoma działami uderzyli na źle uzbrojony i znajdujący się dopiero w trakcie koncentracji oddział Mierosławskiego. Po utrzymaniu swoich pozycji przez kilka godzin Polacy zostali zmuszeni do odwrotu[6][7], a bitwa ostatecznie zakończyła się w sąsiednim Dobrem zwycięstwem Rosjan[8]. Wśród zabitych byli m.in. student politechniki w Liège Jan Wasiłowski[9] – brat Marii Konopnickiej[c] oraz Stanisław Gay – syn architekta Jakuba Gaya. Poległych powstańców pochowano w Krzywosądzu i Dobrem[11].

Skutki

Mierosławski wycofał się w kierunku Radziejowa, gdzie połączył się z oddziałem powstańczym Kazimierza Mielęckiego[3]. 21 lutego doszło do kolejnej przegranej przez Mierosławskiego bitwy pod Nową Wsią, która zmusiła go do złożenia dyktatury i wyjazdu do Paryża[2].

Zobacz też

  • Kosowóz Mierosławskiego

Uwagi

  1. ↑ Stał się nim de facto po przekroczeniu granicy prusko-rosyjskiej 17 lutego.
  2. ↑ ”(...) W tym czasie przybywa do mnie z Paryża Kurzyna, wysłannik Mierosławskiego, z doniesieniem, że ten jest mianowany przez Rząd Narodowy naczelnikiem powstania, że jenerał przybędzie do Bydgoszczy i mnie zapytuje czy go nie zechcę nad granicę przewieźć...” s. 236[4].
  3. ↑ „Jedyny brat zginął w pierwszej bitwie pod Krzywosądzą, przeszedłszy z Liège, z partią Mierosławskiego”[10] pisała poetka.

Przypisy

  1. ↑ Powstanie styczniowe (11.06.1860 – 23.05.1865). www.muzeumwp.pl. [dostęp 2013-01-10].
  2. ↑ a b Stefan Kieniewicz: Powstanie styczniowe. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 36-41, seria: Dzieje Narodu i Państwa Polskiego. ISBN 83-03-02058-7.
  3. ↑ a b Stanisław Myśliborski-Wołowski: Rejencja bydgoska a powstanie styczniowe. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1975, s. 104-105.
  4. ↑ a b Natalis Sulerzyski: Pamiętnik Natalisa Sulerzyskiego byłego posła ziemi pruskiej na Sejm Berliński. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2013-01-10].
  5. ↑ Korespondencja redakcyjna. Z Kujaw. „Dziennik Poznański”. nr 44, s. 2, 24 lutego 1863. Sprawdź autora:1.
  6. ↑ Korespondencja redakcyjna. Królestwo Polskie, Warszawa. „Dziennik Poznański”. nr 46, s. 2, 26 lutego 1863. Sprawdź autora:1.
  7. ↑ Korespondencja redakcyjna. Z Królestwa. „Dziennik Poznański”. nr 48, s. 2, 28 lutego 1863. Sprawdź autora:1.
  8. ↑ Bogusław Bogucki: Bitwa pod Krzywosądzą (1863). www.kohr.kujawsko-pomorskie.pl. [dostęp 2013-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-06)].
  9. ↑ Bronisław Wojciechowski: Z Kroczowa i Konopnicy Konopniccy herbu Jastrzębiec : dzieje rodu. Warszawa, Łomianki: Zbigniew Damec, 1984, s. 58. OCLC 169863744.
  10. ↑ Patrycja Gorzycka. Historia i zabytki Krzywosądzy. „Kujawy i Pomorze. Dwumiesięcznik turystyczno-krajoznawczy.”. nr 2(5), s. 16, 2007. Sejmik prezesów PTTK Województwa Kujawsko-Pomorskiego. ISSN 1507-1960. [zarchiwizowane z adresu]. 
  11. ↑ Marzanna Woźniak: Historia gminy Dobre. www.ugdobre.pl. [dostęp 2013-01-10].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Powstanie styczniowe
1863
1864

Media użyte na tej stronie

Legenda miejsce bitwy.svg
Symbol miejsca bitwy do legendy mapy
Epitafium Alfonsa Mauersbergera.JPG
Autor: Bosyantek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Epitafium Alfonsa Mauersbergera powstańca styczniowego. Kościół parafialny WNMP w Krzywosądzy, Kujawsko-Pomorskie.
Gubernia Królestwa Polskiego 1904 mapa lokalizacyjna.svg
Autor: Paweł Ziemian, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mapa lokalizacyjna Królestwa Polskiego (wg mapy z 1904)
  • N: 56.00° N
  • S: 49.50° N
  • W: 16,09° E
  • E: 25.34° E
Insurgent troops mass grave, Dobre, Poland (Kwatera Powstańców Styczniowych, Dobre, Kuj-Pom).JPG
Autor: Bosyantek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kwatera Powstańców Styczniowych poległych w bitwie pod Krzywosądzą, Dobre, Kujawsko-Pomorskie.