Bitwa pod Memphis

Bitwa pod Memphis

Wojna secesyjna
Bitwa pod Memphis oczami rysownika. Na pierwszym planie CSS „General Beauregard” taranowany przez „Monarch”.
Czas	6 czerwca 1862
Miejsce	rzeka Missisipi pod Memphis, Tennessee
Terytorium	Skonfederowane Stany Ameryki
Wynik	zwycięstwo floty Unii
Strony konfliktu
Unia Konfederacja
Dowódcy
Charles Henry Davis Charles Ellet Jr. † James E. Montgomery
Siły
5 kanonierek pancernych 5 taranowców 8 taranowców
Straty
1 taranowiec uszkodzony 7 taranowców zatopionych lub zdobytych
Położenie na mapie Tennessee miejsce bitwy
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych miejsce bitwy
35°07′44,76″N 90°09′20,88″W/35,129100 -90,155800

Bitwa pod Memphis – starcie na rzece Missisipi pod Memphis, które miało miejsce w trakcie wojny secesyjnej, stoczone między flotą Unii i flotą Konfederacji 6 czerwca 1862. Zakończyła się zwycięstwem Unii.

Podłoże

W ramach kampanii dążącej do opanowania strategicznie ważnej rzeki Missisipi i jej brzegów, siły Unii musiały zająć ważny węzeł kolejowy Memphis w stanie Tennessee. W jego kierunku posuwały się od północy wzdłuż rzeki wojska Unii o sile około 20 000 żołnierzy, dowodzone przez generała brygady Johna Pope’a, wspierane przez Zachodnią Flotyllę komandora podporucznika Charlesa Henry’ego Davisa. Drogę do Memphis blokował Fort Pillow, położony nad Missisipi w odległości około 65 kilometrów od miasta. Flotylla rzeczna Unii od 14 kwietnia prowadziła ostrzał Fortu Pillow, lecz był on mało skuteczny.

10 maja jednostki Flotylli Zachodniej po raz pierwszy w toku kampanii starły się ze zorganizowaną flotyllą rzeczną konfederatów, kiedy zostały niespodziewanie zaatakowane na zakręcie Plum Point pod Fort Pillow przez 8 taranowców konfederackich (cottonclads) z Flotylli Obrony Rzeki, dowodzonych przez komandora Jamesa E. Montgomery’ego. W starciu, CSS „General Bragg”, „General Sterling Price” i „General Sumter” staranowały i zatopiły kanonierkę pancerną USS „Cincinnati”, a CSS „General Earl Van Dorn” i „General Sumter” zatopiły USS „Mound City”, po czym okręty wycofały się pod działa Fort Pillow, trzy spośród nich uszkodzone^[1]. Obie kanonierki, zatopione na płytkiej wodzie, zostały jednak podniesione i wyremontowane. 4 czerwca Fort Pillow został opuszczony przez konfederatów w obawie przed okrążeniem przez wojska lądowe Unii generała Hallecka, które 29 maja zajęły Corinth.

Bitwa

6 czerwca rano pod Memphis przypłynęło 5 pancernych kanonierek i 5 nowych taranowców Unii z flotylli taranowców pułkownika Elleta (aktywny udział w starciu zdołały wziąć jednak tylko dwa z nich: „Queen of the West” i „Monarch”). Dostępu do miasta broniło 8 taranowców z konfederackiej Flotylli Obrony Rzeki, uformowanych w dwóch liniach, poprzecznych do nurtu. Bitwę śledzili liczni mieszkańcy Memphis, zgromadzeni nad rzeką^[2]. Kanonierki początkowo płynęły rufą naprzód, aby polepszyć manewrowość płynąc w dół rzeki, po czym się obróciły^[3]. Wprowadzenie do akcji taranowców po stronie Unii, wypływających przed ociężałe kanonierki pancerne, było dla konfederatów zaskoczeniem.

W toku godzinnej chaotycznej bitwy na bliskie odległości, jaka się wywiązała, okręty Unii zatopiły taranując dwa okręty (CSS „Colonel Lovell” i „General Beauregard”) i ogniem artylerii dwa dalsze (CSS „General Sterling Price” i „General M. Jeff Thompson”^[4]). Następnie podjęły pościg za wycofującymi się w dół rzeki pozostałymi jednostkami, zdobywając dalsze 3 okręty, które zostały uszkodzone i osadzone na mieliźnie (CSS „General Bragg”, „General Sumter” i „Little Rebel”). Jedynie CSS „General Earl Van Dorn” uszedł pod Vicksburg. Po stronie Unii uszkodzony został jedynie „Queen of the West” (przez „General Beauregard”). Od ostrzału z broni palnej zginął na nim jednak pomysłodawca flotylli taranowców, pułkownik Charles Ellet Jr.^[2]. Memphis zostało w tym czasie, około godziny 11:00, obsadzone przez oddziały lądowe Północy.

Bitwa ta była ostatnim dużym starciem okrętów rzecznych na Missisipi, po niej konfederaci nie zdołali już odbudować flotylli rzecznej^[2], aczkolwiek pewne sukcesy odniósł jeszcze później okręt pancerny CSS „Arkansas”. Bitwa wykazała skuteczność taranowania, jednakże także konieczność połączenia tej taktyki z ogniem artylerii^[2]. Po naprawie unioniści wcielili do służby „General Bragg”, „General Sumter” i „Little Rebel”, a także „General Sterling Price” po podniesieniu z dna^[5]. CSS „General Earl Van Dorn” został później spalony, aby nie wpaść w ręce Unii.

Siły

† – okręty zatopione lub zdobyte

# – okręty uszkodzone

Unia

• Zachodnia Flotylla (Western Flotilla) – komandor podporucznik Charles Henry Davis
  • kanonierki pancerne: „Benton” (flagowy), „Louisville”, „Carondelet”, „St. Louis”, „Cairo”^[6]

• Flotylla Taranowców – pułkownik Charles Ellet Jr.
  • taranowce: „Queen of the West”# (flagowy), „Monarch”, „Switzerland”, „Lancaster”, „Lioness”^[7]

Konfederacja

• Flotylla Obrony Rzeki (River Defense Fleet) – komandor James E. Montgomery^[7]
  • CSS „Colonel Lovell”†
  • CSS „General Beauregard”†
  • CSS „General Sterling Price”†
  • CSS „General M. Jeff Thompson”†
  • CSS „General Bragg”†
  • CSS „General Sumter”†
  • CSS „Little Rebel”†
  • CSS „General Earl Van Dorn”

Przypisy

Bibliografia

• JanJ. Gozdawa-Gołębiowski JanJ., Od wojny krymskiej do bałkańskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985, s. 129-130, ISBN 83-215-3259-4, OCLC 830182417 .
• Angus Konstam: Mississippi River Gunboats of the American Civil War 1861-1865, seria New Vanguard 46, Osprey Publishing, 2002, ISBN 1-84176-413-2.