Bitwa pod Mielnikiem

Bitwa pod Mielnikiem
— Wojna polsko-bolszewicka —
Czas	1–4 sierpnia 1920
Miejsce	pod Mielnikiem
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa Fr. Zach. (Bug)
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Zdzisław Kostecki
Siły
II BP Leg. Grupa gen. Kosteckiego 17 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Mielnikiem – walki polskiej II Brygady Piechoty Legionów i pododdziałów grupy gen. Zdzisława Kosteckiego z oddziałami sowieckiej 17 Dywizji Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Położenie wojsk przed bitwą

W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[1]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[2]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę^[3].

Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie zaczęły wycofanie na linię Bugu^[4][5].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4 Armia oraz Grupa Poleska do 5 sierpnia będą bronić linii Narew – Orlanka oraz Leśna – Brześć, aby umożliwić przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia na lewe skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[6].

Położenie Frontu Płn.-Wschodniego
w dniach 30 lipca – 4 sierpnia 1920

Położenie Frontu Północno-Wschodniego w dniu 30 lipca 1920

Położenie Frontu Północno-Wschodniego w dniu 31 lipca 1920

Położenie Frontu Północno-Wschodniego w dniu 1 sierpnia 1920

Położenie Frontu Północno-Wschodniego w dniu 2 sierpnia 1920

Położenie Frontu Północno-Wschodniego w dniu 3 sierpnia 1920

Położenie Frontu Północno-Wschodniego w dniu 4 sierpnia 1920

Walki pod Mielnikiem

W ostatnich dniach lipca 1920 linię Bugu w rejonie Mielnika obsadzały pododdziały grupy gen. Zdzisława Kosteckiego w składzie: zbiorczy szwadron 10 pułku ułanów i trzy kompanie marszowe 22. i 37 pułku piechoty, a mostu na Bugu bronił I/62 pułku piechoty z działonem 8/15 pułku artylerii polowej. Przez most w Mielniku przeszły też pododdziały II Brygady Piechoty Legionów^[7]. Część brygady wzmocniła obronę I rzutu na Bugu, a pozostałość stanowiła odwód ześrodkowany w rejonie Mierzwie - Mielnik. W tym czasie na Mielnik maszerowała sowiecka 17 Dywizja Strzelców. Jej 51 Brygada Strzelców 1 sierpnia sforsowała Bug w rejonie Niemirowa i odrzuciła na zachód kompanie marszowe 22 i 37 pułku piechoty. 50 Brygada Strzelców uchwyciła nieuszkodzony most na Bugu pod Mielnikiem i zajęła Zabuże. Stąd jej 150 pułk strzelców zaatakował Hołowczyce a 149 ps Serpelice. Przeciwko tym siłom polskie dowództwo skierowało dwa odwodowe bataliony 3 pułku piechoty Legionów, każdy o potencjale bojowym słabej kompanii piechoty. Po krótkiej walce zostały one zmuszone do powrotu do Mierzwi Starych. Z rejonu Mierzwi Nowych atakował bez powodzenia III/2 pp Leg^[8]. Po południu ruszyło kolejne polskie natarcie na Mielnik. Wykonywał je osłabiony II/62 pp i pozostałości I/62 wspierane przez szwadron zbiorczy i kompanie marszowe. Po trzech godzinach walki oddział uderzeniowy opanował linię Bugu. Jednak Sowieci dokonali głębokiego obejścia, a 149 pułk strzelców zdobył Serpelice i zaczął obchodzić skrzydło szwadronu zbiorczego. Ostatecznie oddziały polskie wycofały się do Horoszek Wielkich i Hołowczyc. Sowieci utrzymali się na lewym brzegu Bugu, a do wieczora osiągnęli linię Hołowczyce - Horoszki Wielkie i Małe - Buczyce Nowe i Stare^[8].

2 sierpnia do natarcia przystąpiła grupa płk. Tadeusza Gałeckiego. Mielnik atakowały dwa bataliony pułku aeronautycznego wspierane ogniem plutonu 8/15 pap. Bataliony przed zmrokiem osiągnęły Hołowczyce. W międzyczasie pozostawione w Platerowie II batalion pułku aeronautycznego oraz batalion alarmowy 128 pułku piechoty wyparły za Bug w okolicach Buszek 242 pułk. 3 sierpnia walczono o utrzymanie linii Bugu. W oddziałach polskich brakowało koordynacji działań. 4 sierpnia oddziały grupy gen. Kosteckiego ponownie uderzyły w rejonie Zabuża na oddziały 50 Brygady Strzelców. Natarcie prowadzone było mało energicznie i przeciwnik zdołał utrzymać się na lewym brzegu Bugu^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Materiały do historii wojny 1918-1920 r. T. I/1 Bitwa Warszawska – Bitwa nad Bugiem 27 VII – 7 VIII 1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918 – 1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów - Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.