Bitwa pod Mikołajowem

Bitwa pod Mikołajowem
Wojna polsko-bolszewicka
Czas1 sierpnia 1920
Miejscepod Mikołajowem
TerytoriumII Rzeczpospolita
Przyczynaofensywa Frontu Płd.-Zach.
Wynikzwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
 Polska Rosyjska FSRR
Dowódcy
Antoni JabłońskiSiemion Timoszenko
Siły
11 pułk ułanów6 Dywizja Kawalerii
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921 [1]
Władysław Steblik
Bój 12. P.P. pod Leszniowem i Brodami [2]

Bitwa pod Mikołajowem – cześć bitwy pod Brodami i Beresteczkiem. Walki polskiego 11 pułku ułanów mjr. Antoniego Jabłońskiego z sowiecką 6 Dywizją Kawalerii komdywa Siemiona Timoszenki toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

W końcu lipca Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego planowało uderzenie na prawe skrzydło nacierających wojsk Michaiła Tuchaczewskiego. Do przeprowadzenia operacji zamierzano użyć także jednostek ściągniętych z Frontu Południowo-Wschodniego generała Edwarda Rydza-Śmigłego[3].

Warunkiem sukcesu było wcześniejsze pobicie 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego. Zadanie to miała wykonać 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego w składzie 1 Dywizja Piechoty Legionów, 6 Dywizja Piechoty, XI Brygada Piechoty oraz Grupa Operacyjna Jazdy gen. Jana Sawickiego i samodzielna 4 Brygada Jazdy[4]. Plan zakładał uderzenie z północnego zachodu Grupy Operacyjnej Jazdy i 6 Dywizji Piechoty w kierunku na Brody - Radziwiłłów[5]. Współdziałająca z 2 Armią grupa gen. Franciszka Krajowskiego ze składu 6 Armii miała wiązać cześć sił konarmii Budionnego na południowym zachodzie[6].

W tym czasie dowódca sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego Aleksander Jegorow nakazał 1 Armii Konnej Budionnego zdobyć Lwów. Jej dywizje wdarły się w słabo obsadzoną lukę między 2 i 6 Armią, sforsowały Styr, a 4. i 11 Dywizja Kawalerii nacierały w kierunku na Kamionkę Strumiłową. Północne skrzydło 1 Armii Konnej osłaniała walcząca pod Łuckiem 24 Dywizja Strzelców, a południowe 45 Dywizja Strzelców[7]. Natarcie 2 Armii miało rozpocząć się 29 lipca, ale do tego dnia oddziały nie zakończyły koncentracji sił. O wyznaczonej porze ruszyły tylko skrzydła 2 Armii[8].

Walki pod Mikołajowem

1 sierpnia 1 Dywizja Jazdy płk. Juliusza Rómmla otrzymała rozkaz uderzenia przez Strzemilcze na Mikołajów i odcięcia Sowietom drogi odwrotu[9]. Na czele dywizji maszerowała 3 Brygada Jazdy, a jej awangardę stanowił siedmioszwadronowy 11 pułk ułanów[10][11].

Szwadrony 11 p.uł. opanowały wsie Merwa i Strzemilcze, a po przekroczeniu Styru w Strzemilczach zarządzono odpoczynek. Jednocześnie dowódca pułku wysłał podjazdy w kierunku Mikołajowa i Szczurowic. Rozpoznanie ustaliło, że obie te miejscowości są bronione[12]. Do walki o Mikołajów ruszyły trzy szwadrony. W jej trakcie, na południe od miejscowości, polscy ułani zostali zaatakowani przez silne oddziały 6 Dywizji Kawalerii. Pofałdowany teren ułatwiał dokonywanie zaskakujących ataków i urządzanie zasadzek. Szarżujące szwadrony 11 pułku ułanów ponosiły ciężkie straty wskutek ognia sowieckich karabinów maszynowych na taczankach. Dowodzący grupą uderzeniową zastępca dowódcy pułku rtm. Edward Kleszczyński został ranny.

Stojący w pobliżu miejsca bitwy 12 pułk ułanów interweniował zbyt opieszale[13]. Dwa szwadrony zostały wydzielone zbyt późno i nie zapobiegły rozbiciu 3/11 p.uł. Pasywne zachowanie dowódcy 12 p.uł. ppłk. Stanisława Szantyra sprawiło, że został na wniosek płk. Rómmla odwołany z tego stanowiska[14]. W tej sytuacji dowódca 11 p.uł. mjr Jabłoński wprowadził do walki pozostałe szwadrony, w tym działający w szyku pieszym, świeżo przybyły na front, szwadron pomorski[15] [11]. O rezultacie bitwy przesądziła akcja 9 i 14 pułków ułanów, które opanowały kolonię Marianka i wyszły na tyły sowieckiej 6 Dywizji Jazdy[13].

Bilans walk

W boju pod Mikołajowem 11 pułk ułanów stracił około 80 poległych i rannych, a według innych źródeł nawet 94 poległych i około 100 rannych[13]. Poległ między innymi dowódca 3 szwadronu rtm. Bronisław Sokulski[14]
Na szarfach sztandaru pułku wypisane są słowa: „Mikołajów l.VIII.20 r.”[16].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
W.Steblik - 12 pp Leszniów Brody - Szkic 1.png
Szkic 1: Położenie ogólne w dniu 31. lipca wieczorem i w dniu 1. sierpnia
A.Przybylski - szkic nr 23.jpg
Bitwa z Armią Konną Budionnego pod Brodami. Adam Przybylski, Wojna Polska 1918 ― 1921; Szkic Nr 23.